Alþýðublaðið - 21.03.1965, Side 8

Það var heldur ekki fyrr en með
lestri Bellum Gallicum, að nem-
andinn fór að skynja rómverska
háttu, rómverska og latneska
menningu, enda þótt hann fyndi
aðeins smjörþefinn af henni. í
rómversku veldi bar Caesar hæst.
Caesar var af mjög göfugu bergi
brotinn, rakti ættir sínar til Júl-
íusar Ascaníusar, sonar Aenesar,
sonar Venusar, dóttur Júpíters.
(Þessi ættartala minnir óneitan-
lega talsvert á Ynglingatal). Móð-
tungu og mælskulist og var kenn-
ari hans Galli — og hafa sumir
sagnfræðingar fært líkur fyrir
því, að þá þegar hafi hann búið
sig undir mestu landvinninga ævi
sinnar. Pilturinn tók skjótum fram
förum í ræðulist og hamaðist við
ritstörf á unga aldri. Hann var
gerður aðstoðarforingi Marcusar
Thermusar og má segja, að það
hafi verið hans fyrsti frami. Og
þegar hann kom heim úr stríð-
inu, þá gekk hann að eiga Cas-
við, að hann væri sjálfur orðinn
þátttakandi. Og hann leggur að
velli sjálfan Aristovistus — síðar
berst hann við Vincetorix, les-
andinn er hundraðshöfðingi, stýr-
ir liði sínu af dirfsku og kænsku,
hopar hvergi á hæli. En að kveldi
sezt hann að eldi og leggur á
ráðin um baráttu næsta dags.
Það var ekki fyrr en kennarinn
kallaði upp nafn hans, að hann
vaknaði til vitundar um að enn
var hann aðeins þræll.
Nemandinn hugsaði sjaldnast
um manngildi Caesars á þessum
árum; honum var nóg um sinn að
leita uppi ablatívus instrumenti
og leggja gagnorðan textann út á
íslenzka tungu, en um leið þjálf-
aðist hann í röklegum þanka-
gangi, greindi í heiðríkju latnesks
máls, þótt annað veifið brygði
hann fyrir sig í hálfkæringi vísu
Jóns biskups Arasonar: Latína er
list mæt.
Hann gerðist málsvari þessarar
dauðu tungu; hann fann að ís-
lenzk fræði höfðu á stundum haft
með henni. Hann tók jafnvel upp
hanzkann fyrir hana á málfund-
um, þegar húmorlausir stærð-
fræðideildarmenn töldu, að með
kennslu hennar væri verið að efla
útlient grín í landinu.
Hlutverk sögunnar var, eins og
það er, að opna manninum sýn
imi í sína eigin veröld; rómversk
saga er líka saga vor. Hún er
upphaf vestrænnar menningar.
Enn í dag eru verk Júh'usar Caesars
lesin spjaldanna á miííi og þá einkum
bók hans um Gallastríðið, Bellum Galli-
cum. Enn í dag er þessi maður, sem
varð einvaldur Rómaveldis um skeið,
umdeildur meðal sagnfræðinga og enn
er hann skáldum viðfangsefni.
ir Caesar hét Árelía og var ráð-
sett kona. Þau áttu heima í Súb-
úru, alræmdu borgarhverfi, þar
sem vændishús voru á hverju
horni. Caesar mun vera fæddur
árið 100 f. Kr. og er svo sagt,
að hann hafi verið tekinn með
holskurði, sem ber nafn hans
í dag. Það mun þó vera á mis-
skilningi reist, því að þetta nafn
hafði lengi gengið í ættinni.
Suetónius segir svo á einum
stað um Caesar: „Caesar þessi var
furðulega námfús og góður læri-
sveinn". Sveinninn nam líka gríska
sútíu að vilja föður síns. Skömmu
síðar lézt faðir hans og þá var
Caesar elcki lengi að láta hana
eina og kvæntist þess í stað
Cornelíu, dóttur Cinnu þess, sem
tók við stjórn byltingarinnar úr
höndum Maríusar. En þegar Súlla
kom til valda, skipaði hann Caesar
að skilja við Cornelíu. Caesar
neitaði, og gerði Súlla þá upptæk-
an föðurarf hans og heimanfylgju
Cornelíu, en setti nafn hans á
dauðaskrá.
W. Durant segir svo um Caes-
ar: „Vér verðum að ætla að Caes-
Rómverskur vegur grafinn upp nálægt Róm.
part- ( og Cicero, og þekkti ekki Cicero
þrjá til fulls fyrr en hann kynntist
hon- nánar prentverkinu og mannaði
egar sig upp í að lesa gamlar grein-
I er ar eftir Jónas frá Hriflu.
höf- Svo grillti unglingurinn hina
II er rómversku göfgi og fór ekki var-
'rstu hluta af hinni hellensku dýrð. —
þá Hann fékk þá að vita, að Caesar
ð — var jafn mikillar ættar sem nátt-
úru og þá skildi hann það sem
i við forðum var ákveðið um Júlíus:
riga- Omnium mulierum vir et omn-
ijálf- ium virorum mulier. Þó hryllti
torg. unglinginn við síðari helmingi
aðað málsgreinarinnar, honum fannst
r og eins og fornum íslendingum ergi
>kor- vera viðurstyggilegast allra lasta.
eitt Þetta var á þeim árum sem það
komst í tízku meðal ungmenna að
par- sitja að teiti. Og hinir verðandi
ngn- menntamenn voru engir eftirbátar
ædd- annarra. Þá var sungið við raust:

HI
Ilil!
*
íísiSlSIW
' •■••..• • •. •
/ ;
''ljff
WMSMm
8118111

••ý. • -■&.
HP

s
■
I.
• //////■_■:;:•:•,■:■/<•.•:•

■•;•:' •>.••
■
tmmsMm
Quicumque vult esse frater,
Bibat semel, bis, ter, quater;
Bibat semel et secundo
Donec nihil sit in fundo.
I
*"?«SKSSS
> '-•
s • . c.... . .
?m:mm
mmm'":
: ■,•'■,:•'■•.•
I ■
:,:■■■ : ' ' ■■ ■
Svo digrir gerðust unglingar
þessir, að þeir sungu vísuna und-
ir íslenzku rímnalagi og sögðu
þeim sem ekki skildu textann að
þetta væri sálmurinn um blóm-
ið Bibo.
Þessi skæruhernaður hafði lít-
il áhrif á Bellum Gallicum; hug-
ur lesandans varð bara skarpari.
Dínu fyrir línu þumlungaðist
orrustan. Stundum var ekki laust
’WM

Rómverski
Hundraðshöfðingi.
s 21; marr.1965 (— ALÞÝÐUBLAÐIÐ