Alþýðublaðið - 26.09.1965, Qupperneq 7

HÆGLÁTI ASÍUMAÐURINN
U THANT í NÝJU DELHI
I>EGAH U Thant var settur fram-
kvæmdastjóri Sameinuðu þjóð-
anna haustið 1961 til þess að sitja
út kjörtímabil Dags heitins Ham-
marskjölds var almennt álitið, að
þessi lágróma, kringluleiti og smá-
vaxni skólakennari frá Burma,
sem þá var 52 ára að aldri, væri
ekki nógu harður í horn að taka til
þess að haldast lengi í starfinu.
Fyrsti maðurinn, sem gegndi emb-
ættinu, Tryggve Lie frá Noregi,
kallaði það „ómögulegasta starf
heimsins”.
Varla var við því að búast, að
maðurinn, sem valinn var til starfs-
ins, gæti lálið mikið að sér kveða,
því að bæði austur og vestur töldu
hann með öllu meinlausan. En í
dag, fjórum árum síðar, hefur
U Thant staðið af sér alla stoi’ma,
og um þessar mundir glímir hann
Við einhvei’ja erfiðustu deiluna,
sem hann hefur látið til sín taka.
Nær allar þjóðir heims, að Kín-
verjum undanskildum, settu traust
Sitt á hann, þegar Indverjar og
Pakistanar fóru í hár saman, og
hann hefur átt veg og vanda af
því að vopnahlé hefur verið sam-
ið.
Aldi-ei þessu vant gat Öryggis-
ráðið einróma samþykkt tvær á-
lyktunartillögur, þar sem skoi’að
var á stríðsaðila að hætta bardög-
um og því lýst yfir, að U Thant
tæki að sér hlutverk sáttasemj-
ara og færi á fund deiluaðila til
þess að bera klæði á vopnin. Vafa-
samt er hvort fyrirrennurum hans
í embætti hefði gengið betur í
sáttasemjai’ahlutverkinu. Margir
starfsmenn SÞ eru nú þeirrar
skoðunar, að þrátt fyrir hógværð
sína og hæversku, sem getur villt
mönnum sýn, sé litli, fíngerði mað-
urinn frá Rangoon ef til vill búinn
meiri hyggindum og kænsku en
Noi’ðmaðurinn og Svíinn.
Sameinuðu þjóðirnar, sem fyrir
einu ári virtust ekki eiga annað
fyrir höndum en að þróast í
hreina kjaftasamkundu, hefur ný-
lega öðlast nýjan þrótt. Þetta átti
rót sína að rekja til þess, að John-
son forseti lét í minni pokann í
deilunni um vangoldin gjöld
Rússa og Frakka til friðargæzlu-
starfa SÞ í Kongó og á Gazasvæð-
inu. Þar eð komizt hefur verið yf-
ir þennan erfiða hjalla, má búast
við að nýhafið Allsherjarþing beri
minni keim af skrípaleik en síðasta
þing.
★ MÁL MÁLANNA
Deila Indverja og Pakistana er
mál málanna. í göngum glerhúss-
ins við Austurá fitja menn upp á
samræðum um frambúðarlausn, og
ekki er ósennilegt að ýmsar til-
lögur beri á góma á þinginu í vet-
ur. Nokkrir fulltrúar frá ríkjum
Afríku og Asíu beita sér fyrir sam
þykkt ályktunartillögu, þar sem
stjórnirnar í Nýju Delhi og Raw-
alpindi væru hvattar til að fallast
á það, að Kasmírbúar fái að ákveða
sjálfir í þjóðaratkvæðagreiðslu
hvort þeir vilja vera áfram í sam-
bandi við Indverja, sameinast
Pakistan eða stofna sjálfstætt ríki
undir vernd SÞ. Sendiherra frá
Arabaríki segir: „Smáþjóðirnar
eru margar. Hvort þær eru þess
megnugar að standa á eigin fótum
er annað mál, en nú á dögum geta
mjög fáar þjóðir sagt slikt. Hann
hélt því fram, að tillagan hefði
ýnxsa kosti, einkum vegna þess að-
bæði Indverjar og Pakistanar
mundu leggjast gegn henni. Þetta
minnir á aðfei'ðir kaupahéðna í
Austux’löndum. Enn sem komið er,
er iivorugur deiluaðili fús að
slaka til.
