Vísir - 02.03.1960, Qupperneq 6

^lsis
. Miðvikudaginn 2. marz 1966
WK33IXL
D A G B L A Ð
Útgefandi: BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H.F.
Vísir kemur út 300 daga á ári, ýmist 8 eða 12 blaðsíður.
Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Hersteinn Pálsson.
Skrifstofur blaðsins eru í Ingólfsstræti 3.
Ritstjórnarskrifstofur blaðsins eru opnar frá kl. 8,30—18,00.
Aðrar skrifstofur frá kl. 9,00—18,00.
Afgreiðsla: Ingólfsstræti 3, opin frá kl. 9,00—19,00.
Sími: 11660 (fimm línur).
Vísir kostar kr. 30,00 í áskrift á mánuði.
. Kr. 2,00 eintakið I lausasölu.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Leitað íiðveizlu.
Fyrir skömmu bar hér að garði
sjaldséðan gest, Kanyama
Chiume, þingmann frá
Njassalandi í Austur-Afríku.
Þessi þeldökki og prúði mað-
ur var hingað kominn til þess
-að leita eftir liðsinni íslend-
inga í sambandi við sjálf-
stæðisbaráttu þjóðar sinnar,
einkum með því að íslenzka
ríkisstjórnin kærði brezku
stjórnina fyrir Mannréttinda-
nefnd Evrópu fyrir ólögmæta
fangelsun dr. Hastings
Banda, aðalleiðtoga þjóð-
frelsishreyfingar Njassa-
manna.
Ástæðan fyrir komu Kanyama
Chiumes hingað var sú, að
ekki er unnt að skjóta per-
sónulegum kærum til Mann-
réttindanefndarinnar, heldur
verður eitthvert aðildarríkið
að nefndinni að kæra annað,
þegar svo ber undir. Chiume
taldi sjálfur í alla staði eðli-
legt, að leita eftir liðsinni fs-
lendinga, hér væri um að
ræða þjóð, sem byggi við
elzta þing heims, og þjóð,
sem um aldaraðir bjó við
kúgun, og ætti því að þekkja
af eigin raun erlent ok.
Alveg er það vafalaust, að yfir-
gnæfandi meirihluti íslend-
inga hefir hina dýpstu samúð
með Njassamönnum í frelsis-
baráttu þeirra, eins og öllum
þjóðum, sem búa við kúgun
og ófrelsi. Slík hlýtur afstaða
íslendinga ævinlega að vera,
á öðru er okkur ekki stætt.
Eins og ýmsa rekur minni til,
lýsti landstjóri Breta í
Njassalandi yfir neyðará-
standi í landinu í fyrra, þar
eð hann taldi, að þjóðfrels-
ishreyfingin hefði ákveðið
fjöldamorð á Evrópu- og
Asíumönnum í landinu. Var
dr. Hastings Banda þá fang-
elsaður og með honum yfir
1300 Afríkumenn. Atburðir
þessir vöktu feikna athygli
og leiddu meðal annars til
þess, að gerð var hörð hríð að
Lennox-Boyd, nýlendumála-
ráðherra Breta, í neðri mál-
stofu þingsins. Var þá gripið
til þess ráðs að skipa nefnd,
sem kennd var við Devlin
dómara, formann hennar, til
þess að kynna sér af eigin
raun ástandið í Njassalandi
og gefa brezka þinginu
skýrslu um það.
Devlin-nefndin skilaði síðan
skýrslu sinni sl. sumar. Af
henni er ljóst, að þjóðfrelsis-
hreyfingin hefir ekki hvatt
til néinna fjöldamorða, og að
dr. Hastings Banda hefir
aldrei hvatt til neinna of-
beldisaðgerða. Ennfremur
ber skýrslan það með sér, að
yfirgnæfandi meirihluti
Njassamanna vill ekki vera í
Mið-Afríkusambandinu svo-
nefnda, þar sem hvítir land-
nemar ráða öllu. Þeir óttast
fordæmið frá Suður-Afríku.
