Alþýðublaðið - 21.03.1965, Síða 3

UM MENNTUN LÆKNA í NÚTÍÐ OG FRAMTÍÐ
ÞEIR læknar sem útskrifuðust
um og eftir 1920 voru þá í eng-
um vafa um að þeir hefðu aflað
sér ágætrar þekkingar og þeir
. væru fullkomlega færir um að
inna störf sín af hendi, meðan
þeim entist starfsaldur, að fræði-
grein þeirra mundi taka á kom-
andi árum framförum; vísinda-
menn mundu uppgötva óþekkta
sjúkdóma og grafast fyrir um or-
sakir annarra þekktra sjúk-
dóma. Þess vegna ályktuðu þeir,
að meðferð á meinunum mundi
líka breytast með tíð og tíma.
En þeir héldu að þeir gætu fylgzt
með þessum framförum; framfar-
irnar, uppgötvanirnar yrðu að-
eins rökrétt framhald af því sem
áður var kunnugt. Þá óraði ekki
fyfir, að þær yrðu fullkomin nýj-'
Hjá sálfræðingi.
ung, bylting, sem þyrfti að kynna
sér rækilega og taka sér góðan
tíma þar til.
Ekkert væri eins barnalegt og
hugsa á þennan máta í dag. Vita-
skuld gat enginn læknir á þess-
um tíma haft innsýn í þá öru
þróun, seni síðar varð í grein
þeirra; þróunin var ör og í dag
er hún enn örari. Við hugsum
sjaldnast um það, að meðhöndlun
einhvers sjúkdóms í dag er ár-
angur af áratuga rannsóknum á
eðli hans og þeim áhrifum, sem
lyfin hafa á hann. Okkur finnst
þetta svo sjálfsagt. Lítum samt
á nokkur dæmi.
Myglulyfið Pensicilin fann
Fleming upp 1928. En það er
ekki fyrr en 1943, sem almennt
er farið að nota það sem lyf
við lungnabólgu og öðrum ban-
vænum sjúkdómum. Menn héldu
lika áfram að rannsaka áhrif
myglulyfjanna á ýmsar bakter-
íur og þær rannsóknir hafa
í ljós efni, sem eru mjög vlrk
í baráttunni gegn ákveðnum
baktei-íuhópum. Þetta eru hin
svokölluðu antibiotica efni. Og
enn eru að finnast ný efni.
Árið 1952 var sýnt fram á
að efnahópurinn
hefði hagstæð áhrif á ákveðna
tegund geðsjúkdóma. Þessi upp-
götvun gaf vísindamönnum byr
undir báða vængi; þeir hófu enn
víðtækari rannsóknir á áhrifum
efna af sama efnaflokki á sömu
geðsjúkdómum. Árangurinn lét
ekki á sér standa. Nú þekkja
menn efnaflokk, psykofarmaka,
en þessi efni hafa gerbylt með-
höndlun ýmissa geðsjúkdóma.
Ekki má skilja svo við fram-
farirnar í læknavísindum, svo að
látið sé undir höfuð leggjast að
minnast á gleðilegustu bylting-
una innan greinarinnar: tilfærslu
líffæra, t. d. nýrna, á milli
manna. Á þessu sviði má örugg-
lega vænta enn meiri framfara.
Allar þessar framfarir eru í
sjálfu sér mjög gleðilegur; sér-
hver nýjung boðar nú orðið betra
heilsufar mannfólksins, og enn
fleiri mannslífum verður bjargað
úr greip sjúkdómanna. Samt sem
áður er ekki hægt að loka aug-
unum fyrir þeirri staðreynd, að
framfarirnar bjóða nýjum vanda
málum heim. Nýir sjúkdómar
finnast og þeir gömlu breyta eðli
sínu, svo að fyrri baráttuaðferð-
ir gagna ekki. Hvernig stendur
svo læknir nú á dögum að vígi
gegn hinum öru framförum í
fræðigrein sinni?
Allir þeir læknar, sem færa
sér í nyt nýjungar í vísindum,
verða ekki einungis að þekkja
lyfið og verkanir þess, heldur og
að geta metið hvaða læknisaðferð
er sú rétta við hvert einstakt til-
felli. Læknar hér áður fyrr gátu
skorið úr um þetta af reynslu
sinni, en nú á tímum, þegar
breytingar eru stöðugt að gerast
í vísindunum, getur enginn lækn-
ir byggt einungis á sinni eigin
reynslu, þegar hann þarf að
skera úr um hvaða lyf eða hvaða
aðferð sé bezt við þann sjúk-
dóm. sem hann er að berjast
við. Þeir verða að færa sér í nyt
reynslu annari'a, en henni kynn-
ast þeir í læknatímaritum eða
á fyrirlestrum eða hjá starfs-
bræðrum sínum, sem reynt hafa
lyfið eða aðferðina. En hvernig
hafa þeir tíma til alls þessa?
Hafa þeir nokkurn tíma aflögu
til þess að afla sér frekari mennt
unar? Þessum spurningum má að
vissu leyti svara játandi. Þeir
Læknanemar í kennslustund.
einmitt fólgin í því, að þeir
kynnist þessum rannsóknum
gjörla.
