Vísir - 18.07.1962, Blaðsíða 6

6
BÆKUR OG
r r
V.
William Faulkner
Nú er William Faulk-
ner allur, tæplega hálf-
sjötugur að aldri, og eru
þá fallnir tveir af mestu
rithöfundum Bandaríkj-
anna á þessari öld, með
stuttu millibili, hinn var
Ernest Hemingway, sem
féll fyrir eigin hendi ár-
ið sem leið. Þeir voru og
tveir hinna fáu Banda-
ríkjamanna, sem hlotið
hafa bókmenntaverð-
laun Nóbels, með fárra
ára millihili.
Það var þeim og sameigin-
legt, þótt ólíkir höfundar væru,
að þeir fengu viðurkenningu er-
lendis áður en þeir voru taldir
spámenn í eigin föðurlandi. Það
var ekki fyrr en Faulkner var
kominn fast að fimmtugu, að
landar hans fóru að meta hann
sem vert var. En nú er fall
hans harmað bæði af Iöndum
hans sem bókmenntaunnendum
um allan heim.
Tilstilli Andersons.
Faulkner hóf rithöfundarferil
sinn sem ljóðskáld, gaf út tvær
ljóðabækur, sem vöktu athygli
En með skáldsögu sinn „Sold-
ier’s Pay“ sem hann fékk út-
gefna 1926 fyrir tilstilli Sher-
woods Andersons, gerðist hann
fullveðja rithöfundur og fékkst
upp frá því við sagnaskáldskap
eingöngu. Sagan segir frá heim-
komu hermanns úr styrjöldinm
og et ein hinna ömurlegustu
stríðsbóka. Henni var ekki tek-
ið tveim höndum af löndum
hans, og það var ekki fyrr en
eftir útkomu hennar i Englandi
1930 og afburða góðar móttök-
ur þar, að landar höfundar fóru
að veita honum verðski.ldaöa
athygli. Höfundurinn hafði sjálí
ur tekið þátt í stríðinu. Að þvl
loknu hélt hann heim og settist
að á heimabæ sínum, Oxford '
Missisippi, þar sem hann bjó
upp frá því. Og kunnugir þykj-
ast þekkja þennan bæ í sögum
hans, enda þótt hann gangi þar
undir nafninu Jefferson i
Yoknapatawpha-sýslu, þar sem
margar sögur hans gerast.
ömurleg yrkisefni.
Annars eru þær hvorki bundn
ar stað né stund. Yrkisefni hans
eru ömurleg, byggð á reynslo
hinnar „týndu kynslóðar” eftir
heimsstyrjöldina fyrri, og sögu
persóhurnar eru margar eins
konar lifandi lík frá horfnum
tíma, úrkynjun og mannvonska
eru ríkjandi og þær, sem eru
mennskar í bezta skilningi og
góðar, lúta oftast i lægra hald
fyrir hinum. Sögusvið skáldsins
er, sem áður segir á átthagaslóö
um þess í Suðurríkjunum, og
hann hefir sjálfur tekið svo :i)
orða, að Suðurríkin hafi .dáið
1865“, hafi liðið undir lok með
borgarastyrjöldinni. — Önnur
skáldsaga Faulkners, „Sartoris”
sem kom út 1929, gerist í Jeff-
erson í Yoknapatawpha, hinum
táknræna Suðurríkjasmábæ,
þar sem íbúarnir eru flestir
svertingjar, hvítir fátæklingar,
embættismenn og leifar gamalla
ætta. Síðan rekur hver bókin
aðra, árin um og eftir 1930 er
frjósamasti tíminn í rithöfunda
ævi Faulkners. A.m.k. á þessum
Lýsing Arnarvatnsheiðar
Faulkner.
