Alþýðublaðið - 31.07.1965, Page 5

Byrjaði að dorga
11 ára á Helinum
Rætt við Kristján S. Jónsson, formann í Ólafsvík 85 ára.
KRISTJÁN Sumarliði Jónsson,
eða Kristján S., eins og Ólsararnir
daglega kalla hann, verður 85 ára
1. ágúst næst komandi.
í tilefni af þessu merkisafmæli
átti ég viðtal við hann á heimili
sonar hans, Runólfs Kristjánsson-
ar, bílstjóra hér í Ólafsvík.
Kristján sat við gluggann á her
bergi sínu og horfði niður að höfn-
inni og út á sjóinn.
Jú, það fer að líða að þessu af-
mæli. Ég er fæddur í Bárðarbúð á
Hellnum 1. ágúst 1880 og fluttist
hingað árið 1896 og var þá útgerð-
armaður — eins og það þá var
kallað —• hjá Guðmundi Magnús-
syni, Gilsbakka.
Jú, ég spilaði á harmóniku á
mínum yngri árum. Keypti hana
inni í Stykkishólmi af Guðrúnu
Clausen. Þetta var einföld harmón-
ika, og við dönsuðum í Samkomu-
húsinu, sem þá var nýbyggt. Það
var dansað fram á rauðan morgun
og allir skemmtu sér vel.
Ég fór að fara með færið mitt á
Hellnum á ellefta árinu og hélt,
að ég fengi það, sem ég drægi, en
svo var nú ekki. Ég var sjóveikur,
en varð að harka af mér, því að
ekki var farið í land. Ég stundaði
sjóinn á árabátum, á þilskipum og
vélbátum og hefur farnast vel.
Þú spyrð um fundinn út af hafn-
armálinu, líklega 1911. Jú, ég var
á honum. Milljónafélagið, svo
nefnda, hafði boðið hreppsfélaginu
að leggja fram efni og áhöld til
byggingar brimbrjóts á Tangan-
um, ef hreppurinn legði fram vinn-
una. Fundur þessi var hinn f jörug-
asti, en sitt sýndist hverjum. Af
þessari framkvæmd varð ekkert,
en hugmyndin um höfn í Ólafsvík
lifði og hefur verið að rætast smám
saman.
— Jú, ég var á sjó, er Guðjón
frá Brekkubæ fórst. Ég var með
Gísla Magnússyni. Það var SA
rok og mikill sjór og útlit mjög
slæmt. Þó var byrjað á að leggja
línuna, en dregið strax inn aftur.
Við sigldum fram hjá Guðjóni, þar
sem hann var að draga. Við lentum
í Krossavík á Sandi, og aðrir bát-
ar úr Ólafsvík, ýmist í Rifi, Kefla-
vík, eða Sandi, en Guðjón fórst
með 10 manna áhöfn. Það var 8.
mars 1913. Ég byrjaði formennsku
á vetrarvertíð 1914, þá á bát, sem
hét Rauðseyingur og var eign Guð-
brandar Sigurðssonar hreppstjóra
í Bifröst og Þorgríms Vigfússon-
ar. Eitt sinn í N. áhlaupi hleyptum
við í Keflavík á Hellissandi. Ég
var ókunnugur og fór yfir höfuðið,
eins og það var kallað. Það var
sker við lendinguna, sem margir
höfðu kollvætt sig á. En í þetta
sinn var stórstraums flóð svo að
báturinn flaut yfir skerið og allt
fór vel.
Margt manna var í fjörunni, þegar
við lentum og þótti vel takast til
um lendinguna, en lending þarna
var stórhættuleg. í þessu sambandi
er mér það minnisstætt, er ég var
við útför á Ingjaldshóli, að átta
kistur voru bornar til kirkju. Það
var eftir sjóslys, er Loftur Lofts-
son frá Skógarströnd fórst í lend-
ingu í Keflavík. Ég hafði verið
samskipa Lofti á þilskipi þá fyrir
nokkrum árum.
Þegar trillubátar komu til Ólafs-
víkur 1927 og 1928, varð ég
formaður á Glað, eign Magnúsar
Jónassonar o. fl. Eitt sinn fengum
við vonzku norðan áhlaup, er við
vorum að draga. Strengurinn fór
í skrúfuna, og náðist ekki að fullu
úr, svo að Sólóvélin, sem í bátnum
var, náði ekki nema hálfum krafti.
Við sigldum í land í stórsjó, en
allt gekk vel. Er við komum að
lendingunni, lét ég setja olíu í
sjóinn og við fengum lag upp að.
Margir horfðu á siglingu okkar
fyrir Tangann og upp í lækinn,
og þótti tvísýn.
Þess má geta, að ég átti þá for-
láta tóbakspontu, smíðaða af
Kristni Jónssyni á Varmalæk, hag
leiksmanni. Ég hafði pontuna
undir röngi í skutnum, svo fljót-
lega mætti til hennar taka. í þess-
um róðri missti ég pontuna út og
ég sagði við strákana, að hún
mundi nú reka úti á Kampinum
og að ég mundi finna hana, ef ég
færi. Nú, en ég lét það nú eiga
sína.
Seinna fór ég með vélbát fyrir
Guðmund Þórðarson, sem ég eign-
aðist síðar. Þá átti ég lengi
tveggjamanna far, Hornið mitt,
sem ég reri á á sumrin við annan
mann. Ég hætti formennsku og sjó-
mennsku 1957 og fór þá að vinna
í landi.
Ég spyr Kristján um eftirminni-
lega sjómenn um og upp úr alda-
mótum. Ég minnist bræðranna
Björns og Guðmundar Magnús-
sona, fyrir sjómennsku þeirra og
stjórnsemi. Bátur Björns var
Heppinn. Þá minnist ég Árna
Daníelssonar á Grund. Hann
stýrði Freyju til miða og var með
afbrigðum aflasæll. Þá voru þeir
formenn, sem hæst bar á seinni
hluta árabátatímans: Kristófer
Sigurðsson, Kaldalæk, Gísli Magrv
ússon, Guðjón Jónsson, Brekku-
bæ, Eliníus Jónsson, Pétur Jó-
hannsson, Sveinbjörn Jakobsson
og Ásbjörn Eggertsson, svo að
nokkrir séu nefndir. Allir voru
þetta valdir sjómenn og aflamenn.
Af forráðamönnum byggðarlags-
ins á fyrstu tveim áratugum aldar-
innar má nefna Einar Markússon,
sem setti á stofn Bændaverzlunina,
svonefndu, séra Guðmund Einars-
son, síðar prófast, og Eliníus Jóns-
son, síðar kaupfélagsstjóra.
Og Kristján réttir mér yfirlit
yfir sjóslys í Ólafsvík frá 1898,
Framhald á 15. síðu.
STÖRA HRE5SANDI PEPSl FLASKAN
Þegar á að skemmta sér í stórum stíl er ekkert eins upplífgandi og stóra
flaskan af Pepsi-Cola. Pepsi er beztu kaupin, bezta hressingin — og mestu
gæðin. Og langmest svalandi. Hvar sem er og hvenær, sem þú þarft á upp-
lyftingu að halda, þá lífgar Pepsi — ageinns kr. 4.85 fyrir stóru flöskuna (L4 1.),
Framleitt á íslandi af h.f. SANITAS, Reykjavík. —- Sími 35350
Einkaumboð fyrir Pepsi-Cola Company, N. Y., eigendur að skrásettu vörmuerki:
PEPSI-COLA og PEPSI
ALÞÝÐUBLAÐIÐ - 31. júlí 1965