Vísir - 26.04.1962, Blaðsíða 9

Fimmtudagurinn 26. apríl 1962.
9
V'íSIR
Fiskifræðins rarnir bru
Þær fréttir hafa borizt nú í
vetur vestan af fjörðum, að
rækjuveiðar í ísafjarðardjúpi séu
sjálfstöðvaðar, þar sem rækju-
stofninn sö nú genginn til þurrð-
ar. Búast fiskimcnn þar við, að
rækjustofninn sé nú svo uppur-
inn að ekki sé við neinum
rækjuvoiðum að búast næsta
áratuginn.
Sö þetta rétt, þá er það ljót
saga og hörmulegt að slík rán-
yrkja skuli geta viðgengizt á
vorum tímuni, þegar búast Iiefði
r.iált við að vaknaður væri ai-
mennur skilningur á nauðsyn
íiskverndar.
Það er aikunnugt að einn mað
ur hefur framar öðrum bent á
hætturnar, sem voru samfara
rækjuveiðunum á ísafjarðar-
djúpi, Bjarni Sigurðsson í Vig-
ur. Er nú fram komið margt af
því sem hann hélt fram í þess-
um efnum. Þegar Bjarni var
staddur hér i bænuin fyrir
nokkru kom fréttamaður Vísis
að máli við hann og bað hann
urn að segja nokkuð hvemig
ástandið væri nú í þessum efn-
um fyrir vestan.
HÓFUST FYRIR 25 ÁRUM
— Hvenær hófust rækjuveið-
arnar í ísafjarðardjúpi?
— Það var um 1936 og hóf-
ust þær í Hestfirði, sem er
grynnstur allra fjarða að vestan
verðu við Djúp og eru þar talin
bezt uppeldisskilyrði fyrir fisk-
seyði.
— Fór fljótt að verða vart við
að gengi á rækjustofninn?
— Rækjan fór ekki að
minnka í Hestfirði fyrr en eftir
um það bil áratug. Ástæðan fyr-
ir því var sú, að það voru ekki
nema einn til tveir bátar, sem
stunduðu veiðarnar þar fyrstu
árin. En jafnvel þó þeir væru
ekki fleiri og ekki orðnir nema
4 bátar eftir fimmtán ára veið-
ar, var það fljótt sýnilegt að
rækjustofninn myndi ekki einu
sinni þola þessar veiðar. Fór
rækjuaflinn nú að minnka í
Hestfirði og bátarnir að flytja
sig í aðra firði svo sem Mjóa-
fjörð og ísafjörð.
LEITAÐ VÍÐA
Góð rækjumið reyndust og
vera beggja megin Borgareyjar
og á víkunum vestanvert við
Djúpið að meðtöldu Lóndjúpi
allt út fyrir Æðey gegnt Ögur-
nesi að vestanverðu við Djúpið,
þvert yfir Djúpið grynninganpa
á milli. Á þessu svæði skörkuðu
svo rækjubátarnir um árabil.
Jafnan þótti rækjuveiðin bezt
meðfram „Höllunuro“ beggja
megin Djúpsins, þar sem grynna
tók. Sama máli gegndi um þorsk
og ýsuveiðar á þessum slóðum,
sem efalaust má rekja til þess,
að þorskinum þykir lostæt rækj
an og heldur sig þv£ fremur þar
sem hún er.
Þvi næst var rækjan veidd á
tímabili á Vigur og Álftafjarðar
miðum, allt til Skutulsfjarðar-
miða, með góðum árangri.
BÁTUNUM STÓRFJÖLGAR
Svo gerist það nú á síðustu ár
um, að bátafjöldinn á rækjuveið
um jókst stórkostlega og sáu
flestir sem kynni höfðu af þess-
um málum, að nú stefndi i full-
kor.iið óefni. Ég skal t. d. nefna
það, að ég hitti Símon Olsen,
frumkvöðul rækjuveiðanna, sum
arið áður en hann fórst um
haustið. Si'mon var ágætismaður
og kunningi minn góður, sagði
hann að nú væri aðeins stundar
bið þangað til rækjan væri ger-
eydd. Þetta sá hann og aðrir,
að hér væri um algera rányrkju
að ræða, sem myndi taka illan
enda. En fiskifræðingarnir héldu
áfram verndarhendi yfir rækju-
veiðunum og það er ekki fyrr
en nú, þegar sést, hvernig kom-
ið er í ísafjarðardjúpi, sem bil-
bugur kemur á þá og hafa þeir
nú bannað rækjuveiðar í Arnar-
firði til þess að „sama sagan
cndurtaki sig ekki þar og í Djúp
inu“.
