Alþýðublaðið - 25.11.1964, Blaðsíða 8

Alþýðublaðið - 25.11.1964, Blaðsíða 8
 ^iiinmimiiiiimiiiiiiimiiMiiiiiimiMimiimiimiiiimiiiiiiiiiiiimiMiiMiiiiiiiiiimimiinimimiiimiiiiimMiMiiiiiMiiiniiminiiiimiiiiMiiiiiMiiii MiiiiiiimmiiMiiiiiiiimiiiiiiiiiMiiiiiiiiiiiiiiMiiMiiiiiiMiiiimiiiiiiimmiiiiiiMiiiiiMiiiiMiiiiiiiliiir^ iíi& tingil |“i-liUj| l III „o CUu r * ' : ■■ ■ ■ :■ .AýA: .-.■ / FHIil re l!ll! n« SIGURÐUR A. MAGNÚSSON hefur lengi undanfarið skrifað í nær öll tölublöð Lesbókar Morgunblaðsins þátt undir fyr- irsögninni „Rabb“. Mun þar fjallað um flest hugðarefni þessa afkastamikla höfundar, sem er víðkunnur af þeirri fram- takssemi að vera óspar á að mynda sér skoðanir um menn og málefni. Hugvekjur þessar geta talizt sæmilega athyglisveirðar, en kannski væri réttnefni að kalla þær „Nöldur,” þegar skaps- munir Sigurðar gera þær leið- inlegastar. Svo finnst mér um málflutning hans á sunnudaginn var. Þá reynir hann að taka upp þykkjuna fyrir ungu ljóðskáldin vegna þáttarins helgina á undan, þar sem annar Morgunblaðsmað- ur kvað upp að mínu áliti sleggjudóm um góugróðurinn í íslenzkum bókmenntum. En Sig- urði heppnast vörnin miður en skyldi. Hann segir orðrétt: „Eg þykist vera allkunnugur nýrri ís- lenzkri ljóðlist og .. . mér virðist hún einmitt vera furðulega „já- kvæð” og lífsfagnandi <!), þrátt fyrir þá staðreynd að mannkyn allt lifir 'í skugga helsprengj- unnar og við íslendingar búum í einhverju forpokaðasta þjóð- félagi undir sólinni.” Síðan víkur Sigurður máli sínu að fyrirbæri, sem veldur mér nokkurri furðu, og segir: „Sú tilgáta til dæmis að ung ljóðskáld á íslandi mundu kannski hvergi læknast af kvill- um sínum nema í fangabúðum Síberíu er einkennilega keimlík þeim gerzku sjónarmiðum, sem riddarar lýðræðisins hérlendis hafa fordæmt af hvað stórorðust- um (!) eldmóði. Sannleikurinn er nefnilega sá, að margir íslenzk- ir góðborgarar, sem játa lýðræði með helgisvip á götum og torg- um, hafa nákvæmlega sömu við- horf til lista og frjálsrar hugs- unar yfirleitt eins og svarnir fjandmenn þeirra í austur- vegi ...” Loks klykkir hann út með þessari niðurstöðu: „Annars skilst mér, að góðborgarar ís- lands þurfi ekki að hafa þungar áhyggjur af föndri ungu ljóð- skáldanna eða framtíð íslenzkra bókmennta: þær eru nú að veru- legu leyti í höndum einna 8 eða 10 kellinga, sem fæstar eru sendibréfsfærar á íslenzku. Bæk- ur þeirra seljast eins og heitar lummur, en við ungu ljóðskáld- unum lítur þjóðin varla. Svo þetta er allt í sómanum, góðir hálsar!” Eg er sammála því, að sum ungu Ijóðskáldin eigi við ámæl- isvert tómlæti að stríða, en síð- an ekki söguna meir. Hér eru þær öfgar í frammi hafðar, að frekari skilgreining væri harla nauðsynleg. Vill ekki Sigurður A. Magnússon telja upp þau þjóð- félög undir sólinni, er hann metur forpokaðri en það, sem íslendingar búa í, fyrst hann á- litur þann úrskurð á sínu valdi, að við munum koma til greina sem methafar í þessari þokka- legu heimsiþrótt? — Hverjir eru þeir „riddarar lýðræðisins” á íslandi, sem hafa „nákvæmlega sömu viðhorf til lista og frjálsr- ar hugsunar yfirleitt eins og svarnir fjandmenn þeirra í aust- urvegi”? Og hverjar eru þessar „8 til 10 kellingar”, sem hann á við? Eldmóður hans er svo „stór- orður,” að honum ætti ekki að verða skotaskuld að svara þess- um fyrirspurnum. Afstaða Sigurðar A. Magnds- sonar mótast sennllega af minni- máttarkennd. Hann er Ijúfmenni í dagfari en gerist hér orðhák- ur af þeirri vanstillingu, að hon- um finnst íslenzka þjóðin van- meta skáldskap hans og ýmissa annarra. Svo er um fleiri. En því ekki að ræða málið af