Alþýðublaðið - 13.12.1964, Blaðsíða 12

iiiiiiiiiiiiiiiiiiMiiiMtiimiiiiiiiiiiiiiimiiimmiiiiimiiiiiiiiiimmiiiimiiiiiMiiMiiimimiiiimiiimiiiimiiiiiiiiiiiiiMiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMiiii
sjalfvirk
lyrir
hltaveitu
FVIglsi með tæknlnni!
Nýjustu Danfoss sjálf*
Vlrku hitastillitakin full-
komna þægindi hitaveit-
unnar og mmnka hita-
kostnaðinn.
HÉÐINN
Vélaverzlun
Síml 24260
Taskln s|á um að ofnarnTr
fái aðeins það hitamagn(
sem nauðsynlegt er til að
herbergið haldi því hltastigl
sem þér óskið. Forðist 6»
'þarfa áhygglur með því að
nota Danfoss hltastilli-
tæki.
Gamlar kirkjur
liiiiHiiMiiiiiiimiiniiniiiiiiiiiiiiiiiiiiMiimnmirmiiiininiimiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiMiiiiMiiMMiiiiin iiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiimiiiiimmm
Framhald úr opnu.
eða málaðir á þá ýmsar myndir,
bæði Kristur, Guðspjallamennirn-
ir og postularnir. En á rrjilli
ýggldu sig ýmsar’forynjumyndir í
heiðnum stííl, jafnvel i kringum
altárið sjálft, og það fram á 19.
öld. Víðast var einhver mynd af
altaristöflu eða altarisbrík, sem
áður er getið, og var á þær dreg-
in einhver helgimynd, t. d. kvöld-
máltíðin. Kristur á krossinum eða
upprisan. Sumar voru töflur þess-
ar útlendar og ekki illa gerðar.
Höfðu þá einliverjir heldri menn
orðið til að gefa þær kirkjunum.
Sumar voru aftur herfilega ljótar,
líklega gerðar hér á landi af ein-
hverjum sem lítið hafa kunnað.
Sjást þessar töflur allvíða í kirkj-
um enn í dag. í einstökum kirkj-
um voru úthöggnar töflur með
upphleyptum myndum af lala-
bastri frá )14. öld eða jafnvel eldri.
Þær eru nú flestar horfnar, nema
ein er á Möðruvöllum í Eyjafirði
nærfellt óskemmd og er meistara-
verk, með vængjum og fjölda
mynda £ katólskum miðaldastíl.
Sagt er, iað Loftur ríki hafi gefið
kirkjunni hana. Taflan á Hólum í
Hjaltadal er og fornmeistaraverk.
Myndir voru sjaldan í kirkjum
nema á Hólum, biskupsmyndirn-
ar; og ef eitthvað slæddist eftir
af helgum líkneskjum frá katólsk-
um tímum, en flest af því mun
hafa orðið fyrir sömu afdrifum og
Kaldaðarneskros'inn og Hofstaða-
María, — orðið að falla fyrir
þursahætti siðabótamanna, nema
þar sem það hefur eins og gleymzt
að brjóta það, eins og krossmark-
ið mikla á Hólum. Þó var til eftir
aldamótin 1800 hópmynd af Kristi
og Faríseunum upp yfir kórdyr-
^IIMHIIIMIIIIIIIIIIIIIItlrillHIIIIIIIIIIIIIMItllllllllllllllllllMIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIllllimnilllllllllllllMIIIMIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIMIIIIII; r,.|M|linMIIMIIIIIIIMIIIIIIIIHIIIIIIIHHIIIIHIIIlllllllllllinilnilllllMlllllllllllMMM»V.IIIMII 'í.
- £
IMILISTRYGGING I
,S Jólahátíðin fer í hönd
Farið varlega með óbyrgt ljós.
Setjið ekki kertaljós í glugga eða
aðra staði, þar sem kviknað getur
í gluggatjöldum eða fötum.
Algengustu orsakir eldsvoða
eru íkviknanir í kyndlklefum, óvar-
kárni með ýmiss konar rafmagns-
tæki og lélegar raflagnir.
