Alþýðublaðið - 26.08.1965, Blaðsíða 7

Á þetta að heita
FLESTIR íslendingar eru víst
sammála um, að sá einstaki félags
skapur, Musiea Nova, hafi „spilað
rassinn úr buxunum” í þeirra
orða fyllstu merkingu með skrípa-
látunum, sem voru höfð í frammi
á hinum frægu „tónleikum”, sem
þeir stóðu fyrir síðastliðið vor.
Aðalhlutverk þan hafði Kóreubúi
einn, en honum til aðstoðar var
kvenmaður nokkur, sem einnig
var upprunnin erlendis. Þessi „tón
listarviðburður” hlýtur enn að
Vera mönnum í fersku minni.
Að vísu hafa forráðnmenn Mu-
Sica Nova viðurkennt, að þarna
hafi orðið þau mistök á, að sýn-
ingaratriðin, sem áttu víst að
vera til að lífga upp á samkom-
Una, hafa dregið athygli gestanna
um of frá tónlistinni, sem þar var
iflutt. En litla trú hef ég á, að tón-
listarflutningurinn í þetta um-
rædda sinn hafi verið í hærra
gæðaflokki en sú óhljóðafram-
leiðsla, sem þessi félagsskapur ber
yfirleitt á borð fyrir landsmenn.
Það vildi svo til, að ég heyrði
á mánudag (16. ág.) einkennileg
hljóð berast frá útvarpinu, og er
ég lagði eyrun við, kom í ljós, að
þar voru þessir furðufuglar, aðal-
driffjaðrir áðurnefnds félagsskap-
ar, komnir á stúfana. Var þeim
úthlutað 50 mínútum í kvölddag-
skrá útvarpsins til flutnings fjög-
urra verka ungra tónlistarfram-
leiðendá, tveggja érlendra Og
jafnmargra innlendra. Var dag-
skrórliðurinn nefndur „Kammer-
tónleikar í útvarpssal” og sá Þor-
kell Sigurbjörnsson um að fræða
hlustendur um verkin og frámleið
endur þeirra. Eftir að hafa heyrt
„tónleikana” undraðist ég það
mest, áð forráðamenn tónlistar-
mála útvarpsins skuli láta sér
détta í liug að bjóða hlustendum
upp á 'slíkt samsafn óhljóða og
ískurtóna, sem þarná gaf að
heyra. Sanngjarnt fyndist mér
að þessir menn leituðu upplýsinga
um, hve margir útvarpshlustendur
hefðu notið flutningsins og hlust
að með ánægju, áður en ráðist
Áskorun frá Ungtemplurum:
VlNVEITINGUM í OPINBER-
UM VEIZLUM VERÐI HÆTT
ÞING og mót íslenzkra ung-
templara var haldið að Jaðri dag-
ana 13. til 15. ágúst sl. Þingið
sóttu 24 fulltrúar, auk stjórnar
sambandsins. Ennfremur voru við
þingsetningu nokkrir gestir, for•
ustumenn á sviði æskulýðs- og
bindindismála. Jaðarsmótið sóttu
að þessu sinni rúmlega 900
manns. Tjaldbúðir voru að Jaðri
um helgina. Útiskemmtun var á
surinudag og skemmtanir fyrir
unga fólkið á laugardagskvöld og
sunnudagskvöld.
Þingið setti með ávarpi formað-
ur ÍUT, séra Árelíus Níelsson.
Stórtemplar, Ólafur Þ. Kristjáns-
son, flutti kveðjur og árnaðarósk-
ir frá Stórstúku íslands. Þá söng
Erlingur Vigfússon, óperusöngv-
ari nokkur lög við undirleik Ól-
afs Vignis Aibertssonar. Árni
Gunnlaugsson, liæstaréttarlögmað-
ur, Hafnarfirði, flutti erindi um
bindindis- og áfengismál.
Meðal samþykkta þingsins er
áskorun til opinberra aðila um að
hætta vínveitingum í veizlum sín-
um, um aukið eftirlit með sölu
og vínveitingum á almennum
skemmtistöðum, að lög, er banna
vínveitingar ungu fólki, séu í
heiðri höfð; hvatt til að ekki sé
leyfilegt að auglýsa áfengi og tó-
bak. Þingið fagnar því, sem áunn-
izt hefur með starfi Æskulýðs-
ráðs R.eykjavíkur og starfi æsku-
lýðsheimilis þess að Fríkirkjuvegi
11. Fagnað er hinum skipulögðu
mótum, sem sýslur og héruð hafa
stofnað til á nokkrum stöðum.