— Er þá enga rækju að fá í
ísafjarðardjúpi núna?
— Á síðustu árum hafa rækju
bátarnir verið á þönum eftir
henni fram og aftur um Djúpið
og firðina, aflinn hefur stöðugt
minnkað og rækjan orðið æ
smærri og þvl orðið að kasta
nokkrum hluta aflans. Nú er
svo komið að hún fyrirfinnst
aðeins á blett og blett og geng-
ur til þurrðar mjög fljótlega á
hverjum stað. 1 haust ætluðu
um 20 bátar að stunda rækju-
veiðar £ Djúpinu frá ísafirði, en
fengu svo lftinn afla að þeir eru
£ staðinn komnir á lfnuveiðar
margir þeirra.
ÞORSKSEIÐUM
MOKAÐ UPP.
En fyrir mér er það ekki að-
alatriðið, hvort rækjuveiðarnar
stöðvast, heldur Bjarni áfram.
Það sem er aðalatriðið fyrir
mér og sem ég hef stöðugt ver-
ið að benda á, eru hin skað-
vænlegu áhrif, sem rækjuveið-
arnar hafa haft á ungviði og
uppeldisstöðvar fisksins og
hvernig þær hafa stöðvað fiski-
göngur inn £ Djúpið. Þetta er
miklu meira og alvarlegra mál.
Og það alvarlegasta er að f
þessu efni hafa fiskifræðingarn-
ir brugðizt. Þeir sem hefðu átt
að hafa forgöngu f að' vernda
uppeldisstöðvar fisksins hafa
staðhæft gegn vitneskju allra
fiskimanna, að rækjuveiðarnar
hefðu engin skaðvænleg áhrif á
ungviðið.
— Vita menn sannanir þess,
að rækjuveiðar hafi skaðað
ungviðið?
— Maður lifandi! Þegar
rækjuveiðar hófust á Hestfirði,
sem var einmitt ein bezta upp-
eldisstöð ungviðisins skiptu
þorskseiðin sem komu f vörp-
una og drápust á hverjum degi
þúsundum saman. Úr hverjum
drætti þurfti að kasta útbyrðis
svo hundruðum skipti af dauð-
um seiðum. Þetta hefur smám-
saman leitt til þess, að Hest-
fjörðurinn hefur verið gereyði-
lagður sem uppeldisstöð ung-
viðisins. Sama má segja um
alla firðina vestanvert við
Djúpið. Afleiðingin kemur
greinilega í ljós, — á síðustu
6 — 7 áruin hefur ekki verið
hægt að fá smábútung á grunn-
um og boður.i, sem liggja að
Djúpinu og áður voru hin fiski-
sælustu, full af smáfiski. Þetta
er bein afleiðing af eyðilegg-
ingarstarfsemi rækjuveiðanna.
HVERNIG GÖNGUR
STÖÐYAST.
— En svo sagðirðu að
rækjuveiðarnar hefðu stöðvað
fiskigengd inn á Djúpið?
— Ég skal játa, að ég fór þá
fyrst að herða mig og skrifa
greinar um þetta mál, þegar
rækjubátarnir fóru að skarka
f sjálfu Djúpinu á fiskislóðum,
Bjami Sigurðsson í Vigur.
Bjarni Sæmundsson fiskifræð-
ingur lagði á sfnum tíma megin-
áherzlu á það að slfkar upp-
eldisstöðvar fisksins, sem inn-
firðirnir við Djúp eru, væru al-
friðaðar. Hér hefur verið vikið
út af þeirri braut sem hann
benti á og mun sjást æ betur
að hér hafa fiskifræðingarnir
brugðizt til stórskaða landi og
lýð. Það sem ég vil, er aðeins,
að það sé fylgt ráðum Bjarna
Sæmundssonar og uppeldis-
stöðvarnar frióaðar fyrir fullt
og allt
því að þá hindruðu þeir bein-
línis fiskigengdina.
