Skólablaðið - 15.05.1910, Side 14

78
SKÓLABLAÐIÐ
af. Svona var það í Möðruvallaskólanum, og var það ilt að
vísu, en þó háskaminna í afleiðingum sínum sakir þess, hve
þjóðernisáhrif skólans voru sterk að öðru leyti, og líka af því,
að nemendur voru flestir komnir á sæmilegan þroskaaldur. En
í Reykjavíkurskóla — þar kastaði tólfunum í þessu efni. Það er
ekki vert að telja þær upp hérna, íslensku bækurnar, sem kendar
voru þár; þær voru ekki svo margar, að nokkur gleymi tölu
þeirri sem kynst hefur. Og svona segja kunnugir að sé í öðr-
um skólum vorum (fyrir utan barnaskólana), bæði almennum lýð-
menntaskólum og sérskólum, enda bera skólaskýrslurnarþað með
sér. Og kennaraskólinn!
Fáir mæla erlendu kenslubókunum bót í raun og veru, held
eg. En margir segja, að þetta sé ill nauðsyn; vér höfum ekki
efni á að gefa út kenslubækur á íslensku, segja þeir, svo nokkur
veigur sé í þeim. Kenslubækur eru altaf að breytast, bæði að
efni og formi. Það þyrftum vér líka að gera, en það væri of
dýrt. Þess vegna verðum vér að sætta oss við þetta. Og það
í náttúrufræði, landafræði og — mannkynssögu!
Er það satt — erum vér íslendingar svona fátækir í raun
og veru? Ósköp eigum vér þá erfitt aðstöðu í menningarbar-
áttunni vegna þess, að þjóð vorri hefir orðið það á aðvarðveita
tunguna nálega óbreytta frá því í fornöld — henni einni af
Norðurlandaþjóðunum.
En mín skoðun er sú, að oss sé engin þörf á að nota að
mun erlendar bækur sem kenslubœkur í lýðmentaskólutn vorum.
Stærð bókanna eða fyrirferð er svo oft til ógagns og tafar. Stórar
og þykkar kenslubækur eiga minstan þáttinn í því að gera oss
að mentuðum mönnum. Til þess þurfum vér skóla — ekki
til þess að troða í oss hálfri eða heilli vætt af kenslubókum,
heldur til þess að kenna oss lifandi orð og glæða hugsunarlífið
hjá nemendunum. Oss ætti öllum að hafa skilist það nú, að
ítroðningslærdómurinn er næsta lítils virði og gleymist fljótt, ef
ástin á námi reynslunnar og lífsins siálfs verður eigi vakin hjá
nemandanum. Á tveggja og þriggja vetra skólum verður eigi
komist yfir alt. Verður þá að leggja mesta áhersiu á að plægja
og hreinsa andlegan akur nemandans, svo hann verði gljúpur og