áratug komu út þær bækur, þar
sem snilld skáldsins bæði rís
hæst og kafar dýpst og eru einn
ig hvað auðveldastar aflestrar,
„Light in August“ (1932) og
„Wild Palms“ (1939). En bækur
hans cru margar mjög erfiðar
lesendum. oft erfitt að skilja
söguþráðinn fyrr en f sögulok,
virðast óskipulega samdar, sum
ar svo óljósar, og atburðarásin
svo kynleg, að því hefir verið
líkt við það, að þær gerðust
á hafsbotni. En þrátt fyrir það,
að lesandi, og raunar ekki höf-
undur heldur, hafi enga samúð
með höfuðpersónum og flestar
persónur svo undarlega vondai
og úrkynjaðar að vart sé mögu
legt slíkt samansafn fólks í einu
samfélagi, þá eru þær sam'
flestar lifandi I höndum höfund
ar, hann blæs lífsanda i þessar
múmíur og manni finnst, ■■■em
þær hijóti að vera til
f léttari lón.
Langflestar sögur Faulkners
eru í sama dúr. En upp á síð-
kastið hefir hann brugðið vana
sínum. Skömmu áður en hann
lézt kom út skáldsaga eftii
hann og nefnist „The Reivers"
sem er I léttari tón en allt, sem
hann hafði áður sent frá sér.
Henni hefir verið líkt við hinar
sígildu sögur eftir Mark Twain,
um Tuma litla og Stikkilsberjar
Finn. Þessi síðasta saga Faulkn
ers gerist 1905 og höfuðpersón-
urnar eru 11 ára gamall hvítur
drengur, gamall svertingi og
Indíánakynblendingur, og segir
frá bílferð, sem þeir tókust á
hendur um Mississippiríki og
margs konar ævintýrum, er þeir
rötuðu í.
„Ég trúi...“
Faulkner var ekki hneigður
til skólamenntunar, lauk ekki
menntaskólanámi og var svo lít
ið gefið um bókmenntamenn,
að hann hataði allt tal um slíka
hluti, komst sjálfur svo að orði:
„Ég er ekki bókmenntamaður,
heldur uppgjafarbóndi ég skrifa
mér til skemmtunar og dægra-
styttingar". Hann lét þó til leið-
ast að flytja fyrirlestra við
nokkra háskóla í heimalandi
sínu, og hann kom í boði til
íslands fyrir fáum árum og
flutti fyrirlestur 1 Háskóla ís-
lands. Og þegar hann veitti við
töku bókmenntaverðlaunum
Nóbels, flutti hann ávarp, sem
siður er. Þar setti hann fram
í fáum orðum skoðun sína á
þeim mikla harmleik mannlífs-
ins, sem gengur eins og rauður
þráður í öllum sögum hans. En
hann lauk máli sínu með þess-
um orðum: „Ég trúi því, að mað
urinn muni ekki aðeins þreyja
allar þrautir, hann mun bera
sigur af hólmi.“
Vondoiur —
Framh. af 7. síðu.
— Hann eyðir um níu lítrum
i venjulegri stöðvarkeyrslu í
bænum. Að sjálfsögðu eyðir
hann eitthvað minna í utar.bæj-
arkeyrslu. Þetta er ekki mikil
eyðsla miðað við það, að þetta
er hráolía.
— Hvernig er að vera I hon-
um?
— Hann er mjög þægilegur.
Það er meira að segja svo að
fólk hefur orð á því að fyrra
bragði.
— Þykir þér bíllinn vandaður?
— Ég hef verið bifvélavirki
í átta ár og ég get fullyrt að
frágangur á þessum bíl er ó-
venju góður Allir hlutir eru ein
faldir en ekkert til þeirra spar-
að, Gott er að komast að öllu
sem gera þarf við Það er gott
dæmi um fráganginn að allt
„skottið“ er fóðrað að innan
með filti. Það sem mér líkar
þó bezt við bílinn er hvað hann
er lipur og léttur 1 akstri. Sam-
anborið við stóru bílana er hann
ákaflega léttur og viðráðanlegur.