rólegri í- hugun? Tómlætið við ungu skáldakynslóðina stafar engan Guðmundsson urðu á svipstundu þjóðkunnir af ljóðagerð sinni, þótt nýstárleg væri og ein- hverju gömlu fólki þætti hún hæpinn skáldskapur. Svo var- hins vegar ekki um Stein Stein- arr og Snorra Hjartarson. Ahrif þeirra voru um skeið sýnu' meiri en vinsældirnar. Þó duldist eng- um vandlátum og kröfuhörðum ljóðavini, að bækur þeirra sættu ærnum tíðindum. Eg veit ekki, hvað ljóð Þorsteins Valdimars- sonar hafa selzt í mörgum ein- tökum, en íslendingar, sem kunnu að meta listræn kvæði 1952 og veittu ekki „Hrafnamál- um” athygli, voru áreiðanlega vandfundnir. Þá var Þorsteinn 34 ára gamall. Hannes Sigfússon komst dável á framfæri með fyrstu ljóðabók sinni aðeins 27 ára, nýútkomin var hún umxæðu- efni flestra, sem létu sig ís- lenzkar samtíðarbókmenntir ein- hverju skipta. Hannesi Péturs- syni var þrem árum yngri vísað af sömu aðilum til sætis á bekk með góðskáldum okkar. Svipað myndi uppi á teningnum, ef til umræðu væru þeir, sem fengizt í HEYRANDA HUÖÐI eftir Helga Sæmundsson veginn af því, að hún sé „nei- kvæð”; sú ályktun Sigurðar er hárrétt. Færi betur, að hún væri „neikvæð”, temdi sér þá gagn- rýni að segja fortíð og nútíð miskunnarlaust til syndanna og túlkaði eftirminnilega óttatil- finningu sína vegna helsprengj- unnar. En þetta er því miður sjaldnast á færi hennar. Hún er heldur ekki „jákvæð” og lífs- fagnandi (!) eins og Sigurður vill vera láta. Boðskapur hennar nær. ekki eyrum þjóðarinnar af þvi að allt of mörg ungu ljóðskáldin eru svo lágróma, að varla heyr- ist til þeirra. Þau, sem brýna röddina og hafa eitthvað að segja, fá hins vegar áheyrendur fyrr en siðar. íslendingar verða naumast sakaðir með rökum um það tóm- læti, að þeir vilji ekki gefa ný- stárlegum skáldskap gaum að hætti annarra menningarþjóða. Vitaskuld reynist athyglin í þessu efni iðulega óstundvis. Hitt er samt staðreynd, að stund- um fá skáldin góða áheyrn strax í upphafi og hafa mikil áhrif fyrr er varir. Stefán frá Hvíta- dal, Davíð Stefánsson og Tómas hafa við sagnaskáldskap með at- hyglisverðum árangri. Og þetta hlýtur að vega nokkuð á móti skapvonzku Sigurðar A. Magnús- sonar. Við leysum ekki vanda ungu skáldanna með því að kveða upp sleggjudóma um þjóð okkar og menningu og telja íslenzka lesendur andlega villimenn. Málið horfir ekki aðeins við almenningi í landinu. Það varð- ar einnig og eigi síður ungu skáldin .sjálf. Auðvitað eiga þau kröfurétt á athygli og viðurkenn- ingu, þegar; þeim auðnast að verðskulda slíkt. Sigurður A. Magnusson gerir sér vafalaust grein fyfir því, að mörg íslenzk skáld ná aldrei vinsældum af því að þau eiga þær ekki skilið. Ungu skáldin eru misjöfn eins og þau eldri. Og tilvonandi snill- ingar í hópi þeirra verða að berjast til áhrifa og frægðar. Það hljóta þeir að gera með snjöllum og góðum skáldskap, ef þeim á að verða sigurs auðið. Fjölnir var ekki vinsælt tíma- . rit á íslandi forðum daga. — Frjálslyndir prestar og víðsýnir leikmenn buðu hann til áskrifta úti fyrir kirkjudyrum eftir messu NÁGRANNAÞJÓÐIR okkaf á Norðurlöndum hafa allar hald- ið upp á 100 ára afmæli frí- merkja sinna fyrir nokkrum ár- um. víðs vegar um land. Fjöldinn . § allur hristi höfuðið og taldi sér | annað lesefni hentara. Eigi að f síður varð Fjölnir svo áhrifarík- i ur, að af er mikil og merk saga. i Og Jónas Hallgrímsson hreppti § heiður og sóma frægasta og vin- i sælasta ljóðskálds íslendinga, | þegar fram Liðu stundir, þó að i hann nyti ekki snilldar sinnar i í lifanda lífL Þetta hefur gerzt i um gervalla heimsbyggðina og á i sér statt enn, ef að