Alþýðublaðið - 25.11.1964, Page 7

Kvíði ég fyrir Kaldadal
Þorsteinn frá Hamri:
Langnætti á Kaldadal
Heimskringla, Reykjavík
1964. 73 bls.
SJÁLFSAGT hugsar Þorsteinn
frá Hamri sitt af hverju um þjóð-
mál. En hann yrkir um þjóðernis-
mál. Þjóðernið er afltaugin í ljóði
hans: hann eflir sér ljóðmál úr
þjóðlegum efnivið, yrkir um þjóð
sina í dag, þjóðlíf, þjóðerni. Var-
færin bjartsýni, traust og tor-
tryggni, uggur vegast á í þessum
ljóðum sem leita jafnvægis efnis
og forms af sjaldgæfum heilind-
um: þetta eru timaskiptaljóð ytra
og innra:
Háværar stundir
þeysa brott, leysast upp
þau orð hlekkja mig að ég stari
sem í herfjötri
brennandi veraldir æða hjá
Hins vegar eygi ég ýmislegt
traust í alisleysi sínu vökult
í þögn sinni
sigursælt í dýpsta lánleysi
iand líf orð —
svo kann að fara um sumt
að oss reynist tilvist þess
langrar vöku virði
Ég synja ekki fyrir ugg minn:
dauðahrollurinn og lífshroll-
urinn
metast um sálirnar þjóta um
lyng vor
og krefjast úrslita;
nú er tíð fyrir þá að eigast við.
Þessi brot úr jafnmörgum ljóð-
um held ég lýsi dável hugblænum
í ljóðum Þorsteins frá Hamri, —
skautunum í ljóðagerð hans.
Stundum er orðuð sérstaða hans
með ungum skáldum: hann er
maður heimakominn hvers konar
þjóðlegum fræðum og þjóðlegri
kveðskaparíþrótt. Öll viðleitni
hans miðar að því að hagnýta sér
þennan arf, virkja hann í frjáls-
legu nútímaljóði, og þar nýtur
Þorsteinn alvöru sinnar, einlægni,
falslausra viðhorfa við tungu og
tilefnum. Þó stundum hvarfli að
manni að svolítið skopskyn, ofur-
lítið alvöruleysi mundi engu
spilla fyrir Þorsteini. „Maður
lumar á augum og sér þetta,” seg-
ir hér í einu ljóðinu og lýsir vel
aðferð Þorsteins. Ljóð hans eru
einatt hljóðlát, yfirlætislaus at-
hugun' þess sem fyrir augun ber,
sem á hugann sækir. En þess
má óska sér að sýn hans yrði
nákvæmari, hlutbundnari. Það er
engin ástæða til að óska eftir
skapofsa, liávaða í ljóð Þorsteins
frá Hamri; en hann má heldur ekki
týna niður máli sínu í rneira eða
minna „ljóðrænt” muldur. Því
síður sem hann á sér alveg óvenju-
legan styrk í málfari sínu; og í
beztu ljóðum sínum til þessa; í
Lifandi manna landi, hefur hann
sýnt eftir því óvenjulegan hæfi-
ieik að gæða mál sitt, ljóð sitt ann-
arlegri fjarvídd, sem áreiðanlega
er fullkomnari tjáning hugar hans
j en hversdagslegri „skynsemi”. —
Það má nefna til dæmis úr þeirri
bók ljóð eins og Ha.rðindi. Undir
kalstjörnu, og raunar rekja marg-
vísleg dæmi úr orðfæri allrar bók
arinnar.
ljóðmálinu með alveg yfirlætis-
lausum hætti; það er einfalt, kunn-
uglegt, með óm af þjóðsögu og
baglegu í vali náttúrulýsingar; á
móti kvíðanum kemur það traust
sem er í návist jarðneskra muna,
raunhæfrar skynjunar. Þetta
tungutak sýnist líklegt að verða
Þorsteini nýr áfangi eftir Lifandi
manna land.
Kvíði, óvissa, tortryggni auð-
kenna sem sagt öll beztu ljóð Þor-
steins frá Hamri. Sérstaða hans
fejst í því hve nákomin þessi tor-
tryggni er sjálfum Ijóðstíl hans.
Ljóð hans nýtur sí og æ fornrar
orðlistar og sögu, og það miðar
sí og æ að endurmati fornra verð-
mæta, raun þess hvers þau duga
á nýrri öld. Traust hans og tor-
tryggni' eru runnin af einni rót.
Og heilindin sem 1 jóðstíll hans
lýsir gera Þorstein frá Hamri sízt
líklegan til að una til lengdar ó-
dýrri lausn.
En ekki er því að neita að
Langnætti á Kaldadal er misjöfn
bók og sundurlaus með köflum.
Sumir kaflar bókarinnar virðast
lítið nema stílæfingar, tilraunir
sem einhverjum kunna að þykja
furðu einhæfar eða dauflegar. Þó
Ármannskvæði geri meir en rétt-
læta bókina, mætti þykja ástæða
til að vænta afdráttarlausara svip-
móts af öðrum þessum ljóð-
um. Því að af þessari bók
og hinni fyrri er það bert
að mikils má vænta af Þor-
steini og vert er að gera til hans
háa kröfu. Þá kröfu réttlætir sú
tilfinning sem beztu Ijóð hans lýsa,
— óbrengluð, alskír þó 'nún sé
lágmælt:
í varpa stend ég enn
á einmæli við kyrrð
sem áður í sama varpa
grun mér létti
laugaði mig friði
og laust mig nýjum grun;
hingað kom ég nakinn
að nema örugg svör
og nú er ég kominn hingað;
í dag mér þætti vænzl um
að fá vitneskju um eitt —
já vita það — í dag.
Það mætti ætla að á óvissutíð,
tímaskiptaöld ætti þessi tilfinning
sér hljómgrunn furðu víða. O.J.
15SE

