Alþýðublaðið - 21.11.1965, Blaðsíða 8

Alþýðublaðið - 21.11.1965, Blaðsíða 8
JÚRÐIN ER KÚLA Samkvæmis- pils ! Kristmann Guðmundsson: Torgið Skáldsaga Bókfellsútgáfan, Reykjavík, 1965. 212 bls. Torgið er lipurlega sögð saga — á yzta borði sínu. Tími sögunnar er nútíð, svið hennar Reykjavik. Á torginu sem sagan lýsir og við það mætast gamall og nýr tími, auður og örbirgð; það var eitt sinn í útjaðri bæjarins en er nú í honum miðjum; þar standa enn Ieifar af timburbæ aldamótanna; þar er braggahverfi stríðsáranna; þar eru líka kom in raðhús og verzlunarblokkir síð ustu tíma. Og fólkið við torgið er eftirstríðsfólk; sagan segir af lífi þess og vandamálum, og lausn þeirra; hún ætlar sér að spegla samtíð sína og samtíðarfólk, ís- lenzkt mannlíf á seinni helft tutt- ugustu aldar. Þetta er gott og blessað svo langt sem það nær. En því mið ur nær þessi viðleitni sögunnar næsta skammt. Það þarf ekki lengi að lesa í Torginu til að ljóst verði hversu skammdræg er raun sæisviðleitni höfundarins og sam tíðarlýsing hans máttfarin. Sjálft það hrófatildur sem lýsing torgs ins er í upphafi sögunnar sýnir gleggst vanmátt hennar: þetta eru raunar ekki nema leiktjöld án raunhæfrar viðmiðunar: táknmynd um meinta „þróun“ Reykjavíkur. Og leikmvnd sögunnar er full- komnuð með gamla manninum sem situr á torginu og fer með „lífsvizku" upp úr sér annað veif- ið söeuna á enda. „Guð gefi hon- um sinn frið“. Þetta kemst Reykjavíkurlýsing sögunnar lengst — og kemur fyrir ekki þó síðan sé far;ð í sögunni bæði á Naustið ög Sögu og getið . sorafenginna vikublaða. Þess vegna gæti sagan gerzt hvenær sem væri og hvar sem væri engu síð ur en í Revkiavík vorið og sum árið 1965 eins og unnlvst er á káou bókarinnár að (hun geri. H;tt, er vandskilið hvers vePna höfundur lef'eur slíka áherzlu á umhverfislvsíngu sögunnar bar sem fólkið sem hann fiallar um og vandkvæði bess er að sínu levti jafn óraun- hæft. óháð liðandi stund |pg Revkjavikurlvsingin. Viðræður þeirra Gests Grímssonar og vin ar hans Odds Fanndals, viðskipti þeirra við ódælan „rumpulýð" veit ingahúsanna í sögunni, til dæmis er hvort tveggja einskisvert sem athugun samtíðarlífs, hvað þá gagnrýni þess. En það má ráða af Torginu að höfundur telji sig vera að lýsa Reykjavík nú á tím um raunsærri lýsingu og deila á raunverulega bresti þess. Hjá því fer ekki að þessi mis- skilningur spilli og drepi á dreif eiginlegu viðfangsefni Kristmanns Guðmundssonar í þessari sögu: ástalífslýsingu Gests Grímssonar, listmálara um fimmtugt, þrí- kvænts og skilins manns, glímu hans við „lífsgátuna" óræðu. „Hvað ertu, mikils undur nautna og gleði, blóðs og tára — sársauka- fyllta, sælutitrandi líf?“ spyr hann enn á síðustu síðu bókarinnar. Og svarið finnur hann, eða von þess að finna það, í konufaðmi, barni sem hrærist í móðurkviði. Þetta er eflaust söguefni. En því er nú verr að ekki tekst í Torginu að gera þessa spurn, þessi vand- kvæði Gests Grímssonar mjög veru leg fyrir lesanda sögunnar. Til þess er lýsing hans of sjálfhverf, of ljómandi af aðdáun höfundar ins á þessari mannsmynd sinni. Og til þess eru aðrar mannlýsing ar sögunnar mikils til of einfaldar. Konur sögunnar eru til að mynda furðu líkar innbyrðis og að fleiru leyti en því að allar dá þær Gest Grímsson takmarkalaust. Þær eru allar ljúfar, ferskar og mjúkar, hörundshvítar og vaxtarprúðar, með blikandi augum og blómvör Kkl.Vl'MANN iiUJMKXnSSON er eftir Atla Má, Ný sending af samkvæmis- pilsum stuttum og síðum úr svörtu flaueli. Kristmann Guðmundsson. um; þetta eru allt pastell-konur af því taginu sem fást í kippum í víkublöðum. Og gildir þá einu hvort þær reiknast götustúlkur eða hefðarkonur. Á sama veg er karlmönnum sögunnar farið: þetta eru einlit glæsimenni prúðmenni, karlmenni, orðfimir og harðir á- flogamenn ef á þá er leitað af lít- ilmennum; allt tilbrigði sömu manngerðar í dálítið breytilegu gervi, Gestur og Oddur, Bótólfur skáld og jafnvel „spekingurinn" Hka. Það eru engin undur að „gátan mikla“ verður dáiít- ið utangáttarleg í þessum félagsskap. Hitt er meiri furða að leikinn og reyndur skáldsagna höfundur eins og Kristmanu Guð mundsson skuli ekki megna að spinna spennandi söguþráð um söguhetjur sínar, vekja áhuga ;á atburðum sögunnar, þó sögufólk íð sjólft sé fáskrúðugt. En til þess eru yfirburðir söguhetjanna raun ar alltof vfirgengilegir og fyrir litning höfundar of fullkomin á rumpulýðnum í sögunni. Hann týn Tízkuverzlunin GUÐRÚN Rauðarárstíg 1 Electrolux Verð kr. 7452.00 ÚTBORGUN KR. 2.452,00. EFTIRSTÖÐVAR KR. 1.000,00 á mánuði. HANSA - BÚÐIN Laugavegi 69 — Símar 1-16-16 og 2-18-00. ft 21. nóy„ 1965, - ALÞÝÐUBLAÐIÐ

x

Alþýðublaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Alþýðublaðið
https://timarit.is/publication/2

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.