Alþýðublaðið - 30.01.1964, Side 10

Um ráðhúsið og fleira
Framh. af 7. sfðn
um þörfum borgarinnar. Hjá
Reykjavíkurborg vinna nú á skrif-
stofum um 300 manns en ráðhús-
inu ,er ekki einu sinni ætlað að
taka við Vj hluta þessa fólks, þeg-
ar yfirstjórn borgarinnar, borgar-
stjóri, borgarráð og borgarstjórn
eru ekki talin með. Einn af ókost-
unum við þessa ráðhúsbyggingu
verður því að hún stendur í vegi
fyrir, að hægt sé að skipuleggja
alla skrifstofustarfsemi borgarinn-
ar á einum stað í framtíðinni.
Skrifstofuplássið í ráðhúsinu er
því ekki mikið, þótt sumar skrif
stofurnar séu allstórar, svo sem
skrifstofa borgarstjórans sjáifs,
sem á að vera 45 fermetrar að
stærð. Hitt plássið eru gríðarmikl-
ir salir m. a. ráðhússkáli svokall-
aður yfir 600 fermetrar að stærð,
sem er ætlaður fyrir veitingar og
veizlur. Ráðhúsinu er því að
nokkru leyti ætlað að vera veizlu-
salir borgarinnar. En er Reykja-
víkurborg nokkur þörf á dýrum
veizlusölum? Á síðustu árum hef-
ur borginni bætzt hver veizlusal-
urihn öðrum meiri og dýrlegri og
virðist borgin vel geta notað þá
fyrir veizlur sínar, a. m. k. þang-
að til hún hefur leyst önnur hús-
næðisvandamál sín á viðunandi
hátt.
Það sem Reykjavík þarf og á að
gera í þessum efnum, er að byggja
á einurn hcppilegum stað, og þá
líkiega sunnan Tjarnarinnar, öðru
hvöru megin við Hringbraut, eina
allsherjarbyggingu fyrir allt skrif-
stofuhald sitt og önnur nauðsyn-
leg salarkynni, svo sem borgar-
stjórnarsal og smærri sali fyfir
fundahöid nefnda borgarstiórnar.
í Ameríku mun vera álítið að
5 til 7 fermetrar sé nægilegt rúm
á mann í skrífstofubyggingu. Hér
á landi mun þessi tala vera hærri,
eða 12—15 fermetrar á mann,
vegna þess að vér vinnum ógiarna
í stórum opnum skrifstofum. Fyrir
þá 300 starfsmenn sem vinna á
skrifstofum Reyk.iavíkurborgar
ættu bví 4500 fermetrar að duga
vel. Ef svo er bætt 60% ofan á
þeSsa tölu vegna fundarsala borg-
aEstjórnar og annarra nauðsyn-
Iegra salarkynna, þó ekki veizlu-
sala, sem ég tel óþarfa, verður
fermetrafjöldinn um 7200 samtals,
og þó að allt sé ríflega reiknað,
æt.ti rúmmál þessarar byggingar
ekki að fára yfir 30.000 rúmmetra
(aV kialiara meðtöldum) í stað
S5.600 rúmmetra, sem ráðhúsið á
að vera samkvæmt upndráttum
ráðhúsnefndar. Með núverandi
verðlaei ætti að mega byggja skrif
stofuhús það sem hér um ræðir
fyrir um þaö bil 2500 krónur rúm-
meterinn, mjög vandað og vel úr
garði gert í alla staði, en án alls
tildurs og prjáls. Heildarkostnað-
urinn við þessa byggingu yrði því
kr. 75.000.000 eða aðeins helming-
uc þess, sem ráðhúsbyggingin á að
kosta. Þessi bygging myndi full-
nægia öllum eða svo að segja öll-
um þörfum borgarinnar og mikli
kosturinn við slíka stjórnsýslu-
byggingu myndi vera sá, að þar
væri hægt að koma við fullkom-
inni rafeinaatækni hvað snertir
bókhald og allt skipulag. Væntan-
lega má fækka skrifstofustarfs-
liði, borgarinnar um 20%, úr 300 í
2411, eða um 60 manns, og spara
þannig 9 milljónir króna.rekstrar-
kostnað árlega, sem að frádregn-
un> 2 milljónum fyrir ársleigu á
vélpm myndi gefa hreinan sparn-
að í rekstrarkostnaði á ári um 7
milljónir króna. Vegna þess að
húsið væri byggt fyrir 300 manna
starfslið, en bæjarstarfslið væri
aðeins til að byrja með 240
manns vegna sparnaðarins, væri
húsið vel við vöxt og mætti því
til að byrja með leigja 1/5 hluta
þess öðrum opinberum aðilum
þangað til borgin þyrfti að nota
plássið sjálf. Þannig myndi fé það,
sem sparaðist vegna fækkunar
starfsliðs og leigutekjur af bygg-
ingunni gera meira en að standa
undir kostnaði við bygginguna.
