Alþýðublaðið - 28.02.1965, Qupperneq 3

MWWWW«WWWMWMtlMWWMIWWWWHIWWWMWWW>%M»WWWW»W%WWWWWWWMWWWWWW>WWMMWj
Á bókamarkað
KAÐ var þröng á þingi í Lista-
r mannaskálanum á föstudag
þar sem bóksalar opnuðu árleg-
an bókamarkað sinn. Þeir hafa
ekki útsölu hver fyrir sig eins
og aðrir kaupmenn heldur fara
allir saman undir einn hatt.
Nema Helgafell sem hefur eig-
in bókamarkað á Veghúsastígn
um og auglýsir í kapp við þenn
an.
Bókamarkaðir hafa orðið fá-
skrúðugri ár frá ári og líklega
fágæt kjarakaup þar núoröið;
þó er aldrei svo að ekki beri
eitthvað skemmtilegt fyrir
augu. En núverandi markaður
virtist við fljótlega yfirsýn með
allra fátæklegasta móti. Skáld-
sögudeildin er líklega fyrii’-
ferðarmest á markaðnum, all-
margar bækur íslenzkar og
mikill söfnuður þýddur; dálít-
ið af ljóðum og smásögum;
mikið af allskonar þjóðlegum
fróðleik; ferðasögur; barna-
bækur. En fátt er þarna um
hina heldri höfunda og íslenzk
bókagerð ekki upp á marga
fiska ef markaðurinn væri
réttmætt sýnishorn hennar. Að
mestu leyti eru það sömu
gömlu kunningjarnir sem
koma þarna saman ár eftir ár,
dálítið lasnari og lúðari kann-
ski en í fyrra. Eigulegar eldri
bækur á bókamarkaði týna töl-
unni ár frá ári án þess aðrar
komi í staðinn; lítið kemur þar
af nýlegum bókum sem nýtileg-
ar séu. Það væri haganiegt af
bóksölum að koma einhverri
fastri skipan á útsijlur sínar,
þannig að bók sem ekki gengi
upp á einhverjum tilteknum
tíma kæmi þá á útsölu og með
verulega hiðursettu verði. Á
þessum markaði virtist verð-
lagning oft í óbilgjarnasta lagi,
ýmsar bækur með óbreyttu
verði, óverulegur afsláttur af
öðrum. Sú tíð er bersýnilega
liðin gð hægt sé að fá sér á
bókamarkaði einhverja veru-
lega lesningu gegn óverulegu
gjaldi.
Samt var mikið verzlað í
Listamannaskálanum og þótt-
ust víst ýmsir fara út með góð-
an feng. Og svo verður eflaust.
Sjálfur varð ég fyrir þeirrl
reynslu að hver pési sem ég
tók til mín kostaði 16 krónur,
og skipti þá engu hvers háttar
hann var, nýlegur eða gamall.
Og ekki er það mikið fé.
RLA er von að fornbóksöl-
um líki vel þessi samkeppni
í Listamannaskálanum, sízt
þeim sem bjóða sömu vöru við
sama verði og jafnvel vægara.
Líklega gætu mestöll viðskipti
á bókamarkaðnum farið fram í '
fornbókaverzlunum. Hér er oft
talað um að bækur séu dýrar,
og bókaverð fer hækkandi eins
og annað; því hlýtur að mega
reka blómlega verzlun með not-
aðar bækur. En til að vel sé
þarf fombókaverzlun rúmgott
húsnæði, til geymslu og til að
sýna vöru sína, og viðskiptavin-
urinn til að skoða bækurnar og
hug sinn. Ekki ætti gjafasiður-
inn, sem hér stuðlar að mikilli
bókagerð, að draga úr. En flest-
ir fornbóksalar dúsa í þröng-
um kytrum og höndla með fá-
gæti við safnara, fúkkaða reyf-
ara við aðra.
