Vísir - 05.02.1962, Blaðsíða 10

10
V t S I R
Mánudagur 5. febrúar 1962
Hvað
Ljóðabók, Ijóðabók, ljóða-
bók enn. Orðið að tarna er
allalgengt í blöðum um þetta
leyti árs nú ár eftir ár og er
sízt að lasta. Víst er að sú var
tíðin að það þótti sæmileg
auglýsing og allvænlegt tiþ
afkomubóta fyrir útgefend-
ur og rithöfundarskraut
mikið.
Á meðan rímur flugu út
þótt fæstar, væru góðar og
óprentaðir rímnabálkar og
bragþrautir urðu til á öðr-
um hverjum og hverjum bæ
og orðauður ljóða ásamt
fyndni og skilningi á verk-
efnum bar langt af öðru
kunnugu máli sömu tíð-
ar, þá voru ljóð og kvæði
virðuleg orð og eign
þeirra sem gátu helgað sér
þau á hugverk sín. Þar var
aðstaða, sem rétt væri að
halda á sama hátt pg varið
er með lögum vörumerki á
reyndum og þekktum varn-
ingi.
Nú á síðari tímum er af
mörgum talið að hafizt hafi
hér ljóðagerð annars útlits
en áður tíðkaðist og hún
væri hinn mesti kynbóta-
gripur til þroskunar hrörn-
andi og trénaðri skáldskapar-
iðju þjóðarinnar.
Þetta er rangt. Þau um-
ræðuefni munu vera fá, sem
ekki hafa legið þeim mönn-
um á tungu eins og öðrum,
sem skorti brageyra eða jafn-
vel töldu sig of dýra og tíma
sinn tii þess að liggja yfir
framsetningu nokkurs efn-
is. Af málflutningi þeirra er
ef til vill kunnast á meðal
íslenzkra manna bréf Tóm-
asar Sæmundssonar um
nauðsyn flutnings ákveðins
fróðleiks og um takmarkað-
an tíma og þrótt hans sjálfs
til að skrifa um þau mái af
þeir skilningi að töf yrði
að.
Frumleiki háttalausra
bálka ljóðræns eðlis felst —
ef einhver er — í hugmynd-
um þeim og orðavali, sem
ritið flytur, en alls ekki í því
að setja fram efni málsins
með ljóðbandalausu formi
eða mjög laust bundnu. Það
er
hafa menn gert um allan ald-
ur. Þá má óhætt treysta því,
er enda rækilega opmberað,
að brautryðjendastarf slíkra
forma í alkunnum ritum er
unnið fyrir löngu. Ljóðaljóð-
in sjálf eru búin að standa
í Biblíunni á íslenzku og
henni víða hvar fágætri að
magni og fegurð allt'síðan
bók bókanna var fyrst snúið
til íslenzks máls, hafa þó
orðlistarmenn íslenzkir
fram til síðustu ára lát-
ið sér sæma að telja bund-
ið mál eitt í flokknum ljóð
og kvæði, svo að jafnvel
dæmi þeirra, Jobsbókar og
sálma Davíðs hafa ekki get-
að freistað þeirra manna,
sem bæði voru ljóðfærir og
elskir að ljóðum, til að kalla
svo búið mál ljóð, ekki frem-
ur en ærukærar matreiðslu-
konur leyfa sér að nefna kjöt
broðhlaup það, sem þekkt er
undir nafninu kjötkraftur.
Allt sem haldið hefir verið
fram um réttmæti í ljóðheitis
og kvæðisnafns á þessháttar
rit er því rangmæli og skrök.
Skáldskapur getur það verið
samt sem áður á sama hátt
og músin telst spendýr, þótt
hún sé hvorki hross eða kýr.
Heitarán slíkt sem hér
hefir verið framkvæmt er
ekki meinlaust. Það er ekki
sama — hvorki fyrir núlif-
andi menn né afkomendur
þeirra, — að orð skipti um
merkingu. Að þeirri breyt-
ingu orðinni verður hver sá,
er málið vill nota og lesa
bókmenntir þess, að læra
margar merkingar sömu orð-
myndar og muna á hvaða
tímabili sérhver þeirra hafði
þetta ákveðna gildi. Að
teygja orð eins og púkinn
skóbótina forðum í þeim tii-
gangi að það taki yfir margl
í einu þurkar af þeim ein-
staklingseðli þeirra og gerii
þau að óljósri hérumbil-frá-
sögn, sem enga skýra mynd
gefur. Afleiðingar slíkrar
merkingaþenslu má sjá í
granntungum okkar. Orðin
tail á ensku og Hale á dönsku
gefa enga Ijósa mynd af
neinu, en tagl, hali, sporður,
stél eða rófa eiga sér mynd,
viðkomu og ákveðið fram-
hald til einnar áttar svo að
eitt orð lýsir bæði því sjálfu,
sem það á við og gefur
glöggt hugboð og rétt um
næsta umhverfi þess í eina
stefnu, eða ef það gerir það
ekki kemur það því upp um
höfundinn, að hann skorti
orðaforða. vandvirkni eða
vit til að gefa í stuttu. þá
yfirsýn yfir efni sitt, sem þó
voru tæki til að veita.
Krafa um vandlæti í þessu
er því meir aðkallandi sem
málsmekk og orðvendni
virðist hraka.