Njassamenn berjast nú fyrir
þvi, að land þeirra verði
ekki gert að nýrri Suður-
Afríku með hinni óheyrilegu
kynþáttalöggjöf, þar sem
mannhelgi er engin til. Og í
annan stað berjast þeir fyrir
frelsi lands síns, — þeir vilja
sjálfir eiga land sitt, og þá
þrá og þá kröfu hljóta allir
íslendingar að skilja.
Skýrt hefur verið frá því, að
íslenzka ríkisstjórnin hafi
tekið Kanyama Chiume vel,
og má vænta þess, að mála-
leitan hans verði rædd í ut-
anríkismálanefnd Alþingis.
JÞinffntál:
Nauðsyn að endurskoða
lög um lögreglumenn.
Verði látin frant fara í samráði við
Samband sveitarfélaga.
_ . „ ... ," . _. ára sögu Islands. Því mun öllum
Þen- Magnus Jousson og Jon- (i kostnaði við loggæzlu a sam- Reykvikingum hafa þótt vel ráð-
í öllum héruðum, og er Arbæ var forðað frá glöt-
un. endurreistur í
Einföld mynd.
Bergmáli hefur borizt eftirfar-
andi bréf:
„Fátt er hér mannvirkja, er
minna vegfarendur á þúsund
as G. Rafnar hafa borið fram komum
í Sameinuðu þingi tillögu til
þingsályktunar um endurskoð-
un laga um lögreglumenn.
Er hún á þessa leið:
„Alþingi ályktar að skora á
ríkisstjórnina að láta í samráði
við Samband ísl. sveitarfélaga
endurskoða gildandi lög um lög-
reglumenn. Skal að því stefnt,
að endui'skoðun þessari verði
lokið fyrir næsta reglulegt
þing.“
Greinargerð með till. er svo-
hljóðandi:
„Aðalákvæði um skipan lög-
reglumála er að finna í lögum
um lögreglumenn, nr. 50 12.
febr. 1940. Eru þar m. a. settar
virðist eðlilegast, að skýr a- ■ un> endurreistur i líki gamals
kvæði séu um þetta efni í lögum: sveitabæjar og gerður að safni.
um lögreglumenn, þegar lög- Hugðu menn gott til þess að geta
gæzla þessi er orðin svo al- jafnan haft fyrir augum einfalda
menn | mynd af gamalli byggð landsins
Loksmááþaðbendatilfrek-|við flölfarinn veg í næsta ná-
ari rökstuðnings fyrir tillögu grcnni höfuðborgarinnar.
þessari, að með hverju ári fjölg- Eins konar „Tivolí".
ar þeim stöðum, sem fá sérstaka En þvi miður er ánægja veg-
fjárveitingu í fjárlögum til lög- farandans ekki með öllu óbland-
gæziu á vissum tímum árs.
Hætt er við, að fjárveitingar
þessar séu nokkuð handahófs-
kenndar, því að ógerlegt er fyr-
ir fjárveitinganefnd Alþingis á
in — i stað látlausrar og sannar
myndar af fornum bæjarhúsuni
er Árbæjarsvæði að breytast í
eins konar „tivolí“, þar sem safn-
að er saman ýmsum torkennileg-
um og ósamstæðum hlutum. Inn-
hverjum tíma að tryggja sarn- anhuss er fiestu vel og hagan-
ræmi og rétt hlutfall í fjárveit-(iega fyrir komið, að nokkrum
ingum þessum. Er því nauðsyn- vatnslita-teikningum þó undan-
legt að reyna að setja fastar skildum, er hengdar eru upp hér
reglur um hlutdeild ríkissjóðs í reglur fyrir slíkum greiðslum og þar í hinum ýmsu vistarver-
um bæjarins. Myndir þessar eru
út af fyrir sig vel gerðar, en nýj-
ar af nálinni og stinga algerlega
í stúf við allt sitt umhverfi. Þarf
að taka þær niður hið skjótasta
og geyma í sérstakri bók eða
möppu.
En það er einkum utanhúss
sem hin óspjallaða, foma byggð-
armynd tekur að óhreinkast.
