Vísir - 04.10.1961, Blaðsíða 9

Miðvikudagur 4. október 1961
VlSIR
Mikil ólga hefur verið í Egyptalandi og Sýrlandi síðustu daga, vegna byltingarinnar gegn
Nasser. Myndin hér var tekin á fjöldafundi í Kairo á laugardaginn. Sjást þeir hér á svölum
forsetahallarinnar Nasser forseti t.h. og Gamal Faysal yfirmaður hersins í Sýrlandi, sem þá
hafði verið rekinn úr landinu. —
Fræðsla um störf
IMATO veröi aukin*
FYRSTI almenni fundur fél-
agsins Varðberg var ha'ldinn í
gærkvöldi í Tjarnarkaffi, og
var hann mjög vel sóttur. Þrír
þjóðkunnir stjómmálamenn
ræddu um ísland og vestræna
samvinnu, ráðherrarnir Emil
Jónsson, Jóhann Hafstein og
próf. Ólafur Jóhannesson alþm.
Guðmundur Garðarsson, for-
maður Varðbergs, setti fundinn
og skipaði Dag Þorleifsson,
fundarritara. Síðan gaf formað
Jóhann Hafstein.
urinn Emil Jónssyni orðið.
í upphafi ræðu sinnar minnt
ist ráðherrann atviks, sem gerð
ist fyrir 13 árúm og hann kvað
sér minnisstæðara en margt
annað sem fyrir hann hefur
borið, svo djúptæk áhrif hafði
það. Hann var þá staddur í
Khöfn, og ætlaði að nota naum
an tíma sinn til að koma á
fornar slóðir skólaáranna.
Hann var á gangi eftir einni
af götum borgarinnar, þegar
hann sá álengdar mann, sem
ráðherranum fannst hann kann
ast við. Maðurinn var augsýni
lega í þungum þönkum. Þegar
þeir nálguðust hvorn annan,
bar ráðherrann kennsl á mann
inn. Hann var Hans Hedoft, þá-
ver. forsætisráðh. Dan. Þekkt-
ust þeir og tóku tal saman. Þar
kom í samtali þeirra að Hed-
toft tjáði hinum íslenzka ráð-
herra hverjar væru orsakir fyr
ir áhyggjum hans og einveru-
göngu: Tékkóslóvakía var að
falla undir járnhæl kommún-
istaveldisins. Hedtoft var ný-
kominn frá konungi, sem hann
skýrði frá þessum tíðindum,
eins og honum bar skylda til
sem forsætisráðherra. Stuttu
síðar var Tékkóslóvakía innlim
uð í kommúnistablokkina.
Hver verður næstur? spurði
Hedtoft, og bar kvíðboga fyrir
örlögum Danmerkur. Rússn-
eski herinn var ekki langt und
an.
Eigum við að efla hervarnir
okkar, eða eigum við að reyna
að stofna varnarbandalag Norð
urlanda?
í byrjun marzmánaðar barst
| svo þáverandi ríkisstjórn ís-
lands frétt frá einum sendi-
herra sínum að fyrirhuguð
væri stofnun varnarbandalags
lýðræðisríkja í Evrópu og
Ameríku. íslendingum var boð
in þátttaka og þeir tóku boð-
inu, eftir að viðurkennd hafði
verið sérstaða lands og þjóðar,
sem ekki hafði her og ætlaði
ekki að vígbúast. ísland var
mikilvægt í varnartilliti. Það-
an var hægt að ráða yfir skipa
leiðinni milli Evrópu og Norð-
ur Ameríku. Síðari heimsstyrj-
Ólafur Jóhannesson
öldin hafði unnizt fyrir aðstoð
þá sem kom eftir þeirri skipa-
leið frá Bandaríkjunum. Síðan
hefur herstyrkur Rússa aukizt
meira en búizt var við, en engu
að síður varð útþennslustefna
þeirra stöðvuð með stofnun At-
lantshafsbandalagsins. Tékkó-
slóvakía varð síðasta fórnar-
lamb Rússa.
Því næst tók til máls Jó-
hann Hafstein ráðherra. Hann
kvað starfið í NATO langsam-
lega veigamesta þátt vestrænn
ar samvinnu. Bandalagið hefði
verið viðbúnaður til varnar, áð
ur en árás væri gerð, til varn-
ar helgustu dómum lýðræðis-
ins, eins og komist var að orði.
Ráðherrann vitnaði í þau orð
Spaaks, fyrrv. framkvæmdast.
NATO, að stofnun samtakanna
væri vottur um trú á vestræna
menningu.
