Vísir - 27.07.1961, Blaðsíða 9

Fimmtudagur 27. júlí 1961
7IS1R
9
Þann 21. febrúar 1888 kom
umkc—ulaus listamaður til
smábæjarins Arles í Suður-
Frakklandi og tók sér þar
bólfestu um skeið, í þeim
tilgangi að mála þar mynd-
ir.
Reyndar var hann ekki
álitinn neinn listamaður, því
að þessar óskaplegu myndir
hans vildi enginn sómakær
borgari hafa á sínum veggj-
um. Auðvitað hlaut málara-
listin að misheppnast fyrir
Vincent van Gogh eins og
allt annað. Við listaverka-
sölu gat hann t. d. ekki verið
nema takmarkaðan tíma, þar
sem hann réði viðskiptavin-
unum frá, að kaupa lélega
hluti, en þeir voru einmitt
útgengilegastir og gáfu selj-
andanum mestan ágóða.
Mannkærleiki hans var svo
raunhæfur, að hann gat ekki
boðað fagnaðarerindið á
þann hátt, sem til var ætl-
azt. Svo fór hann að teikna
og mála og það virtist ætla
að fara á sömu leið. En síð-
ari tímar dæma oft á annan
veg en samtíðin. Þá mánuði,
sem van Gogh dvaldi í Arles,
vann hann ótrúlega mikið
og skapaði sín frægustu verk,
þrátt fyrir marga örðugleika
og svo endaði allt með skelf-
ingu. Ef meta ætti verk
hans frá Arles eftir nútíma
gengi, þá væri víst óhætt að
nefna hundruð milljóna. Þó
var það svo, að í bréfi til
bróður hans, er sá honum
fyrir brýnustu nauðsynjum
af mikilli fórnfýsi og kær-
leika, má lesa þessar setn-
ingar: „Þessir dagar hafa
verið ákaflega erfiðir. f þrjár
vikur hef ég lifað á skipa-
kexi með mjólk og ólívum.
Peningarnir voru þrotnir.
Frá mánudegi til fimmtudags
hef ég aðeins fengið mér tvær
máltíðir“. Listin varð að
ganga fyrir þörfum líkam-
ans.
TPvegar Vincent van Gogh
yfirgaf föðurland sitt,
Holland að fullu og öllu, var
hann um skeið hjá bróður
sínum í París og þar komst
hann í kynni við impression-
istana, sem höfðu mikil á-
hrif á litameðferð hans. Um
þessar mundir urðu japönsku
þrykkmyndirnar fyrst kunn-
ar listamönnum á vestur-
löndum, sem margir voru
mjög hrifnir af fyeim. Þær
AIYNDLIST
Brúin hjá Arles.
Van Gogh: Brúin.
eru Vincent löngum svo of-
arlega í huga, að það er eins
og hann sé öllum hnútum
kunnugur í Japan Við kom-
una til Arles var snjór á jörð
og segir hann að það hafi
verið „alveg eins og myndir
þær af landslagi að vetri til,
sem Japanir hafa gjört“. Og
í bréfi til vinar sins, málar-
ans Emile Bernard segir
hann: „Jafnvel þótt japönsk
list þróist ekki í heimalandi
sínu þá mun hún gera það í
Frakklandi."
Þegar hér var komið sögu
voru viðfangsefni listamann-
anna, mótívin, ekki jafn
þýðingarmikil og áður fyrr,
að minnsta kosti ekki fyrir
þá ungu og breytingagjörnu.
Hversdagsleg fyrirbrigði og
umhverfi daglegs lífs höfðu
sína fegurð að geyma, ef að
var gáð og spurningin var
ekki lengur hvað, heldur
hvernig. Persónuleg tjáning
Van Gogh: Sjálfsmynd.
var aðalatriðið. Svo kom þar
um síðir, að mótívið var af
mörgum talið óþarft með
ööllu, en það er önnur saga.
T-^arna suður við Miðjarð-
arhaf var Vincent kom-
inn í nýjan heim. Sólin skein
frá heiðum himni og geislar
hennar gátu verið hættulegir
á þessum stað, en þess gætti
hann ekki. Hún gaf mótívinu
birtu og var sjálf í því. Það
var stórkostlegt. „Það er al-
veg eins og ég sé kominn til
Japan.“ Samt var lífið þarna
dálítið erfitt og kostnaðar-
samt.
Fyrst af öllu var að sjá sig
um og finna mótív, og Vin-
ent lét ekki á sér standa að
taka til óspilltra málanna.
Með því fyrsta, sem á vegi
hans verður og hann telur
merkilegt, er gömul vindu-
brú á einhverju sýki þarna
rétt hjá Arles. Hún hefur
vafalaust minnt hann bæði
á Holland og japönsku mynd
irnar. Af þessari brú gerði
hann 5 málverk, auk teikn-
inga, og eru þau talin ágæt
verk og í þeim gætir ekki
þess óróleika, eða jafnvel
ofsa, er síðar bar svo mjög á.