— Og hvernig telurðu að
þeir stöðvi gönguna?
— Ég skal segja þér sögu,
sem gerðist fyrir mörgum árum
norður f Aðalvík, þar er það
dragnótin sem kemur við sögu,
en rækjutrollið verkar alveg
eins. Þetta ár kom ógurlegt
fiskihlaup í Aðalvík og mokuðu
menn fiskinum upp á línu.
En fiskimennirnir þurftu að
fá salt frá ísafirði og koma
verkuðum fiskinum um borð í
skip sem flutti' hann til Isa-
fjarðar. Nú gerðist það að
þeir voru búnir að leggja, þeg-
ar skip kom frá ísafirði með
saltfarm og urðu mennirnir að
fara í það að skipa upp saltinu
og skipa út fiskinum.
Meðan þeir voru að vinna að
uppskipuoinni sjá þeir að drag-
nótabátarnir lioma siglandi inn
á vfkina, hrúgast J»ar inn og
skarka með vörpum. Urðu iiski
mennirnir í Aðalvík nú áhyggju-
fullir og er þeir reru aftur út
til að sinna lóðunum voru þeir
sannfærðir um að veiðarfæri
þeirra væru stórskemmd. Það
kom líka á daginn, þeir fengu
slíting af lóðum sfnum, mis-
jafnlega mikið.
En það sem vakti þó mesta
athygli þeirra var að þeir drógu
inn tóman dauðan fisk. Tálknin
á þeim voru full af leir. Þannig
höfðu dragnótabátarnir rótað
leirnum upp og drepið fiskinn,
hann hafði kafnað.
Verst af öllu var þó að eftir
skark dragnótabátanna var
hlaupið búið og fiskur kom ekki
á þessi mið langan tíma á eftir.
ÓNÓG RANNSÓKN.
Ég hef tekið þetta dæmi um
dragnótina af þvf hvað sláandi
það er, en allir fiskimenn við
ísafjarðardjúp vita, að rækju-
trollið hefur sömu áhrif. Ég hef
sagt við fiskifræðingana í skrif-
um rhínum: Komið þegar Djúp-
ið er fullt af fiski og sjáið hvað
mikið verður eftir af þeim fiski
eftir að skarkað hefur verið á
botninum £2 — 3 daga. Ár eftir
ár hefur sýslunefnd Norður-
Isafjarðarsýslu óskað eftir þvf .
að slfk rannsókn fari fram. En
það eina sem gert hefur verið
var að einn sóiarhring var farið
fyrir nokkrum árum á einu
varðskipanna inn Djúpið, þegar
fiskur var þar ekki og gefið
það vottorð að aðeins rækja
hefði komið í trollið en enginn
fiskur.
Ég skal taka það fram, að
allir fiskimenn við Isafjarðar-
djúp nema rækjuveiðimenn eru
af langri reynslu sinni á mfnu
bandi f þessu og það hefur ver-
ið krafa okkar allra, að rækju-
veiðarnar væru bannaðar, en
fiskifræðingarnir berja höfði
við steininn. Það er fyrst nú
þegar rækjan er uppurin sem
bilbug er að finna á þeim og
þeir fara að banna og takmarka
rækjuveiðar, en það er gert í
þeim tilgangi að geta hafið
rækjuveiðar aftur seinna. En
þetta er alveg röng stefna, það
á að banna rækjuveiðar fyrir
fullt og allt þar sem þær eyði-
leggja uppeldisstöðvamar og
hindra fiskigengd.
Auk þessa tel ég líklegt, að
rækjan hafi verkað blátt áfram
sem agn fyrir fiskinn. Fiskur-
inn hefur fylgt henni eftir lfkt
og hann fylgir eftir síldargöng-
um. Fiskigöngurnar stöðvuðust
áður við rækjuna i Lóndjúpinu
og maginri á þeim var fullur af
rækju.
Framh. á 10. síðu.
Samtal við Bjarna Sigurðsson í Vigur um eyðingu
rœkju i ísafjarðardjúpi og skaðleg áhrif rœkjuveiða
/7 f 7
, r t # ,-. ■ y-.T'7';->■ r.-r'.;--', V ''t• • • r> f
■