tfrtH

m
Einangrunargler
Frarnleitt einungis ör ftrraU
fleri. — S ára ábyrgrð.
Pantið tímanlegra
Skúlagötu 57 — Sími 23200.
Korkiftian h.f.
SMURT BRAUÐ
Snlttur.
Opið frá U. »—.ÍS.SO.
BrauSstofan
Vesturgötu 25.
Síml 16012
Þorsteinn frá Hamri
í .Langnætti á Kaldadal finnst
mér langsamlega mest vert um
Ármannskvæði sem líklega er
bezta verk Þorsteins til þessa. Þar
I tekst honum að bókfesta með full-
komnustum hætti hingað til þann
ugg sem svo oft sækir að ljóðum
hans, og jafnframt lífstraust sitt:
lífshrollinn og dauðahrollinn sem
hann talar um í einni tilvitnun-
inni hér að framan:
þá væri vel yfir að láta
ef nú ekkert skæðara ægði
en vætusumar
frostaveturinn mikli
eða fjármannahríðin.
Og þessi kvíði er staðfestur í
F.LUGU BÁÐAR
Á METTfMA
Reykjavík, 24. nóv. ÁG.
HIN nýja flugvél Loftlciða,
Vilhjálmur Stefánsson, kom til
Keflavíkurflugvallar s.l. laugar-
dagsmorgun frá New York, og
hafði þá verið 5 klukkustundir og
32 mínutur á leiðinni. Hinar nýju
fiugvélar félagsins hafa aldrei
áður farið þessa flugleið á jafn
skömmum tíma, og munar rúm-
lega 40 mínútum á þessum tima
og þeim næst bezta. I þessari
ferð var Kristinn Ólsen, flugstjóri
en Þorkell Jóhannesson, siglinga-
fræðingur. Flogið var í 23 þús.
feta hæff. . i s$!|$
Á sunnudagsmergunn kom svo
Leifur Eiríksson til Keflavíkur-
flugvallar frá New York, og hafði
þá verið 5 klst. og 30 mín. á leið
inni, sem er enn betri tími. Flug-
Framháld á 13. síðu.
JÓN BJÖRNSSON
$**'{*í
péxjU*
Jómfrú Þórdís er áhrifarík skáldsaga byggð á sann-
sögulegum heimildum um frægt sakamál frá 17. öld.
Stóridómur er lög í landinu, þyngstu refsingar vofa
yfir Þórdísi Halidórsdóttur og mági hennar, Tómasi
Böðvarssyni. Islenzkir höfðingjar og danska kon-
ungsvaldið berjast um líf þeirra.
Bókin er einnig aldarfarslýsing. Baksvið sögunnar
er öld hjátrúar og hindurvitna, barátta lúterskra
klerka við kaþólska siði og venjur, andóf landsmanna
gegn danska konungsvaldinu.
Þetta er nýjasta skáldsaga Jóns Björnssonar.
' ALMENNA BÓKAFÉLAGIÐ
ALÞÝÐUBLAÐIÐ — 25. nóy. 1964 J