Bóksali sagði mér að það
væri óvænlegur atvinnuvegur
að selja bækur. Ef þetta á að
ganga bjarglega, sagði hann,
verður eigandinn að vinna
sjálfur og leggja nótt við dag;
hann má ekki hafa meira um-
leikis en bráðnauðsynlegt er,
húsnæði eða bókakost. Stærri
verzlanir en þetta eru allar á
heljarþröm, sagði hann. Ekki
væri á að lítast ef þetta reynd-
ist rétt; en stórar og myndar-
EFTIR
ÓLAF JÓNSSON
legar bókaverzlanir í bænum
mæla reyndar gegn þessari
kenningu með einni saman til-
vist sinni. Rétt rekin bókaverzl-
un er menningarstofnun í
hverju þjóðfélagi sem nauð-
syn er að fái að njóta sín.
Áskriftarsölur bókafélagann^
hér eru háskalegar ef þær
venja fólk af því að nota sér
bókaverzlanir; það er einn
galli þeirra söluaðferðar þó
að hún gefist vel og njóti vin-
sælda. Hins vegar er bókaverzl-
un líklega meira vandaverk en
flest önnur, og stendur sízt á
sama hvernig hún er rekin.
Óvistlegar, illa birgar bóka-
verzlanir með ónógri þjónustu
eru ákaflega gagnslítið fyrir-
tæki og fátæktarblettur á vel-
gengnisþjóðfélagi.
INNFLUTNINGUR erlendra
* bóka er eitthvert mik-
vægasta verkefni bókaverzl
unar. Hver sómakær bóka
búð hefur erlenda deild — þó
að ekki sé nema fyrir dönsku
blöðin og vasareyfara. En enn
eru þær búðir heldur fágætar,
sem hafa jafnaðarlega á að
skipa fjölbreyttum erlendum
bókmenntakosti og tímaritum
öðrum en skemmtiblöðum. Eru
þær tvær, kannski þrjár í
Reykjavík? Sjálfsagt er það
kostnaðar- og áhættusamt að
kaupa inn mikinn bókakost þar
sem viðskipti eru takmörkuð
og söluvonir brigðular; hins
vegar er það nauðsynleg og
ómissandi þjónusta eigi bóka-
verzlun að gegna menningar-
legu hlutverki sínu. En erlent
bókaval í búðunum hér virð-
ist oft furðulega handahófs-
kennt, eins og pantað sé beint
út í bláinn. Og eftir því sjald-
gæft að bókabúð sérhæfi si? á
einhverju tilteknu svlði, hafi á
boðstólum tilteknar tegundir
bóka eða bókmennta, fylgist
með nýjungum. Þvílíkar verzl-
anir eiga hins vegar vís við-
skipti og vinsældir; vel rekin
erlend bókadeild er eins og
gluggi út til umheimsins.
Það er eitt dæmi þessarar fá-
tæktar hversu lítið er um Norð
urlandabókmenntir í verzlun-
um hér, xiema þá helzt norskar
bækur. Þannig var verðlauna-
bók Olof Lagercrantz um Dante
hvergi að hafa hér á dögunum
þegar verðlaunin voru veitt —
og er kannski ekki enn.
Erlendar bækur eru sem
kunnugt er fluttar inn toll-
frjálst; efni til bókagerðar sæt-
ir hins vegar allháum tolli. Að
vonum hefur þetta mai'gsinnis
verið gagnrýnt, þótt fyrir lítið
komi; ætti þó að vera sjálfsagt
mál að hlífa innlendri bókagerð
við tollpíningu, mismuna ekki
Framhald á 10 síðu.
Spinash
Asparagus
Sour Pickles
Mixed Pickles
Sweet Pickles
Relish
Grean Peas
Mixed Vegetable
Salad Dressing
Sandwich Spread
Mayonnese
Horseradish
Sweet Onions
Peanut Butter
K* ctnfforf niiiroc
Barnavinnaif .verður að minnlca
HVERGI í siðmenntuðum lönd-
um munu börn vera látin vinna
eins mikið og hér á íslandi. Kveð
ur svo rammt að þessu, að er-
lenda gesti rekur í rogastanz, er
þeir koma í frystihús eða ganga
um bryggjur hér á landi, og sjá
börn vinna störf, sem þeim væri
harðbannað að koma nærri í öðr-
um löndum.