— Veldur það ekki óþægind-
um að hann er ekki skráður fyr-
ir sex menn.-
— Ég er nú búinn að vera
með hann í mánuð og það hefur
aðeinc komið fyrir tvisvar að
þörf væri fyrir bíl sem tekur
sex farþega .
Árbók Ferðafélags íslands er ný
komin út fyrir yfirstandandi ár, en
það er 35. bókin sem félagið hefur
gefið út um ísland, byggðir þess og
óbyggðir.
Bókin, sú sem nú kemur fyrir
almenningssjónir er um Arnar-
vatnsheiði og Tvidægru og er höf-
undur hennar Þorsteinn Þorsteins-
son frá Húsafelli, kennari á Hvann-
eyri. Þetta er lýsing á landsvæðinu
milli byggða Húnavatnssýslu og
Borgarfjarðar, en þar eru samföld
heiðalönd með ógrynni af tjörnum
og vötnum. Syðst og austast gnæfa
jöklamir, Langjökull og Eiríksjök-
ull yfir þetta mikla vatnasvæði,
j það mesta á íslandi, og sunnan við
■ Eiríksjökul fellur breiður og mik-
ill hraunstraumur úr gígaröð við
Langjökulsrætur. Þetta er Hall-
mundarhraun, sem er marga tugi
kílómetra á lengd og nær alla leið
niður I Borgarfjarðarbyggð.
Frá öllu þessu væði segir Þor-
steinn í bók sinni, lýsir landinu og
’ segir frá sögulegum atburðum sem
1 gerst hafa þar á heiðum uppi, slys-
fömm, veiðiferðum og útilegu
þjófa og útlaga.
Heiðalýsingunni er skipt í sex
meginkafla. 1 þeim fyrsta segir frá
Eiríksjökli og Flosaskarði, í þeim
næsta Hallmundarhrauni, hellum í
þvi og útilegumannafylgsnum.
Þriðji kaflinn fjallar um Norðlinga
fljót, stærsta vatnsfallið á þessu
landsvæði, svo og næsta umhverfi
þess. 1 fjórða kafla, sem er meg-
inþáttur bókarinnar er heiðunum
lýst og leiðum hinum fornu, sem
yfir þær lágu. Þar lágu ýmsar leið-
ir og slóðir á meðan hestaferðalög
voru enn í tízku. Voru þar kunn-
astar Arnarvatns- og Grímstungu-
heiðarvegur, Tvídægra og Núpdala-
götur, fyrir utan Holtavörðuheiðar-
vegur, þar sem akbrautin milli
Norður- og Suðurlands liggur nú.
I fimmta kafla segir frá heiða-
vötnunum, sumum þeirra stærstu
og merkustu lýst og enn fremur
veiðiferðum. í sjötta og síðasta
kaflanum er lýst skiptingu ein-
stakra heiðaflæma milli héraða og
sveita.
Steindór Steindórsson mennta-
skólakennari frá Hlöðum skrifar
stuttan þátt um gróður á Arnar-
vatnsheiði.
Aftast í bókinni er nafnaskrá og
er að henni mikill kostur fyrir þá
sem þurfa að leita að ákveðnum
stöðum eða örnefnum. Væri æski-
legt að allsherjar nafnaskrá yrði
gefin út yfir allar árbækur Ferða-
félagsins fram til þessa.
Að venju er skýrt frá félagsmál-
um í Árbókinni, birt aðalfundar-
gerð og ársskýrsla félagsins, svo
og skýrslur einstakra deilda Ferða-
félagsins.
Akureyrardeild Ferðafélags Is-
lands hefur um tuttugu ára skeið
gefið út lítið ársrit sem það nefnir
„Ferðir". Tuttugasti og fyrsti ár-
gangur ritsins er nýlega kominn
út og er hann helgaður Dyngju-
fjöllum og öskju bæði í bundnu
máli og óbundnu. Þar er enn frem-
ur skýrt frá félagsmálum og birt
ferðaáætlun yfir sumarið, en alls
er þar gert ráð fyrir 13 ferðum
til hausts, auk þess sem áætlun
er í Herðubreiðarlindir og öskju
um hverja helgi í júlí og ágústmán-
uði, svo fremi sem nægileg þátt-
taka verður.