Byggingin myndi standa á lóð, sem
væri opinber eign og þyrfti því
engar lóðir að kaupa eða hús að
rífa. Reykjavíkurborg myndi því
fá stjórnsýslu byggingu sína og
þar með alla nauðsynlega fundar-
sali fyrir ekki neitt. Hagræðingin
myndi, ef rétt væri á haldið, borga
bnísann og Reykjavíkurborg
spara sér 250 miiljónir króna. Þæg
indin fyrir borgarbúa myndu líka
vera mjög mikil að geta gengið að
svo til öllum skrifstofum og fund- 1
arsölum borgarinnar á einum stað j f
í stað þess að verða að þeytast j |
fram og aftur um alla borgina til i j
þess að fá jafnvel lítilvægum er- i
indum aflokið. f
Á árinu 1954 á 50 ára afmæli j
innlendrar stjórnar íslenzkrar á- 1
kvað Alþingi að láta b.yggja stjórn i
arráðshús og hefur síðan á hverju j
ári verið veitt fé til þess, og mun i
sá sjóður nú vera orðinn 14 millj- i
ónir króna. En ekki bólar á hús- i
inu. Húsnæðisvandræði stjórnar- i
valda vorra eru mikil og valda i
bæði starfsmönnum og viðskipta- j
mönnum miklum óþægindum. í i
Arnarhváli mun nú starfa um 150 |
manns og þörf mun vera að auki i
fvrir skrifst.ofupláss fyrir allt að i
250 manns sem starfa í ráðuneyt- i
um og eru á ríkisins vegum, svo |
sem vegagerðin, skattstofurnar, I
raforkumálaskrifstofurnar o. s. frv. |
Stundum hefur verið talað um að !
byggja eina hæð ofan á Arnar- i
hvál og ætti sú viðbót að bæta lítið i
eitt úr þörfinni. En byggia þarf jj
skrifstofubyggingu fyrir ráðuneyt- |
in og fleiri skrifst.ofur. Nú myndi, j
ef hin nvja stjórnarráðsbygging j
væri byggð á Arnarhólstúni gegnt i
Arnarhváli, vera hægt að koma j
við fullkominni nvrri skrifstofu- j
tækni í hinu nvia húsi og láta hana i
einnig koma þeim, sem verða í i
Arnarhváli, að nokkru gagni. Ef j
nú þannig væri hægt að spara j
verulega starfslið sem vinna myndi i
í Arnarhváli og nvja húsinu, en j
bað myndi vera hátt á fjórða j
hundrað manns, væri hugsanlegt \
að fjárunphæðin, sem sparaðist Í
gæti staðið undir hinni nviu bygg- Í
ingu og iafnvel einnig undir bygg- j
ingu Alþingishúss. Það verður ' Í
hins vegar að teljast næsta óheppi- i
leg lausn að fara að byggja þunna j
skífubyggingu á bak við gamla i
stjórnarráðshúsið eins og mun f
hafa verið á döfinni að gera, og Í
jafnvel verið kostað talsverðu fé f
í uppdrætti af slíku húsi. Myndi j
það vera jafnvel enn herfilegri I
lausn en Menntaskólabotnlanginn j
á bak við KFUM, sem nú er verið i
að byggja. Stjórnarráðshúsið þetta j
gamla danska tukthús hefur lengi j