Þessir atvinnuhættir hafa leitt
til margra og sorglegra slysa, svo
sem þegar drengir innan við
fermingu hafa beðið bana við
uppskipun úr skipum. Þá er sem
þjóðin blygðist sín skamma
stund og blöðin skrifa fagrar
hugvekjur — en svo fellur allt
í sama farveg á ný.
Ýmsar skýringar eru á hinni
miklu barnavinnu á íslandi.
Skammt er frá þeim tímum fá-
tæktar, þegar brýn þörf var á
hverri krónu, sem barn gat unn-
ið fyrir. Þá var mikið af störf-
um hinna yngstu úti, við hey-
vinnu, fiskbreiðslu eða annað
slikt. Nú á dögum er minna um
fjárhagslega þörf, en meira um
erfið og hættuleg störf. Skortur
á vinnuafli freistar þó til þess,
að lengra er gengið í barnavinnu
en svo efnuð þjóð má fara.
Takmarkanir á vinnu barna
hafa verið í lögum um barna-
vernd, en lítið um þær sinnt. Nú
eru þessi lög til endurskoðunar
verksmiðjuhúsa í þessu tilliti.
Nú verður bætt við banni við
því, að yngri börn en 15 ára
stundi uppskipunarvinnu og
byggingavinnu, og verður að
vona, að þessum ákvæðum verði
betur fylgt í framtíðinni. en
hingað til.
Þá leggur menntamálanefnd
Benedikt Gröndal
skrifar um helgina
og hefur menntamálanefnd neðri
deildar gert við þau breytinga-
tillögur, sem stefna í rétta átt á
þessu sviði.
í mörg ár hefur það vex’ið
bannað í lögum, að yngri börn
en 15 ára værl tekin til vinnu í
„verksmiðjum”. Verður að telja
frystihús og annan fiskiðnað til
til, að sett verði ákvæði um há-
marksvinnutíma barna. Er vart
hægt að fara fram á minna, þeg-
ar börn eru látin vinna margs
konar störf, sem jafnaldrar
þeirra fengju aldrei að snerta á
í öðrum löndum, en að vinnu-
tíminn sé takmarkaður. Er lagt
til að liámarksvinnutími barna
innan 14 ára aldurs verði hálf
áratala aldurs þeirra (t. d. 5 tím-
ar fyrir 10 ára barn), en í 8 eða
10 tíma vinnu komi tveir flokkar
barna á móti einum fulloi’ðnum.
Þá verði hámarksvinnutími 14-
16 ára barna 8 stundir án undan-
tekningar. Loks er tillaga þess
efnis, að stefnt verði að útilok-
un þess, að börn vinni með skóla
námi, en læknar munu yfirleitt
telja námið nógu mikið álag á
flest ungmenni.
Æskilegast væri að setja séi'-
staka löggjöf um vinnuvernd
barna. Meðan það er ekki gert,
telur menntamálanefnd neðri
deildar rétt að herða á ákvæð-
um barnaverndarlaganna. í þess-
um efnum þarf að verða hugar-
barsbreyting og nútíma skilning
ur verður að komast að.
Að sjálfsögðu er hollt fyrir
börn og unglinga að stunda vinnu
sem er við þeirra hæfi. En menn-
ingarþjóð getur ekki gengið
eins langt í þessum efnum og hér
er gert.
Apple Jelly
Coctail Sherries
Cocktail Sauce
Tomato Sauce
Chili Sauce
H. P. Sauce
Barbegue Sauce
Tomato Purre
ALÞÝÐUBLAÐIÐ - 28. febrúar 1965 3