• •••
um í Snóksdal og líkneski Maríu
og Jóhannesar skírara í Hítardal I
um iíkt leyti, og svo hefur víðar ;
verið, og eitthvað af því hefur ;
náðst tii Fórngripasafnsins.
Víðast voru og ljósalijálmar i
kirkjum sem næst miðjur steyptir
úr kopar, og eru þeir víða gamlir
mjög og með listasteypu. Þá var og
sums staðar skip hangandi uppi í
miðri framkirkjunríi eða dúfu-
mynd á flugi. Þetta er nú fyrir
löngu horfið. Kertastikur voru og
á altarinu. Altarið sjálft var allt-
af skápur og geymd inni í honum
áhöld kirkjunnar til messugerðar:
kaleikur, patína, vínfiöskur, bakst-
urdósir, baksturjárn, meásuklæði
og bækur.
Stundum var loft i kirkjunum á
tveimur fremstu stafgólfununy og
sátu þar helzt heimamenn og
vinnumenn.
Æði lengi loddi það lag við fyrr-
um sums staðar á Suðurlandi, sem
kallað var útbrot og kirkjurnar
útbrotakirkjur. Síðasta . útbrota-
kirkja var á Syðra-Núpi í Eystri-
hrepp og var rifin 1876,. Þær hafa
verið eins konar eftirlíking af hin-
um fornu kirkjum kristninnar:
miðskipi og hliðarskipum, öllu
fremur, að ég ætla, en af hinum
fornu skálum. Þeim er lýst svo, að
grind kirkjunnar var mjó, þannig
að með báðum liliðum grindarinn-
ar myndaði; t einnar ,til tveggja
álna breitt skot eða bil. Stoðir
grindarinnar stóðu þar svo niðurr
og voru áurstokkar undir og laus-
holt yfir. Síðan komu stuttar
sperrur út frá sperrutánum með
sama rishalia og sperrurnar, og
féllu þær ofan á lausholt og stutt-
stoðir út við veggina. Þilgólf var
út að útveggjum og þiljuð kirkj-
an á stuttstoðirnar og súð yfir eða
reisifjöl eins og í kirkjunni. Bitar
voru í aðalgrindinni á venjulegum
stöðum, og stuttbitar gengu frá
stuttborðunum yfir í hærri stoð-
irnar. Milli hástoðanna voru syll-
ur, og voru þær oft skornar með
einum eða tveimur bogum milli
stoða. Myndaði það þannig eirís og
boga á milli aðalskips og hliðar-
skips. í kórnum munu ekki hafa
verið hástoðir, og hefur hann því
myndað eins konar þverskip og
gert kirkjuna í líkingu við kross-
kirkju að öðru en því, að höfuð-
álmuna vantaði. Bekkir í fram-
kifkjunni náðu alla leið út að
veggjum nema tveir hinir fremstu.'
Þeir náðu ekki nema út að hástoð-
unum, en fram við þiiið var krók-
bekkur og náði hanri í krókinn
með endunum á stuttbekkjunum.
Mun þaðan komið nafnið brók-
bekkur eða krókbekkur, sem flest-
ir kalla nú. Þetta lag á kirkjum
hefur að líkindum verið all-al-
mennt fyrrum, en verið þegar lagt
niður að mestu á 18. öld, þegar
öllu var sem mest að hnigna.
Þessi kirkja á Stóra-Núpi var
byggð um 1760-70 og lét gera hana
Brynjólfur Sigurðsson sýslumaður
í Njálsholti með mikilli prýðj ...
BRUNABOTAFELAG
ISLANDS
/'«llllllllllllllllllllllllJIIIIIIIIIIIIIIUIIIIIII»IIIIIIIMtlllllHIIIIIIIHMIMIIIIII|IHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIHIIHIIIÍlllllllllllllllIIIIIIIIIIIIIIIIIIUlUIHHIIIIIIIIIIHIIIIIII|IIIIIIIIIIIIHIf|IHIIIIffrfnnilllllHIIIHIIHIIHIIIIIIIIIIIllllMIIIIIIIIIIIII|lll|llll'i*
12 13. des. 1964 - ALÞÝÐU8LAÐIÐ