Lýst er ánægju méð þátttöku
Æskulýðssambands íslands í „Bar
áttunni gegn hungri” og hvetur
þingið alla til virkrar þátttöku í
þeirri starfsemi og fjársöfnun,
sem fvrirhuguð er.
Þá hvetur ársþing íslenzkra
ungtemplara til aukinnar fræðslu
um félagsmál og tómstundastarf-
semi ungs fólks, og telur þingið
námskeið fyrir foringja og leið-
beinendur á því sviði vera eins
nauðsynlegt og almenna skóla-
fræðslu. Þingið lýsir ánægju
sinni með byggingu templarahúss
í Reykjavík. Telur það að með
byggingu þess skapist aðstaða fyrir
ungt fólk í liöfuðborginni til að
skemmta sér án áfengis í hús-
næði, sem sé fyllilega samkeppn-
isfært við vínveitingahúsin. Hvet-
ur þingið til þess að byggingu
templarahússins verði hraðað svo
sem kostur er, og skorar á alla,
sem hlut eiga að máli að vinna
sem bezt til þess að húsið megi
komazt sem fyrst í notkun. Enn-
fremur ítrekar þingið fyrri sam-
þykkt þess efnis, að áfngisverzlun
ríkisins verði lokað um ákveðinn
tíma, og að jafnframt verði skipuð
nefnd til að athuga áhrif þeirrar
lokunar á slys og lögbrot í land-
inu.
í st-jórn. ísienzkra ungtemplara
fyrir árið 1965-1966 voru kjörin:
Form. Sr. Árelíus Níelsson.
Varaform. Grétar Þorsteinsson.
Ritari: Gunnar Þortáksson.
Gjaldkeri: Hreggviður Jónsson.
Fræðslustjóri: Alfreð Harðar-
son, Loftur Hauksson og Guðný
Gunnlaugsdóttir.
væri í útsendingu annars dagskrár
liðar í sama stíl.
Ekki skil ég, að sá hópur sé
stór, sem dáir> slíkan óhljóðaflutn-
ing og uppfinningamenn hans.
Hinir eru eflaust mun fleiri, sem
telja slíkt samsafn óhljóða ekki
eiga neitt skylt .við það, sem
venjulega er nefnt tónlist. Ef það,
sem flutt var í útvarpinu frá kl.
22:25 til kl. 23:15 mánudagskvöld-
ið 16. ágúst, á að
ér hægt að kalla
óhljóð, sem vera skal, tönlisf.
Fyrsta verkið á „Kammertón-
leikunum" nefndist „Proiezione So
nore” og var eftir Franco Evange-
lisi, einhvern erlendan „músika-
nóvista”. Lagði biskupssonurinn
mikla áherzlu á það, hve mikill
endurómur tónanna væri í þessu
verki, og bað menn að taka vel
eftir því.
Síðán kom þetta furðuverk, sem
var sérstætt að því leyti, að mikl
ar þagnir feomu á milli tónanna,
allt að einnar mínútu langar.
sennilega hafa þá sérfræðingar og
áhugamenn um þess háttar „tón-
list” átt að heyra enduróm hinna
fölsku tóna, sem slegnir voru á
píanóið nokkru áður.
Annað á efnisskránni var ,Víxl’
Þorkels Sigurbjörnssonar, og
sagði höfundurinn að nafn verks
ins væri tilkomið vegna þess, að
„tónarnir” heyrðust frá hljóðfær-
unum á víxl. Hljóðfærin voru fiðla,
klarinett og selló, og höfðu ýmsir
tónar frá þeim verið teknir upp á
segulband, áður en verkið var
flutt, og þeim síðan blandað saman
við jafnóðum og verkið var leikið.
Mynduðust þarna hin ótrúlegustu
hljóð, en erfitt var að finna nokk-
urt samhengi á milli þeirra, nema
hvað ískurhljóð, svipuð og heyn-
ast í ryðguðum lömum gamallar-
hurðar, sem ekki hefur verið
smurð nýlega, komu með vissu
millibili í verkinu, að því er mér
virtist. En þetta getur þó verið á
misskiln'ngi byggt. því að svona
„tónlist” skilur ekki venjulegt
fólk.
„Three hands“ nefndist þriðja
verkið, einfaldlega af þeirri á-
stæðu, að það var leikið þríhent á
píanó. Þorkell sagði, að framleið-
andi þessa verks nefndist Morton
Feldmann og tryði hann enn á
„Villta Vestrið”. Ekki eat ég,
með góðu móti skilið, hvað þessi
skýring átti að þýða í sambandi
við þetta þriggja handa verk. Sagði
skýrandinn, að yfir því hvíldi aust
urlenzk rósemi og veikir bjöllu-
tónar heyrðust oft í þessu merki-
lega verki.