verið illnothæft, og er sjálfsagt að j
rífa það til grunna svo fljótt sem j
við verður komið en fara ekki að f
klastra við það, f
Þá er það alþingishúsið. Það var j
byggt í- byrjun níunda tugs ní- f
tjándu aldar og er orðinn mesti j
garmur. Má segja,. að það hæfi j
þessum fomgrip vel að bera fanga f
mark Kristjáns konungs níunda, 5
en það trónar ennþá yfir framhlið
hússins. Ef alþingishúsið á að end-
urbyggjast í Reykjavík og ekki
fæst að byggja það á Menntaskóla-
lóðinni, sem hefði verið fagur stað-
ur fyrir það, mun vandfundinn
betri staður fyrir það en einmitt
staðurinn, sem það stendur nú -
þ. e. a. s. milli Kirkjustrætis og
Vonarstrætis. Þar sem telja verð-
ur vafasamt, að bygging ráðhúss
út í tjörnina sunnan Vonarstrætis
verði nokkurn tíma framkvæmd
vegna þeirra miður góðu undir-
tekta, sem sú uppástunga hefur
fengið hjá borgarbúum, vhðist ein-
mitt fyrrgreint svæði milli Kirkju-
strætis og Vonarstrætis einkar
heppilegt fyrir alþingishús. Það
væri þó fráleitt að fara að hrúga
upp til bráðabirgða einhverjum
kumbalda við hliðina á gamla hús-
'inu. Gamla húsið þarf að rífa og
Framhald af síðu 5.
Nairobi (sem nú hafa verið
bannaðir), „frumskógar-stríðs-
menn’ héldu uppi áróðri fyrir
atvinnu og jarðnæði sér til
handa og kínverskir diplómat-
ar voru önnum kafnir.
Uppreisnin og ránin í Dar-es
-Salaam urðu til þess, að Keny
atta og Obote gerðu sér grein
fyrir hættunum, sem að þeim
steðjuðu, ekki sízt eftir að Kam
bona, landvarnaráðherra Tan-
ganyika, bað Kenya að senda
hersveitir til Tanganyika til
þess að halda uppi lögum og
reglu en dró beiðnina til baka,
augsj’nilega vegna þess að hann
óttaðist að Kenyahermennirn-
ir væru óáreiðanlegir.
Obote gerði skjótt ákveðnar
öryggisráðstafanir og lét sveit-
ir lögreglumanna, sem honum
voru liliðhollar, taka mikil-
væga staði í höfuðborginni
Kampala og flugvöllinn í
grennd við borgina á sitt vald
svo að það eina sem olli hon-
um óþægindum þegar uppreisn-
in var gerð á fimmtudags
kvöld var það, að landvarnaráð-
herra hans var handtekinn og
gekkst að óraunhæfum skil-
málum vegna þess að
hart var að lionum lagt.
Obote tók eftir því hve Ny-
erere forseti var óákveðinn og
hafði það í huga hve land hans
er klofið og bað því Breta um
aðstoð. Her hans er dreifður
um landið og þegar uppreisnin
í Jinja var bæld niður varð
hann traustari í sessi en áður,
þótt hann kunni að lenda í erf-
iðleikum síðar meir.