í hlutverki sínu sem sáttasemj-
j ari væri hugsanlegt að U Thant
| tækist einmitt að ná samkomulagi
um slika áætlun — sanxkomulagi,
sem brúar bilið milli þess, sem SÞ
hafa til þessa mælt með í sam-
bandi við þjóðaratkvæði, og sjón-
armiða deiluaðila. Burmamaður-
inn stendur býsna vel að vígi að
þessu sinni. Hins vegar er kald-
hæðnislegt, að hann er þeirrar
skoðunar eins og meirihluti full-
trxíanna, að Kína eigi að fá aðild
að SÞ — en þetta mál ber áreiðan
lega á góma snemma á þinginu —
á sama tíma og Peking stjórnin
gerir allt sem í hennar valdi stend
ur til að spilla fyrir friðarumleit-
unum hans. En hann getur tekið
þetta fyrir síðar og í svipinn er
hann önnum kafinn.
★ HLUTLAUS
Þegar U Thant var ýtt í sæti
Hammarskjölds var fyrsti vand-
inn, sem liann varð að glíma við,
deila sú, er Rússar komu til leiðar
vegna kröfu sinnar um að þrír
menn yrðu látnir gegna embætti
framkvæmdastjóra, en þessi „þrí-
stjórn” hefði að sjálfsögðu verið
óstarfhæf í reynd. Valdamennirn-
ir í Kreml höfðu liaft horn í síðu
Hammarskjölds og töldu að hann
hefði ekki verið nógu harður við
að bi-jóta hreyfingu aðskilnaðar-
sinna í Katangahéraði í Kongó á
bak aftur. Hammarskjöld var hug-
sjónamaður, sem hafði hærri hug-
myndir um starf sitt en það, að það
væri eingöngu þjónusta og reyndi
að marka stefnuna.
U Thant reyndi að sigla milli
skers og báru þegar deilt var urn
þrístjórnina árið eftir á sinn hæg-
láta hátt, sem honum er eiginleg-
ur. Afrek hans tryggði kosningu
hans til fulls kjörtímabils á þrí-
tugustu og áttundu hæð skýja-
kljúfsins við Austurá. Kjörtíma-
bili hans lýkur 1966.
Ef Burmamaðurinn liefur svip-
aðan leynilegan metnað og Ham-
marskjöld dylur hann það vel.
Hann kemur mönnum alltaf þannig
fyrir sjónir, að hann sé einstaklega
hófsámur maður og hlédrægur,
eins og vel hæfir guðhræddum
Búddatrúarmanni, sem dag hvei-n
ver tíma til íhygli „til þess að vera
óháður þessa heims gæðum”. En
öðru hverju segir hann hluti, sem
kernur mönnum á óvart.
Hann hefur vakið gi’emju Rússa
með því að neita að fylla fram-
kvæmdaráðið af fólki lir herbúð-
um þeiri’a. Þeir vilja t. d. að hann
losi sig við hinn bandaríska að-
stoðarmann sinn, blökkumanninn
Ralph Bunche. En á hinn bóginn
hefur hann heldur ekki unnið
liylli í Bandaríkjunum fyrir þá at-
hugasemd, sem hann lét frá sér
fai’a fremur sem Burmamaður en
yfirmaður alþjóðastofnunar, að
landi lians hafi tekið að eiga frið-
samleg samskipti við Kína og ef
til vill tækist Vietnam það líka.