Tröllaukin, hvitmáluð fánastöng
er reist bak við bæjarhúsin —
skerandi í sundur lárétta línu
timburklæddu bæjarþiljanna —
en annarlegum grjótstuðlum frá
vatnborunum Hitaveitunnar
staflað saman við rætur stangar-
innar. Þá er komið fyrir nýtizkur
greiðslu lögreglukostnaðar, um lögreglukostnaðar.
ríkislögreglu og um löggæzlu i Þar sem mál þetta er sameig-
utan kaupstaða. únlegt hagsmunamál ríkis og
Nauðsynlegt er að endurskoða sveitarfélaga, þykir eðlilegt, að
ýmis atriði laga þessara með haft sé samráð við Samband ís-
hliðsjón af fenginni reynslu, (lenzkra sveitarfélaga við end-
einkum þau, sem nefnd eru hér urskoðun þessa.
að framan.
Ákvæðin um hlutdeild ríkis-
sjóðs í greiðslu kostnaðar við
löggæzlu í kaupstöðum eru ó-
sanngjörn og leiða til misréttis.
Er næsta vafasamt að setja það
skilyrði fyrir greiðslu ríkissjóðs,
að tiltekinn fjöldi lögreglu-
manna sé í kaupstað, enda þótt
Aukin umíerö um
Keflavíkurflugvöll.
Skyrsia um lendingar flug-
véla og flutning til og frá Kefla-
bæjaryfirvöld telji ekki þörf víkurvelli fyrir árið 1959, hefur , iegri höggmynd framan við hlað',
svo margra löggæzlumanna. Er borist ísi frá flugvallarstjóran- f)“ l°ks er reist eitt ferlegt hlið
eyðslan þannig beinlínis verð- um á Keflavíkurflugvelli. I utan við heimreiðina — eitt
- ____* I .. . , , . . ■ mesta íurðuverk stilsögunnar, í
launuo. Samkvæmt henm er greinileg , ...... ,f
1 | algerri motsogn við alla sveita-
Þá er og nauðsynlegt að setja umferðaraukning véla og far-
jskýrari ákvæði en nú eru um þega um völlinn. Á árinu lentu
ríkislögreglumenn og staðsetn- j 1201 vélar þar, en,árið á undan
ingu þeirra. 11146. Aðal-aukningin virðist
Á síðustu árum hafa í flestum vera hjá Pan-American félag-
sýslum landsins verið settar inu> sem átti 402 vélar, en 349
reglugerðir um löggæzlu á arig a undan. Önnur flugfélög,
samkomum. Er hér um hið sem Upp eru ta]in> eru T.W.A.,
mesta nauðsynjamál að ræða. K.L.M., B.O.A.C., O.N.A. og
Margar þessar reglugerðir hafa s.A.S.
ekki fengizt staðfestar vegna ó- J um völlinn fóru samtals
ljósra ákvæða í lögum um 60.652 farþegar, en 43.775 árið
skyldu rikissjóðs til hlutdeildar 1958
Samþykkt stúdenta.
F rrir helgina gekkst stúdenta-
ráð Háskólans fyrir almenn-
Um stúdentafundi um mála-
leitan Kanyama Chiumes.
Þar var samþykkt ályktun,
' þar sem skorað er á ríkis-
stjórn íslands að kæra
brezku stjórnina fyrir Mann-
réttindanefnd Evrópu fyrir
fangelsun dr. Hastings
Banda. Jafnframt var skorað
á menntamálaráðherra að
kanna möguleika á því, að
stúdent frá Njassalandi verði
veittur styrkur til háskóla-
náms hér. Er áskorun þessi í
samræmi við tilmæli frá
Kanyama Chiume. Eins og
er, telur landsstjórn Njassa-
lands ei unnt að veita nema
2—3 stúdentum í Njassa-
landi styrk til háskólanáms,
vafalaust í samræmi við þá
stefnu valdamanna þar að
halda’ landsmönnum niðaú í
fáfræði og umkomuleysi.
Þessar samþykktir íslenzkra
háskólastúdenta eru þeim til
mikils sóma og í fullu sam-
ræmi við fyrri sögu íslenzkra
stúdenta, sem áv^llt hafa
verið í fylkingarbrjósti, þeg-
ar um frelsismál hefir verið
að tefla.