Það eru ekki einungis læknar
sem verða að þekkja þessar rann
sóknir vel, heldur einnig lækna-
stúdentar. Þeir læknar, sem út-
skrifast í dag, verða að horfast
í augu við þá staðreynd, að stöð-
ugra framfara í greininni er að
vænta fram undir árið 2000. —
Hvað þá verður fundið upp, ja,
það veit Þorlákur. Og sé reynt
að gera ráð fyrir fræðslu lækna
í framtíðinni, er fyrsta skrefið
að koma kennslunni í það horf,
að hún sé nægilega mikil og
góð til þess, að læknirinn geti
stöðugt fylgzt með nýjungum í
grein sinni án teljandi fyrirhafn
ar og aukanáms. Og slíku er að-
eins hægt að hrinda í fram-
kvæmd með því að auka enn vís-
indalega kennslu í greininni og
aukinni kennslu í grundvallar-
greinum hennar, eins og t.d.
efnafræði.
Athugun á hæfni líkamans til geimferða.
verða að gefa sér tíma til þess
að afla sér frekari menntunar og
fræðslu um allt það, sem komið
hefur fram í grein þeirra og
innan læknavísindanna er eins
og í öðrum greinum til nokkuð
sem heitir framhaldsmenntun (þ.
e.a.s. eftir að menn hafa lokið
öliu námi) og hún er í því fólg-
in, að þeir setjast á .skólabekk
um skamma hrið og haldnir eru
umræðufundir um þær nýjung-
ar, sem fram hafa komið í grein-
inni.
Nú kynni kannski einhver að
halda, að með þessum námskeið-
um fengi læknirinn tækifæri til
að fylgjast með öllu, sem fram
hefði komið og gæti framvegis
fylgzt með. En því er ekki þann-
ig farið. Venjulega fer mestur
tími á þessum námskeiðum í
að kynna læknunum það, sem á
undan er komið og þó þeir hafi
öðlazt staðgóða þekkingu á því
efni, er ekki þar með sagt, að
þeir geti fylgzt með þvi, sem á
eftír kemur. Svo örar eru fram-
farimar.
Það er alkunna, að allar þær
frámfarir, sem orðið hafa í
tækjasmíði, em grandvallaðar á
rannsóknum í efna- og eðlisfræði.
Eins eru nýungar í
grundvallaðar á rannsóknum í
lyfja- og lífeðlisfræði. Þær rann-
sökuð er bygging einstakra
rannsóknastofum, þar sem rann
sakaðar eru bygging einstakra
fruma og vefja og starfsemi
þeirra í sýktu og ósýktu ástandi.
Það eru þessar rannsóknir sem
eru undirstaða læknisfræðinnar;
til þeirra má rekja flestar þær
nýjungar, sem orðið hafa i grein
inni. Ef læknir ætlar sér að
kynnast nýjustu aðferðum í grein
sinni og nýjustu lyfjum, verður
hann að þekkja þær rannsóknir,
sem liggja að baki þeim, þá fyrst
getur hann metið þær til fulls.
Og framhaldsmenntun lækna er
Fyrsta skrefið til þess að þetta
sé unnt er að leggja aukna á-
herzlu á að kenna verðandi kenn
Frh. á 10. síðu.
Efnarannsóknir.
TIZKAN OG KVENSKÖRNIR
Á SÍÐUSTU árum hefir skó-
fatnaður orðið æ nýtízkulegri
og jafnframt hættulegri fyrir
heilsuna, að dómi lækna. Á
þetta einkum við um kvenmarms
skó, en þó einnig um karl-
mannaskó. í Þýzkalandi má enn
sjá konur á eðlilega breiðum og
hælalágum skóm, en í Sviss og
Frakklandi kemur það naumast
fyrir.
Við læknar gerum ókkur jafn
vel nú orðið ekki fulla grein
fyrir hvernig skór eiga að vera
. svo mjög hefir vaninn sljóvgað
dómgreind okkar.
Hin mjög svo algenga skekkja
á stóru tánni (Hallux valgus)
er ekki meðfæddur galli. Or
sök hennar er langoftast skór-
inn, stuttur eða frammjór skór
eða skór með háum hælum.
Gerð var athugun á fótum
500 kvenna á aldrinum 20 til 80
ára. Af þeim höfðu einar 10
alveg eðlilegar fætur, eða 2%.
Langtíðustu gallarnir voru „hall
ux valgus", ilsig, „hamartá“
(digtus malleus) og Qíkþorn. Af
200 karlmönnum höfðu 80 eða
40% eðlilega fætur, enda eru
karlmannaskór miklum mun betri
en kvenmannsskór, og a m.
k. hafa þeir ekki háa hæla.
En er þá fallegt að ganga
á háum hælum? Ég fullyrði, að
svo sé aldrei, jafnvel ekki þótt
aðeins sé um hálfa hæla að
ræða. Þetta getur ekki orkað
tvímælis, ef menn bara virða
fyrir sér göngulag kvenna með
háa hæla. Horfi maður aftan
frá á konu á hælaháum skóm,
leynir sér ekki hve göngulagið er
óstöðugt. Og frá hlið séð kem
ur það í ljós, að konan er bog
in í hnjáliðunum, bakhlutinn
gengur óeðlilega langt aftur en
mjóhryggurinn of langt fram.
Þá eru það barnaskórnir. Oft
ast eru Þeir of litlir, m.a. vegna
þess að ekki er skipt nógu oft
um skó, eftir því sem barnið
vex.
Þá er nú farið að framleiða
frammjóa barnaskó, og afleiðing
in er sú, að hjá 6 til 12 ára
börnum sjást nú táskekkjur eins
og hjá fullorðnum.
Framhald á 10. siðu.
ALÞÝÐUBLAÐlti - 21. marz 1965 3