Vísir - 19.06.1961, Qupperneq 7

Mánudagur 19. júni 1961
V I S I R
7
MYNDLIST
NÝSTEFNAl myndust
FróSur maður hefur
sagt frá því, að á stórri
samsýningu í París ný-
lega, hafi hann taliÖ 15
„skrásettar'* stíltegund-
ir eða mismunandi tján-
ingarhætti í myndlist.
Af þessu má meðal annars
ráða, að enginn einn stíll sé
alls ráðandi, þótt flokkarnir
séu að sjálfsögðu misjafn-
lega fjölmennir. Máske
bendir þetta líka til þess, að
einræði stílanna sé þverr-
andi. Margir hafa haft trölla
trú á einhverjum ákveðnum
stíl og álitið allt annað að
engu hafandi. Með því að
tileinka sér hann væri vand-
inn leystur, leiðin til hinnar
sönnu listar opin og greið-
fær. Samherjarnir eru hsta-
menn vegna stílsins, ef ekki
annars, og andmæli gegn því
stafa af skilningsskorti og
oft öðru enn verra. Þetta er
að vísu ekki ný saga, en
hefur þó verið sérstaklega
'iðburðarík á síðustu ára
tugum. En tímarnir breytast
og listamennirnir líka og þar
kemur um síðir, að óljóst
-ærður, um hva, hafi eigin-
lega verið deilt, áður fyrr.
Einn nýr stíli hefur pó
enn verið nefndur til sög-
unnar, bæði austan hafs og
vestan, og kallaður funam-
bulismi, eða svefngöngu-
stíll. En nafnið er vegna
þess, að funambulistar eru
taldir þræða línuna milli
þess hlutlæga og óhlutlæga,
real og abstrakt, sem að lík-
indum er þá bæði hættuleg
leið og vandrötuð, og ættu
að gera það af sama öryggi
og svefngengillinn er talinn
þræða glæfrastigu, án þess
að verða fyrir slysi. Um
frumleika þessa stíls er ekki
gott að segja, en ekki mun
hann vera sérlega áberandi,
enda hafa margar leiðir oeg-
ar verið kannaðar, eins og
hinn skrásetti fjöldi þeirra
bendir líka til. Það v^kur þó
athygli, að stíllinn er hiut-
'ægur. t'iguratívur að vissu
marki, en hliðsjón er höfð
ai öllum þeim byltingum.
em orðið hafa • mála' alist
á þessari öld. vngrj k.ynslóð-
sem sem sé að losa -ic úr
viðjum fastákveðinna tján-
ingarhátta, með þvi að leita
meðalvegar, sem henni
henti betur, án þess að stofna
til samtaka til framdráttar
nýrri stefnu eða skóla, þar
sem æskilegra sé, að allir
iistamenn komi frarr. sem
einstaklingar, cháðir öUu
siíku. Eitthvað af bví. sem
funambulistai hafa sjálfir
sagt, gæti gefi? bendingar
tii skilningsauka á stefn-
unni:
„Nú á dögUiX getum við
málað á sama hátt og Cour-
bet gerði. Við verðum að
geta látið litina sitja * íyrir-
rúmi eins og fauvistar byggt
upp eins og kúbistarnir og
notið góðs af frjálsræði ab-
strakt málara, með tilhti til
viðfangsefnis“
„Af ásettu ráði set eg
fram gátur til umhugsunar.
Verði hlutlægr.in of mikil
þá finnst mér allur skáld-
skapur hverfa. Mestur vand-
inn er að finna jafnvægið,
hinn gullna meðaiveg milli
hlutlægs og óhlutlægs og
ekki er hægt að túlka nát.t-
úruna nema áleitni þess
raunverulega sé bægt frá.
Vandamálið liggur í því. að
sameina frjálsræði óhlut-
lægrar listar og undirstöðu-
kröfur hlutlægrar túlkur.-
ar“.
Sumir telja að það dular-
fulla hafi mikla þýðingu og
verði einkum túlkað með
því, að fara bil beggja milii
þessara tveggja heima. því
nái annar undirtökunum þá
sé það úr sögunni. Engin list
verður til án erfiðis og þessi
nýja stefna virðist ekki gera
hana auðveldari viðfangs,
enda er það víst á engan
hátt æskilegt.
Fyrir nokkrum árum
hafði einn af okkar ágætu
listamönnum sýningu á ab-
strakt málverkum. Þá voru
einhver peirra skilgreind
þannig, að þar mætti sjá
vel hlaðna veggi, en út frá
þeim hvítt haf eða mjúka
slæðu. Sennilega hefur fiest-
um komið eitthvað allt ann-
að til hugar og látið það gott
heita. En frá því hefur ver-
ið sagt, að einn funambul-
isti vestur í Ameríku komi
í málverkum sínum það
langt til mots við veruleik-
ann, að ekki verði um villzt,
enda þótt það komi ekki í
ljós við vfirbo-ðslega skoð-
un. Landslag, skip, bygging-
ar o fl. mynda forerunn, en
að baki er endalaust háf,
fjarlæg r-org og hver veit
hvað. Á þessu tvennu er
mikill mu’iui ef vel er að
.: lvu 09111 - i
gaðr og rneiri, en í i'hóiu
bragði gæti virzt.