Meðan hugur hans snerist
svo mjög um þessa brú verð-
úr honum að sjálfsögðu tíð-
rætt um hana í bréfum sín-
um:
„Af vinnu minni er það að
segja, að í dag kom ég heim
með eitt málverk. Það er af
vindubrú og lítill vagn er á
leið yfir hana og ber við blá
an himininn. Vatnð er líka
blátt, bakkarnir gulrauðir
með grænum gróðri og kon-
ur með marglitar skýlur eru
þar við þvott“. Og nokkru
síðar skrifar hann aftur: „Ég
hef fundið nokkuð, sem er
svo sérstætt að slíkt og því-
líkt mun ekki bera fyrir mín
augu daglega. Það er vindu-
brúin með litla gula vagnin-
um og jörðin umhver'fis er
gulrauð á málverkinu, grasið
mjög grænt, himinn og vatn
blátt. Það þarf bara að setja
það í kóngsbláan og gullinn
ramma.“
Onemma í marz skrifaði
^ hann svo vini sínum,
málaranum Emile Bernhard,
og er teikning af brúnni við
upphaf bréfsins, en ekki er
kunnugt um málverk af
þessari gerð mótívsins, þótt
hann hafi unnið að því, eins
og ráða má af einu bréfa
hans:
„Ég lofaði að skrifa þér
og þá vil ég byrja á því, að
hér í sveit virðist mér vera
jafn fagurt og í Japan, þar
sem loftið er svo tært og
litirnir skærir
Hér að ofan hef ég rissað
upp mótív, sem ég vonast
eftir að geta notfært mér
eitthvað. Sjómenn eru á
gangi með kærustunum sín-
um og stefna til bæjarins, en
einkennilega vindubrú ber
við stóra og gula sólina. Ég
hef aðra gerð af þessu með
hóp af þvottakonum.“
Van Gogh skrifaði mikinn
fjölda bréfa, einkum til bróð-
ur síns. Þessi bréf hafa pft
verið gefin út í ýmsum lönd-
um og eru merkileg heim-
ild um ævi og starf þessa
hrjáða listamanns, sem þrátt
fyrir allt átti eftir að hafa
gagngerð áhrif á list næstu
kynslóða. Og sina mestu
sigra vann hann í aldin-
görðunum og við brúna hjá
Arles, en þegar það varð
ljóst, var hann löngu horf-
inn af sjónarsviðinu. F.
Góðir gestir á förum.
Fhkkiir Skota hefur unnið mikið starf
aö Núpi í Dýrafirði.
í DAG FARA héðan af
landi góðir gestir, sem ekki
hafa látið sér nægja að koma
hingað til lands til að skoða
sig um og kynnast staðháttum,
heldur hafa unnið hér drjúgt
starf, bæði verklega, menning-
arlega og andlega.
Þessir gestir eru 22 talsms
og komu frá Skotlandi fyrir
um þrem vikum síðan. Þetta
er allt ungt fólk — á aldrinum
átján til tuttugu og sex — og er |
þetta 4 flokkurinn sem hingað
kemur til lands í svipuðum er-
indagjörðum, en slíkir flokkar
eru nefndir „Vinnubúðir“. Að-
aláhugamál þeirra er nánari
kynning milli þjóða, vinátta,
hjálpsemi, fórnfýsi og hjálp-
semi í anda kristinhar trúar. •
Árið 1957 kom hingað fyrsti
flokkurinn í sömu erindagjörð
um, og unnu þeir að byggingu
Langholtskirkju. Árið 1960
kom svo annar flokkur, sem
vann við kirkjubyggingu í
| Grafarnesi. Fyrr í vor kom
svo flokkur, sem vann við end-
urbyggingu Garðakirkju, en
þessi flokkur hefur nú, ásamt
nokkrum íslendingum, dvalist
að Núpi í Dýrafirði, þar sem
þeir hafa unnið mikið og gagn-
legt starf. Af því má nefna
• málningu á skólahúsi, leikfimi
sal, prestssetri, heimavist,
sundlaug og kirkju. Þá var
reist skógræktargirðing og
margt fleira unnið, auk þess
sem samkomur voru haldnar,
nálægir staðir heimsóttir og
margvíslegt félagslegt starf
framkvæmt. M.a, má geta þess
að á samkomu, sem haldin var
þar vestra nú fyrir nokkrum
dögum, kom 200 manns, enda
mun mála sannast að tæmst
hafi allar nærliggjandi sveitir
og þorp.
Skotarnir fóru í gær að Gull
fossi og Geysi. Flestir lýstu þvi
yfir að þeir vildu gjarnan vera
hér lengur að sinni, en sumar-
leyfi þeirra er á enda. Vonast
þeir til að komast hingað aftur
að ári.