Mér, sem leikmanni, fannst verk
ið aðallega frábrugðið því fyrsta
að því leyti, að styttra bil var á
milli tónanna, sem margir hverjir
voru falskir í eyrum mínum, en
nær fullvíst má telja, að slíkir
tónar fái ekki notið sín í eyrum al-
mennings.
Oft lieyrist aðeins slegin ein og
ein nóta, en til tilbreytingar
skelltu flytjendur öllum þrem
höndunum niður á nótnaborð pí-
anósins og náðu með því móti
svipuðum áhrifum og maður finn-
ur, þegar hann rennur til á svelli
Smám saman þokar í áttina í verkmenningu íslendinga. Eitt
augljóst dæmi um þaff er þessi mikli kranabíll, sem notaður er til
aff Iyfta körfu, sem þeir standa í, sem þurfa aff vinna eitthvað viff
há hús, þar sem ekki er hægt aff nota stiga og of mikiff fyrirtæki
aff byggja palla. Viff sjáum hér gömlu og nýju affferffina hlið við
hliff viff Alþýffuhúsiff í fyrradag. Veriff er aff skipta um glugga þar
sem pallarnir eru, en málarar vinna úr körfu bílsins.
og dettur harkalega niður á aflur
endann.
Svo var komið að síðasta verk-
inu, sem var íslenzkur iðnaður,
framleitt af Atla Heimi Sveins
syni. Sagði Þorkell Sigurbjörns-
son í skýringum með verkinu, sem
nefnist „Fönsun I.“, að það væri
„ekki rúsínan í pylsuendanum,
heldur fágætur kryddbaukur, til
að kóróna feiknamikið veizluborð”.
Já, það var vel boðið, það vantaði
ekki, og til að gefa hlustendum
gleggri mynd af verkinu og öllu,
sem því fylgdi, sagði Þorkell, að
í útvarpssalnum væri á þessu and-
artaki mikill fjöldi hljóðfæra í öll
um regnbogans litum. Sum þeirra
kæmu sennilega kunnuglega fyrir
sjónir, en önnur væru ný af nál-
inni. Sagði hann, að Atla Heimi
nægði ekki að búa til „tónverk”,
heldur byggi hann einnig til hljóð
færi. Það er munur að eiga slíka
„snillinga”, sem semja verk, svo
stórkostleg, að ekki er hægt að
flytja þau á venjuleg hljóðfæri.
En fáir held ég að hafi ofmetn-
ast af „snillingnum” eftir að far-
ið var að flytja verkið. Því er
erfitt að lýsa, en einn aðalkafli
þess er samsettur úr hljóðum, sem
maður gæti haldið, að hefðu mynd-
ast, þegar höfundurinn hafi oltið
niður nokkuð langan stiga innan-
húss, klyfjaður ýmsum af hinujn
nýju hljóðfærum sínum auk potta
og panna og ýmiss konar járna-
rusls.
Eftir þennan kafla var nokkur
þögn, sem hefði getað orðið vegna
þess að höfundurinn hefði þurft a<3
jafna sig eftir veltuna ....
Þannig létu þessir „tónleikar” í
eyrum mínum, sem ég tel vera
svipuð eyrum almennt.
Æðstu menn Musica Nova, sem
flutt hafa framleiðslu sína og ann-
arra, á almannafæri undanfarin ái»
og reynt að telja þjóðinni trú um,
að þeir væru snillingar, ættu að
snúa sér að einhverjum þarfarl
verkefnum sem allra fyrst. Til
dæmis gætu þeir eflaust fengið
vinnu við sorphreinsun borgarinn-
ar og notið þeirra hljóða, sem þar
er að heyra, um leið og þeir keyra
hver sína kerru.
Þeir mundu áreiðanlega kunna
vel við þá fjölbreytilegu tóna, sem
sorptunnur borgarinnar gefa frá
sér, þegar sparkað er eða barið í
þær og sennilega eklci síður við
ískríð í lyftitækjum sorpbílanna.
Þarna gætu þessir menn gert
gagn um leið og þeir sinnlit
áhugamálum sinum.
Ólafur Ragnarsson.,
Benzínsala - Hjólbarðaviðgerðir
Opið alla daga frá kl. 8—23,30.
Hjólbarðaverkstæðið Kraunholt
Horni Lindargötu og Vitastígs.
Sími 23900.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ - 26. ágúst 1965 %