Búast mátti við erfiðleikum
í Kenya þegar gerðar höfðu
verið tilslakanir gagnvart Iier-
mönnunum í Tanganyika og
Uganda, en í báðum löndunum
var heitið launahækkunum og
að Afríkumenn tækju við liðs-
foringjaembættum. Kenyatta
forsætisráðherra gerði þá ör-
yggisráðstöfun á fimmtudag, að
fara þess á leit við Breta, að
þeir sendu liðsauka og hefðu
hersveitir til taks ef í hart
byggja á lóð ríkisins á milli
Kirkjustrætis og Vonarstrætis,
fallcgiÁög praktiskt alþingishús.
SúfjUllaga hefur komið fram í
þinginu að endurreisa beri Al-
þingíH Þingvöllum. Því er ekki að
leynarað mörgum góðum íslend-
ingi hefur verið hugstætt allt frá
dögum Fjölnismanna að endur-
reisa Alþingi á Þingvöllum, en
liaida-það ekki á hinni „köldu eyri”
í Reýkjavík eins og Jónas Hall-
grímsson orðaði það. Þessi tillaga
fær ekki góðar undirtektir hjá for-
ystumönnum stjórnmálaflokkanna
eða tilöðum þeirra.
En hafa þessir aðilar gert sér
það ómak að athuga breyttar að-
stæður í sambandi við nýja firð-
rafeindatækni og breytta sam-
göngumöguleika. Því það dugar
ekki að beita nú þeim rökum gegn
þinghaldi á Þingvöllum sem voru
gild á tímum erfiðra samgangna
og ófullkominnar fjarskiptatækni.
Segjum nú að ákveðið væri að Al-
þingi' skyldi flytja til Þingvalla og
mennirnir sáu að þeir yrðu að
hefjast fljótt handa. Á föstu-
dag voru hermennirnir í Lan-
gata undir ströngu eftirliti
brezkra hermanna og uppreisn
250 manna í Lanet var bæld nið
ur á 20 mínútum þrátt fyrir
andspyrnu eftir samningaum-
leitanir, sem stóðu í 16 tíma.
★ NYERERE
NIÐURBROTINN
Framkoma Nyerere í Tanga-
nyika hefur vakið furðu. Hann
hvarf í tvo sólarhringa og lét
Kambona, utanríkis-og land-
varnaráðherra, um að bæla
niður uppreisnina. Margt bend-
ir til þess, að Kambona og Ny
erere séu keppinautar, en kenn-
ingar um að Kambona sé
kommúnisti virðast ekki hafa
við rök að styðjast. Ekki liefur
fengizt öruggt svar við því,
hverjir það voru sem stóðu á
bak við uppreisnina eða hvort
erlend öfl hafi verið að verki.
Nyerere hafði fullvissað
blaðamenn um, að hann mundi
ekki biðja Breta um aðstoð og
að uppreisnarmönnum yrði
ekki refsað, en um helgina til-
kynnti hann, að hvort tveggja
yrði gert. Þetta yrði að gera
með aðstoð Breta og Ny-
erere virðist vera því hlynntur.
Enn hafa ekki fengizt full-
nægjandi skýringar á kúvend-
ingu Nyereres.
Sagt er, að Nyerere sé harmi
lo.stinn vegna árangursins af 10
ára starfi hans í þágu flokks
síns, TANU, og al-afrísku
stefnunnar. Þegar Tanganyika
öðlaðist sjálfstæði 9. desember
1961 var sagt, að landið væri
fyrirmynd þess, hve róleg að-
lögunin frá nýlendustjórn til
sjálfstæðis gæti verið. Nyerere
var persónugervingur hófsemi,
skilnings og mannúðar. Ilann
vildi enga kynþáttabaráttu
gegn hvítum og vann að bætt-
um kjörum landa sinna, þjóð-
félagslegum umbótum og auk
inni menningu. Hann var tákn
vonarinnar í hinu mikla um-
róti í Afríku.