Svo mætti til gamans
velta því fyrir sér hvenær
fyrsti funambulistinn muni
koma fram vor á meðal. Ef
þessi stefna breiðist ört út,þá
verður þess t.æplega lengi að
bíða, því svo mun enn reyn-
ast, sem oft áður, að það
liýjasta er alltaf ágætast.
F.
Krlli frændi
Hagalín.
Það mun
sannmæli, að
hið talaða mál
í dagskrá út-
varpsins þann
18. júní hafi
allt frá upp-
hafi barna-
tíma til síðari
kvöldfrétta einkum mótazt af
merkisdögunum 17. og 19.
Barnatíminn, sem Anna
Snorradóttir sér um, var fyrst
og fremst helgaður minningu
Jóns forseta, og mun þar vel
hafa til tekizt. Koma að Hrafns-
eyri mun verða börnunum
merkilegri atburður fyrir að
hafa hlýtt á Snorra Sigfússon,
og þau munu síðar minnast
þeirra orða hans, að forsetinn
bjónaði aldrei ágætum málstað
sínum með ósönnum rökum.
Andrés Björnsson skýrði ljós-
lega, hversu mikið Reykjavík á
Jóni Sigurðssyni að launa, og
um leið, hve glöggskyggn hann
var á gildi hennar og framtíð,
og Bjarni Einarsson vísaði skýrt
til vegar á þá staði í Kaup-
mannahöfn, sem einkum koma
við sögu forsetans, en óþarf-
lega drungalega flutti hann mál
sitt. Svo kom þá að ævintýr-
inu um Óla og Stínu, og var
bað börnum við hæfi og hressi-
legt og vel fiutt, en óþarfi var
að láta hús liggja í Strándgötu
— og gæta ber þess í slíkum
sögum, að börn eru furðu rök-
vís. þótt barnaleg séu, og ekki
kæmi mér á óvart, þótt ein-
hverjum þeirra hafi þótt und-
arlegt, að systkinin skyldu
muna, svo ung sem þau voru,
Heilbrigðisstofnun
S.þj. valdi Belfast
sem rannsóknastöð
Heilbrip-Aisstofnun Samein-
uðu þjóðanna (WHO) hefur
valið borgina Belfast á Norð-
ur-írlandi til rannsókna á þvi,
hvort efni, sem andrúmsloftið
í iðnaðarborgum er mettað af,
sé ein af megin meðorsökum
þess, a'ð menn fá krabbamein í
Iungun.
Héfur stofnunin veitt Drottn-
ingarháskólanum (Queen Uni-
versity) fjárhagslegan stuðn-
ing til slíkra rannsókna um
eins árs bil. Vísindamenn, sem
'starfa við háskólann, og starfs-
lið borgarlæknis í Belfast, að-
stoða við rannsóknirnar.
Við rannsóknirnar verða
notuð sérstök tæki, sem safna
ryki, sem fellur til jarðar úr
lofti. Verður þeim komið fyrir
á fimm stöðum í borginni. —
kisu sálugu ekki aðeins gamla,
heldur líka sem kettling, —
þótt ekki sé hún löng, kattar-
ævin.
Klukkan tuttugu las Lúðvík
Kristjánsson rithöfundur mjög
röggsamlega upp úr hinni nýju
bók sinni um Jón forseta, og
þrátt fyrir það þótt hann hafi
áður í ritverkinu Vestlending-
ar leitt i Ijós margt mikilvægt
um samstarf forsetans við vest-
lenzka áhugamenn, virtist lest-
ur hans benda til þess, að í þess-
ari bók komi enn betur í ljós,
hve víðtæk voru víðs vegar um
ísland persónuleg sambönd og
áhrif þessa í senn fjölvitrasta og
góðgjarnasta mikilmennis, sem
íslenzk saga kann frá að greina.
Þá er að víkja að dagskrá
þeirri, sem vígð var deginum í
dag og þær sáu um á vegum
Kvenréttindafélags íslands,
Anna Sigurðardóttir og Elín
Guðmundsdóttir. Dagskráin var
ekki gjallandi málmur og hvell-
andi bjalla, heldur var hún eftir
minnilega tileinkuð gildi starfa
konunnar á heimilunum og rétt-
indum hennar sem húsmóður.
móður og eiginkonu, og vikið
beint og krókalaust að því,hvers
vant er um viðurkenningu og
jafnrétti, þar sem þetta tvennt
hefur mest gildi fyrir alla aðila
þjóðfélagsins. Var efnið vel flutt
og röggsamlega af hendi þeirra
kvenna, sem þarna komu fram
og eini karlmaðurinn, sem til
var kvaddur, varð að lokum að
grípa lífstafi ísl. skálda sér
til varnar og stuðnings, þegar
konurnar gerðu að honum harð-
asta hríð, en raunar fórst honum
það fimlega.
Söngur og hljómlist kvöldsins
fram að klukkan 22 var hvort
tveggja hið ánægjulegasta, en
þá er tekið var að leika fýrir
dansi, hvarf höfundur þessara
orða af vettvangi hlustenda.
Guðmundur G. Hagalín
i
L
Rannsóknirnar verða svo fram
kvæmdar við Drottningarhá-
skólann í Belfast og St. Barto-
lomew-sjúkrahúsið í London,
þar sem rannsakað verður,
hvaða efni eru i rykinu. Þar
sem grunað er, að sígarettu-
reykingar séu einnig valdar að
lungnakrabba, verður það rann
sakað samtímis. Alls verði um
35.000 manns þátttakendur í
rannsóknunum.
(TÆ. -