Mál dr. Hastings Banda og
Njassamanna er okkur alls
ekki óviðkomandi, heldur
þvert á móti. Þeirra mál er
okkar mál, eins og frelsisbar-
átta allra kúgaðra þjóða er
okkar mál, og vafalaust gera
islenzk stjórnarvöld það, sem
þau telja unnt, er þau hafa
fengið tækifæri til að athuga
alla málavöxtu. Fyrr er ekk-
ert hægt að gera.
Sandgerði —
Framh. af 1. síðu.
símar í morgun að heildarafli
Ólafsvíkurbáta sé frá áramót-
um til 29. febrúar orðinn 2696
lestir í 441 sjóferð. Afli bát-
anna er sem hér segir: Ármann
181 lest, Bjarni Ólafsson 292,
Fróði 175, Glaður 193, Hrönn
278, Jón Jónsson 326, Jökull
237, Stapafell 302, Sæfell 177,
Týr 106, Víkingur 233 og Þórð-
ur Ólafsson.
Gæftir hafa verið stirðar síð-
arihluta febrúar og hafa þá
verið aðeins farnir 7 róðrar.
Flestir eru búnir að taka net og
hafa aflað mjög misjafnlega. Er
það álit manna hér að allir
hafi tekið netin of snemma.
Brezldr togarar eru farnir
að Ioita hingað á mið bát-
anna. Verða sjómenn varir
við þá á nóttunni fyrir innan
landhelgislínu en begar birta
tekur af d«?gi hífa beir upp
og halda til hafns.
Ben Gurion fer
til Bandaríkjanna.
Ben Gurion forsætisráðherra
Israels fer næstu daga í lieim-
sókn til Bandaríkjanna.
Á stjórnarfundi, sem haldinn
var í gær var veitt samþykki
til fararinnar. Yfirlýstur til-
gangur með förinni er að veita
viðtöku heiðurs-doktorstitli i
Boston, Massachusetts, en látið
er í það skína, að Ben Gurion
muni verða þátttakandi í stjórn
málalegum viðræðum og fara
til Washington þeirra erinda.
Opinberlega liggur ekkert fyr-
ir um þetta.
1 menningu, og raunar heims-
I menningu.
Meira stendur til.
En meira stendur til-------- Nú
virðist eiga að taka livem hrör-
legan húskofa, sem náð hefur
100 ára aldri, frá samastað sin-
um í Reykjavík -— áður en hann
hverfur aftur til moldarinnar —-
og flytja að Árbæ, til sárrar
minningar um fátækt íslenzkrar
byggingarlistar.
Gæta ber hófs.
Ræktarsemi við fornai’ minjar
er góð dyggð, en þar ber að gæta
hófs, svo sem á öðrum sviðum.
Aldagömul hús og önnur mann-
virki með öðrum þióðum, eru til
vegna kunnéttu. varanleika bygg-
ingarefnis og siðast en ekki sízt
vegna fegurðargildis. Mannvirki
öðlast ekki gildi fyrir það eitt að
vera gömul — hafi þau ekkert
af fyrrgreindum eiginleikum
hverfa þau í skaut tímans og
gleymskunnar. Og ef við þvi eig-
um engar sæmilegar byggingar
frá fyrri tímum, ber að taka því
með ró — og gera þá kannski
þeim mun betur í nýsmíði.
Fræðilegt gildi.
Ekki skal því neitað, að -hin
elztu hús Reykjavikur kunni að
hafa nokkurt fræðilegt gildi fyr-
ir sérfræðinga — og mætti þá
gjarnan gera af þeim líkön og
geyma á Minjasafni Reykjavikur
— svo og að ljósmynda og teikna
alla innviðu rækilega þegar hús-
in eru rifin, ef slíkar myndir eru
þá ekki þegar til i bókum fræöi-
manna.
Konrad Adenauer hefur
þegið hádeglsverðarboð hjá
Eisenhower 15. marz n.k.j
Ilonn hefur 1-ri"7Ía daga t
rtðdvöl i Bandaríkjunum á Yafasöm rækt.
Ieið sinni til Japan. j Hús þessi hin hrorlegu, sém nú