Síðan ræddi ráðherrann stutt
lega um skipulag og starfsemi
’bandalagsins og um þingmanna
fundi NATO og gildi þeirra,
sem hann kvað hafa aukizt mik
ið á þeim stutta tíma, sem lið-
inn væri síðan tekið var að
halda þá. Það hefði verið fyrir
tilstilli ályktana þingmanna-
funda að skipuð var nefnd til
að gera tillögur um aukið efna
hagslegt og stjórnmálalegt
samstarf NATO-ríkjanna.
Þingmannafundirnir hefðu
einnig átt drjúgan þátt í far-
sælli lausn Kýpurmálsins og
landhelgisdeilu Breta og íslend
inga, Þar hefðu einnig komið
fram merkar tillögur um sam-
eiginlegar vísindastofnanir fyr
ir NATO-ríkin, til eflingar
menntunar og vísindalegrar
starfsemi þessarra ríkja. Taldi
ráðherrann að þingmannafund-
irnir hefðu haft mikil og hag-
stæð áhrif í samstarfi NATO-
ríkjanna, og ættu eftir að gera
það í enn ríkari mæli.
★
Síðastur talaði próf. Ólafur
J óhannesson. Pr óf essorinn
kvað vissar forsendur vera til
þess að bandalag sem NATO
gæti staðizt, skyldleiki banda-
lagsþjóða, sameiginlegar grund
vallarhugsjónir o. fl. Þessar
forsendur voru fyrir hendi, er
NATO var stofnað svo og að
gegn bandalagsríkjunum steðj-
aði mikil og sameiginleg ógn
úr austri. Prófessorinn taldi að
rekja mætti sumar forsendur
fyrir stofnun bandalagsins mun
lengra aftur í tímann en til
hættutímanna eftir síðari
heimsstyrjöldina. Stærstu ríki
NATO, Bandaríkin, Bretland
og Frakkland hefðu þrátt fyr-
ir gamlan ágreining skilið það
smátt og smátt hvað sameinaði
þau, fundið til skyldleika síns
og tekið upp æ nánara sam-
starf. Ræðumaður ræddi síðan
! um NATO-sáttmálann og bar
hann saman við sáttmála Sam-
einuðu þjóðanna. Kvað hann
augljóst að NATO hefði verið
neyðarúrræði eftir að SÞ brugð
ust vonum manna um verndun
friðarins. Spurði prófessorinn í
lok ræðu sinnar hvort NATO
hefði veikt starf Sameinuðu
þjóðanna eða SÞ veikt starf
NATO og gaf hann neitandi
svar við báðum spurningunum.
Allir töldu ræðumenn nauð
synlegt að efla upplýsingastarf.
semi um markmið og störf At-
lantshafsbandalagsins og að
vinna gegn þjóðhættulegum á-
Emil Jónsson.
róðri kommúnista um varnar-
mál landsins.
★
Eftir ræðu frummælenda
voru bornar fram veitingay en
síðan hófust frjálsar umræður.
Til máls tóku dr. Gunnar G.
Schram, ritstjóri, Jóhannes
Sölvaspn, hagfræðingur og Þór
Vilhjálmsson, lögfræðingur.
Að lokum sagði formaður
félagsins nokkur orð, þakkaði
fundarmönnum komuna og
sleit síðan fundi.
Kanada vill Berlín
undir alþjóða stjórn
Howard Green, utanríkisráð-
herra Kanada, lagði til í ræðu
þeirri, sem hann flutti á AIIs-
herjarþingi Sameinuðu þjóð-
anna í gær, að öll Berlínarborg
yrði sameinuð undir alþjóðlegri
yfirstjórn.
Hann kvað vel geta komið til
mála, að eftirlit þar yrði í hönd-
um Sameinuðu þjóðanna, og
einnig gæti komið til mála, að
Listasafnið brezka hefur nú
heitið sem svarar 14,000
dollara þóknun til þeirra,
sem koma því til leiðar, að
Goya-málverkinu að hertog-
anum Wellington verði skil-
að aftur.
Sameinuðu þjóðunum yrði fal-
ið eftirlit á samgönguleiðum
milli Vestur-Berlínar og Vestur-
Þýzkalands. Einnig væri athug-
andi að flytja sumar stofnanir
S.þj. til Berlínar.
Þá sagði Green, að þegar um
Berlín væri að ræða hvíldi á-
byrgðin á friðsamlegri lausn
vandamálsins fyrst og fremst
á herðum Fjórveldanna, en
Sameinuðu þjóðirnar ættu að
leggja sitt lóð á vogarskálina.
Hvatti hann eindregið til
'þess, að fulltrúar á Allsherjar-
þinginu beittu sér fyrir því, að
Sameinuðu þjóðirnar styddu
eftir megni að farsællegri lausn
málsins.