En Nyerere varð að. láta af
störfum forsætisráðherra að-
húsbyggingum og öllum undirbun-
ingi lokið innan 10 ára. Ef kominn
væri steinsteyptur vegur til Þing-
valla læki það albingismenn ekki
lengri tima en 25-30 mínútur að
aka frá Lækjartorgi í Reykjávík
austur á Þingvöll. Þar væri risið
glæsilegt nýtizku alþingishús, þar
sem hagnýtt væri nýja ta raf-
eindatækni og allt skipulagt á
nýjasta og snjallasta hátt til þess
að gera alla vinnu létta, ánægju-
lega og fljótvirka. Ráðherrar og
þingmenn hefðu með hjálp raf-
eindafírðsambands náið samband
við skrifstofur sínar eða hvaða op-
inbera skrifstofu sem væri í
Reykjavík og væri samband opn-
að svo að segja á sekúndunni.
Skjalasöfn væru á „Mikrofilm” eða
smáfilmum sem væri á augnabliki
hægt að fá til stækkunar og lesturs
og lagafrumvörp og önnur skjöl
væri hægt að senda eða fá send
gegnum firðsambandið á örskömm-
um tíma Þingmannaheimili yrði að
Framh. á 13. síðu
eins einum mánuði eftir að \
landið öðlaðist sjálfstæði, því i
að vinstri armur flokksins var |
óánægður með hófsemi haiis. ;
Flokkurinn neyddi hann til =
þess að að fylgja harðari =
stefnu. Nyerere komst aftur til =
valda 9. desember 1962, þegar \
hann varð forseti eftir mikinn \
kosningasigur. Hann hafði not \
að timann til að endurskipu- i
leggja flokkinn. f
En þetta hafði gerzt á kostn- i
að hugsjóna hans. Nyerere i
hafði gert- sér grein fyrir því, i
að lýðræði lientaði ekki landi i
hans. Hirm þjóðkjörni forseti i
færðist æ meir í einræðisátt, I
bannaði verkföll, vísaði and- i
stæðingum. stjórnarinnar úr §
landi, setti lög, sem heimila að i
handtaka megi alla, sem telja §
megi hættulega öryggi ríkisins, i
um óákveðinn tíma og án rétt- i
arhalda og fyrir einu ári lagði \
hann til, að Tanganyika yrði i
gert að eins flokks ríki.
★ ÁSTANDIÐ ENN i
ALVARLEGT
X öllum höfuðborgum Aust- i
ur-Afríku, þar sem nú ríkir i
kyrrð eftir umrótið, eru af- i
leiðingar ákvarðana, sem tekn- i
ar hafa verið, rannsakaðar. Á- =
standið er enn talið alvarlegt !
og frekari óróleiki er ekki úti- |
lokaður. Leiðtogar landanna =
verða að verja ákvarðanir sín- 1
ar og öfgasinnar í flokkum =
þeirra telja, að álit þeirra hafi |
beðið hnekki. =
Þótt þeim hafi tekizt að =
bæla niður uppreisnirnar hafa f
þeir gert tilslakanir, sem erf- =
itt verður að standa við. Obote \
hefur veitt launahækkun til f
handa hermönnunum í Uganda I
sem er ríkara land en Tanga- |
nyika og Kenya en laun her- |
mannanna þar mega ekki vera f
minni. Þeir hafa allir lofað að |
skipa afríska liðsforingja, sem i
eru fáir. Bretar geta ekki gegnt |
hlutverki lögreglumanns um ó- =
ákveðna framtíð, Eftir á að |
koma í ijós hve ákveðnir leið- f
togarnir. i Austur-Affiku f
verða, en Kenyatta virðist ætla f
að verða harður í horn að taka. f
færi.
Þetta varð til þess, að her-
^HIMIMIIHIIIIIMIIIIMIIMMiMltHIMIIIIHIIMIIIHHIIIMIItMHHIIIHIIIIIHIIMIIIIHMIIMHItlÍHIIHIMMIIMIMIIMMIIMMMIM'IIHBMIIHIIIMMIIHtltllllilltMMtlMMIMIMIMMtltlOIMiMtllMMM
10 30. ]an. 1964 — ALÞÝÐUBLAÐIÐ