líkum lætur, i Vönduðustu og fegurstu bók- 1 menntirnar eiga oft erfitt upp- i dráttar fyrst um sinn, en venju- | lega koma þær samt í leitirnar. | Mér blæða ekki í augum vin- i sældir „kellinganna,” sem ég \ þykist vita, að Sigurður A. I Magnússon hafi f huga. Jónas i. Jónsson frá Hriflu hélt einu i sinni, að „Kapitóla” væri að eyði- i leggja listsmekk íslenzkra les- | enda, en það skiptir minnstu, i hvort þvílíkar „bókmenntir” lifa | eða deyja. Mannkynið les ekki i aðeins úrvalsrit. Matthías minn i Johannessen er varla eini f menntamaðurinn, sem leitar \ hvíldar með því að renna augun- i um yfir léttmeti, þegar hann vill i lesa sig í svefn á kvöldin. En i hvað um hin trén í skóginum i fyrst svo er um þá grænu eik? i Loks kem ég að atriði, sem i verður að teljast skylt þessu i umræðuefni. Ungu skáldin temja i sér sum hver afstöðu til sam- i tíðarbókmenntanna, sem spillir i fyrir þeim og gerir þau jafnvel i hlægileg. Þau láta sér ekki i nægja að halda hópinn og að- i stoða hvert annað, enda mörg á i öndverðum meiði eins og við er i að búast. Nokkrir sérvitringar í i þessari fylkingu reyna að sigr- í ast á minnimáttarkennd sinni I með þeim stórmennskutilburð- i um að fordæma skáldskap eldri \ kynslóðarinnar. Enn er í minni, | að Davíð Stefánsson sætti lengi \ af hálfu hvimleiðra óvildar- i manna furðulega ósanngjarnri i gagnrýni, sem var sprottin af í eitraðri rót hrokans eða öfund- i arinnar, alveg eins og Guðmund- I ur Friðjónsson og Jón Trausti i fyrrum. Þessum ósóma hefur að i sönnu linnt til muna, en hann er i engan veginn úr sögunni. Mér i virðast nýbirtir ritdómar í Al- i þýðublaðinu og Morgunblaðinu i um „Tregaslag” Jóhannesar úr i Kötlum dæmi þessa, þó að ég láti i mér ekki til hugar koma, að i höfundar þeirra hafi erindi sem i erfiði. Þeir ætla sér það, sem i sjálfum Jónasi Hdllgrímssyni i mistókst, þegar hann réðst í á- i rás sína á skáldskap Sigurðar i Breiðfjörð. Þó hafði Jónas miklu Í að miðla til sáningar og upp- i Framh. á bls. 10 i Daninörk: Danir urðu fyrir Norðurlandaþjóðanna til þess að eiga þetta afmæli, en það var. 29. apríl 1851, sem fyrsta frímerki þeirra. sá dagsins Ijós. Var það blátt merki að verðgildi 2 skild- ingar (Ríkisbankaskildingar). ' Einnig kom þá út annað fri merki, 4 sk. gulbrúnt. -Núna er. þetta merki, 2 sk„. verðlagt á 660 ■ kr. sænskar notað, en 1500 ter. ónotað. — Afmæiisfrímerkía, sem út komu 1. apríl 1951, voru tvö, 15 aura fjólublátt og 25 aur. rautt. Myndin á merkjun um er 'áf gömlum pósti, sem ek ur fjórhjóluðum póstvagni, er tveir hestar draga. ^uiiimiiiiiiiiniiiiii IIIIMIIIMIIMIIII llMMMMIMIII Churc næsl SIR WINSTÓN Churchill verður níræður n.k. mánudag, 30. nóv- ember, og Bretar eru farnir að ræða, hvernig hæfilegast sé að halda upp á afmælisdag hins mikla stjórnmálaskörungs. Eólk, sem þekki-r fjölskyldu Churehills hefur upplýst, að afmælisins verði minnzt með hinum árlega fjölskyldu miðdegisverði á heim. ili Churchills í London. Sir Winston mun alltaf.'.leggja mikið upp úr miðdegisverði þess- um, þar sem hann getur hvílt sig fullkomlega í faðmi fjölskyidunn CHURCHILL iiimiMMiiiiiiiiMiiiiiiiiifmMiMMmmniMiniiiiMiiMMfiMiiiiMiiiiiMiMiM iMiiiiiiMiiiiíiiMiiiMn iMMilMMMMMiiMiiiiiiiMiiimiimimiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiMiiiiiMiimiiiiiiiimMMiiiiiiMiiMiMiMiMimimimmmmmimimmiiimmmiMmmmm^ ‘ MmiiiiiiiiiiiiiiiiiimMiniiiiinimmmimmmiimiiiiiii g 25. nóv. 1964 ALÞÝÐUBLAÐIÐ

x

Alþýðublaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Alþýðublaðið
https://timarit.is/publication/2

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.