Fulltrúaróð stofnoð í
Suður-Múlasýslu
Stofnfundur fulltrúaráðs Sjálf-
stæðisfélaganna í Suður-Málasýslu
var haldinn á Reyðarfirði þann 2.
júlí s.i.
Jón Pétursson, alþingismaður,
setti fundinn og gat þeirra verk-
efna, sem fyrir honum lægju.
Fundarstjóri var kjörinn Gísli Sig
urjónsson, Reyðarfirði og fundar-
ritari Axel V. Tuliníus, sýslumaður,
Eskifirði.
Axel Jónsson, fulltrúi, fram-
kvæmdastjóri Sjálfstæðisflokksins,
flutti erindi um skipulagsmál flokks
ins, og lagði fram frumvarp að
lögum fyrir fulltrúaráðið, sem síð-
an var samþykkt.
Stjórn fulltrúaráðsins skipa: Þor
leifur Jónsson, Eskifirði, formaður,
Gísli Sigurðsson, Reyðarfirði, Páll
Guðmundsson, Gilsárstekk, Breið-
dal, Magnús Þórormsson, Búðum,
Fáskrúðsfirði. Tngólfur Hallgríms-
son, Eskifirði.
Þá voru kosnir fulltrúar í kjör-
dæmisráð Sjálfstæðisflokksins í
Austurlandskjördæmi.
Framh. af 7. síðu.
sama er hversu margir eru í
bílnum, hann er alltaf í sömu
hæð frá jörðu.
— Bíllinn liggur með afbrigð
um vel á vegi. Stafar það ekki
sízt af því að hann er með fram-
hjóladrifi, sem dregur hann í
gegn um beygjur í stað þess að
ýta honum. Má heita að sama
sé hversu hratt er farið í beygju
ef þess er gætt að gefa inn
benzín á meðan.
— Bíllinn er með 4 cylindra
vél, 72 hestöfl og eyðir um níu
lítrum á hundraðið úti á vegum,
en ellefu í bænum. Þetta er ekki
mikil eyðsla miðað við það að
hér er um að ræða hraðskreiðan
fimm til sex manna bíl. Far-
begatalar fer eftir því hvort
fengið er heilt framsæti, eða
stólar. Hægt er að leggja niður
bak framsíæta og nota bílinn til
svefns.
— Ég hef nú átt þennan bíl
í þrjú ár og er í alla staði mjög
ánægður með hann
FölksbiH —
Framh. af 7. síðu.
ustu óvegi. Hann kemst að vísu
ekki allt sem jeppar fara, en
kemst þó ótrúlega mikið.
— Vélin í bílnum er mjög
lítil og hann er því ekki sér-
lega hraðskreiður upp brekkur,
en maður getur alltaf verið viss
um að komast þangað sem ferð-
Hinni er heitið. Ég álít að
þessir bílar henti vel hér á Is-
landi. Þeir eru afar gangöruggir
og þola vel misjafna vegi.
— Ég á tvö börn, sem aka
bíl. Þegar þau eru á þessum
bíl þarf ég engar áhyggjur að
hafa af honum. Ef eitthvað
skemmist þarf ég ekki annað en
að panta það frá Kaupmanna-
höfn. Ef til dæmis væri um að
ræða bretti myndi ég skipta um
það sjálfur. Það tekur aðeins
stutta stund.
— Bíllinn er mjög sparneyt-
inn, eyðir aðeins 5 lítrum á
hundrað kílómetra og ekki skipt-
ir máli í eyðslu hvort ekið er
innan bæjar eða utan hans.
— Það verður varla sagt að
þessi bíll sc fallegur, en samt
hefur hann náð miklum vinsæld
um i Evrópu og selst sífellt
meira á Norðurlöndum. Það þyk
ir öllum vænt um þá sem eiga
þá.