Doktor í málvísindum og
fræðimaður um fagurfræði-
legar bókmenntir telur í bók-
menntasögu sinni frú eina
hafa orðið bráðdauða (eins
og beinaveika kú), meira að
segja mjög bráðdauða. —
Snoturlega að orði komizt í
þessu sambandi! Sögufélagið
lætur viðgangast að prentað
sé á sínum vegum í fræðiriti
annað 'eins málblóm og fund-
VÖRKAUPSTEFNAN
I FRANKFURT
AM MAIN
verður haldin dagana 18.—22. febrúar
3000 fyrirtæki sýna meðal annars eftír-
talda vöruflokka:
Yefnaðar- og fatnaðarvörur. — Húsbúnað
og húsgögn — Listiðnað — Skartgripi —
Snyrtivörur — Verzlunarinnréttíngar —
Sýniútbúnað í verzlunarglugga — Skrif-
stofu- og pappírsvörur — Leðurvömr —
Úr og klukkur — Hljóðfæri og margt fleira.
AHar upplýsingar gefur umboðshafi:
FERÐASKRIFSTOFA RÍKISINS
Sími 1-15-40.
ir hafi verið fjölsæknir.
Virðulega haldið á penna
þar!
íslenzkt skáld, sem svo vel
kann erlent tungumál að
kallast ljóðfært á því, býður
móðurmáli sínu þá frásögn
að tungur steinsins kvikni
eins og fávísar konur héldu í
úrræðaleysi sínu gagnvart
lúsinni áð hún gerði. Hér
verður ekki leitað fleiri
dæma í þær herbúðir og er
þó af nógu þar að taka, en
heimasætan hjá Þorgilsi
gjallanda sagði um ganglag
víxluðu merarinnar og hand-
leiðslu eigandans á henni:
„Skakkt spor í gólf Skeggi;
skakkt spor í gólf, Rella .. .“
Er ástæða til að kveða hér
miður að?
Þegar svo er orðum hagað
sem hér hafa verið nefnd
dæmi og það gert af mönn-
um sem menntunar og að-
stöðu vegna ber skylda til
að vera öðrum til fyrirmynd-
ar, þá er von að öðrum detti
í hug að nú og hér sé rétt að
krefjast gætni og vandvirkni
jafnvel fremur en frumleika.
Þegar bókmenntafræðing-
ur og dómari fagurfræði-
legrar frammistöðu í orðlist
Frh. á 3. síðu.
Loftleiðir bjóða lán ti
gingar flugstoðvarínnar
Að utan —
Framh. af 8 síðu.
nú aftur á leiðinni yfir At-
antshaf í lúxusskipinu Oslo-
fjord og Kadíljákurinn hans
fylgir með honum í lestinni.
En honum tii fylgdar og
skemmtunar á leiðinni yfir
vhafið eru tveir fílefldir FBI-
menn og varla verður það
Öhre, sem ekur Kadiljaknum
upi breiðstræti New York-
borgar.
Öhre er nú 50 ára. Það má
búast við þvi að hann fái að
sitja í fangelsi í Missisippi
það sem eftir er ævinnar.
Við væntum þess eindregið
að málin verði farin að skýrast
svo á morgun, að hægt verði
þá að halda blaðamannafund,
og skýra frá því sem Loftleið-
ir hafa gert, síðan bruninn var,
Aukafundur —
Framh. af 1. síðu.
líklegt að komi 1 il umræðna
um deilur þær sem vcrið
hafa innan samtakanna að
undanförnu, en Jón Gunnars
son framkvæmdastjóri, sem
verið hcfur í Nevv York að
undanförnu mun þá verða
kominn heim til að skýra
málin.
en kappsamlega hefur verið
unnið að fjölmörgum þáttum
þess. Hefur stjórn félagsins
Skjaiataska
týndist
í gærkvöldi, milli kl. G og
7, var skjalataska tekin í
misgripurn í forstofu Nausts-
ins.
í töskunni voru mjög dýr-
mæt skjöl og handrit, Er
hlutaðeigandi góðfúsle*™ beð-
inn að setja c;<r Fegar í stað,
í samband við lögregluna
eða Naustið.
m. a. skrifað borgarráði bréf,
um leyfi til þess að hefja
byggingaframkvæmdir á flug-
stöðvarhúsi fyrir félagið suður
á Reykjavíkurflugvelli.
Þannig komst Kristján Guð-
laugsson hrl. að orði við Vísi
í morgun.
Þess skal að lokum getið að
laust fyrir hádegið, hafði blað-
ið sannar fregnir af því, að
Loftleiðir hafi boðið ríkinu að
láni verulega fjárhæð, til þess
að hefja nú þegar bygginga-
framkvæmdir við hina miklu
flugstöðvarbyggingu á Reykja-
víkurflugvelli.
Iskönnun —
Framh. af bls. 16.
skeið og öryggistæki fjarlægð.
En við Hans Hedtoftslysið var
völlurinn tekinn í notkun aftur
og búinn öllum öryggistækjum
sem nauðsynleg þykja. Þar er og
veðurstofa.
Fjórir íslenzkir flugstjórar
hafa skipst á um stjórn á Sól-
faxa, en það eru þeir Aðalbjörn
Kristbjarnarson, Björn Guð-
mundsson, Þorsteinn Jónson og
Magnús Guðbrandsson. Hefur
flugvélin komið einu sinni á
mánuði til Reykjavíkur til
skoðunar og er þá jafnan skipt
um áhafnir um leið.