★ HREINSKILINN
Johnson forseti lét þetta sem
vind um eyru þjóta og hefur í þess
stað vel kunnað að meta tilraunir
U Thants og annarra til að fá
Noi’ður-Vietnammenn að setjast að
samningaborði og semja um frið-
samlega lausn. Vitað er, að fi’arn-
kvæmdastjórinn stendur í sanv
bandi við Kínverja ekki síður en
stjórnina í Hanoi í þessu máli og
opinberir aðilar í Washington eru
fegnir því.
U Thant ræðir af hi’einskilni v:ð
blaðamenn nema þegar erfiðar
samningaviðræður standa yfir.
Hann nýtur miklu meiri vinsælda
meðal blaðamanna en Hammsr-
skjöld, sem átti það til að svara
hryssingslega og óljóst.
Thant býr ásamt konu sinni á
Manhattan, syndir til þess að slaka
á og klæðist gjarnan þjóðbúningi
Burmabúa, longhi, þegar hann
dvelst heima hjá sér á kvöldin.
Hann vinnur 12 klukkustundir á
dag og er talinn samvizkusamur
og duglegur og hann hefur þann
kost, að hann gerir sér ekki rellu
xit af smáatriðum og lætur undir-
menn sína fást við þau.
Nýlega varð hann fyrir persónu-
legri sorg þegar einkasonur hans
beið bana í bifreiðarslysi í Ran-
goon, en liann hélt starfi sínu á-
fram eins og ekkert hefði í skor-
izt. Frh. á 10. síðu.
BLAÐIÐ OKKAR
BÓKAVERZLUN Jónasar Tómas
sonar annast afgreiðslu Alþýðu-
blaðsins á ísafirði og hefur gert
það frá upphafi, en verzlunin átti
45 ára starfsafmæli hinn 20 ágúst
síðastliðinn. Jónas Tómasson hafði
blaðið lengi vel í pei-sónulegri um
sjá sinni en núverandi verzlunar
stjóri er sonur hans, Gunnlaug
ur Jónasson. Hann tók við vei’zl
uninni árið 1952, þá tuttugu ára
að aldri og hefur veitt henni for
stöðu síðan.
„Frá því að daglegar flugsam
göngur hófust milli Reykjavíkur
og ísafjarðar má segja, að Reykja
víkurblöðin hafi oi-ðið að dagblöð
um hér. í allt sumar hefur það
aðeins einu sinni komið fyrir að
fallið hafi niður dagur úr flugi og
er það einsdæmi. Á vetrum kemur
það oftar fyrir, að ekki sé unnt
að fljúga. Afgreiðslumátinn á blað
inu er sá, að strax eftir komu flug
vélar er afgreiðslan í verzluninni
opin bæði fyrir áskrifendur og þá
sem vilja kaupa blaðið í lausasölu.
Kaupendur sækja blaðið yfirleitt
í verzlunina og má til undantekn
inga telja, eins og áður segir, ef
menn geta ekki tekið með sér
blaðið sitt um leið og þeir fai'a i
hádegismatinn.“
Bókaverzlun Jónasar Tómasson
ar er stærsta bókaverzlun á ísa
firði og leggur áherzlu á að hafa
á takteinum öll ritföng, sem fólk
og fyrirtæki þurfa á að halda.
Á Isafirði er um þessar mundir
gróska í athafnalífi, nokkur fyr
irtæki og ein verzlun að byggja
yfir sig, auk þess er í smíðunx
nýtt barnaskólahús og fólki finnst
miklu varða um þá ákvörðun að
menntaskóli skuli starfræktur á
ísafirði. Annars er bæjai’bragur
mótaður af meiri stöðugleika held
en í síldarbæjunum, hér er nxinna
peningaflóð og þá heldur enginn
söknuður þótt síldin ekki sýni sig.
íbúatalan er svipuð frá ári til
árs, kringum 2700, og það er sama
hvað maður á af krökkum íbúa
talan haggast ekkei't við það. Sjálf
ur á ég f jögur böi-n og er að stækka
húsið mitt, segir Gunnlaugur að
lokum.
Gxinnlaugur Jónasson.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ - 26. sept. 1965 J