Vísir - 29.09.1962, Qupperneq 6

6
VlSIR . Laugardagur 29. september 1962.
-★
Nýr maður hefur ver-
ið kjörinn forseti Sam-
einuðu þjóðanna. Þegar
valið fór fram var fund-
arsalurinn fullur því and
rúmslofti, sem gerist nú
æ sjaldgæfara á sam-
kundum þar. Það var
andrúmsloft samhugar
og hrifningar. Syo mik-
ill var einhugurinn um
val hins fágaða og tungu
mjúka Pakistanbúa, hins
69 ára Muhammed Zaf-
rulla Khan.
Hann hefur alla tíð verið ein-
lægur baráttumaður fyrir
auknu efnahagslegu og andlegu
Sir. Muhammed Zafrulla Khan.
Hinn nýi forseti
allsher j ar þingsins
sambandi milli austurs og
vesturs, hefur aldrei getað
sætt sig við þá frægu setningu
Kiplings: „Austrið er austrið og
vestrið vestrið — og aldrei
geta þau mætzt“.
Það sýnir bezt hugarfar
hans og sannar þá trú sem
hann hefur á samvinnu, að
hann var frá barnæsku,' þrátt
fyrir múhammeðstrú lands-
manna sinna, í sértrúarflokki
(shmadija) sem átti flesta á-
hangendurna meðal mennta-
manna i Indlandi. Sú sértrú
sóttist eftir árangursríku „sam-
bandi milli þekkingar og vizku
Vesturlanda og trúarstyrk
múhammeðstrúarmanna."
Eins og svo margir af hinum
eldri stjórnmálamönnum hóf
hann feril sinn sem lögfræðing-
ur. Menntun sína hlaut hann
fyrst og fremst í Englandi, þar
sem hann tók próf sín við Kings
College í London. Eftir heim-
komu sína varð hann brátt einn
af mest virtu og frægustu mála-
l’lutningsmönnum við hæsta-
réttinn í Lahore.
Til áhrifa.
Þegar hreyfing kom á heima-
stjórnarmálið, varð hann auð-
vitað einn af þeim fyrstu sem
Bretarnir kölluðu til viðræðu
og var gerður margfaldur ráð-
herra. Á sama tíma var hann
einn áhrifamesti meðlimur
þeirrar nefndar sem valdi for-
setann. Þar var einnig með
honum „faðir Pakistan",
Mohammed Jinnah.
En vinsældir hans áttu eftir
að fá skjótan enda í þessari
fyrstu lotu. Hann trúði á frjálst
Indland og sjálfstætt Pakistan,
en hann trúði jafnframt á mátt
samræðnanna og þróunarinnar
en ekkl byltingu og blóðsúthell-
ingar. Englendingarnir mátu
þetta auðvitað og sæmdu hann
titlinum „Sir“, en Indverjarnir
skildu ekki baráttuaðferðir
Khan og gerðu hann brottræk-
an úr kjörnefndinni.
Vaxandi vinsældir.
En jafnvel óvinir hans áttu
sftir að sjá villu sína og Khan
fékk uppreisn æru sinnar. Sem
formaður f fjölda indverskra
nefnda á alþjóðaráðstefnum
starfaði hann með sínum kyrr-
látu en árangursríku aðferðum
— og á endanum var það hann,
en ekki hinir róttækari sam-
Iandar sem gátu þakkað sér
mikið af því sem vannst í sjálf-
stæðisbaráttunni. Irídland varð
ekki aðeins frjálst land, heldur
rættist einnig draumur Pakistan.
Einn var sá maður sem
kunni að meta verk Khan. Það
var Jinnah og eitt af síðustu
erhbættisverkum hans var að
skipa Mohammed Zafrulla
Iíhan sem utanríkisráðherra.
Þeirri stöðu hélt hann við vax-
andi orðstír eftir því sem oftar
var skipt um stjórn.
Staða þessi var þó engan
veginn auðveld viðureignar og
Khan stóð frammi fyrir tveim-
ur lífshættulegum vandamál-
um: Kashmir og indversku
skipaskurðaráætluninni, sem
virkuðu eins og hótanir fyrir
tilveru Pakistan. Með öðrum,
ekki eins liprum og tungu-
mjúkum utanríkisráðherra,
hefðu þessi vandamál ‘geta orð-
ið að blóðugum og hræðilegum
átökum.
Gegn nýlendustefnu.
Síðan hefur það verið hið
kalda stríð og hin vaxandi
kommúnistahætta, sem hefur
helzt haldjð vöku fyrir Khan.
Hann trúði ekki á hlutleysis-
stefnuna eins og Nehru, og það
var þess vegna sem hann leitaði
til Bandaríkjanna og NATO-
rfkisins Tyrklands.
En á sama tíma stefndi hann
að voldugri múhammeðskri
samtökum, þar sem stærsta
ríki þess sambands, Pákistan,
yrði leiðandi. Það markmið
hans hefur aldrei rætzt, en
með tilliti til þessa, verður mað
ur að skilja andstöðu hans
gegn öllu þvi sem lyktar af
„evrópskri nýlendustefnu meðal
múhammeðskra ríkja“.
Það var þess vegna sem hann
barðist fyrir fullu sjálfstæði
Lybíu — og hann, þrátt fyrir
að Pakistan væri í brezka sam-
veldinu, snerist gegn Englend-
ingum bæði varðandi olíuna í
Persíu og Suezskurðinn - og
það er ekki sízt þess vegna
sem hann var á bandi Túnis i
deilu þeirra við Frakka á þingi
Sameinuðu þjóðanna. Hann er
nefnilega gamall í hettunni i
allsherjarþinginu. Þar hefur
hann bæði verið fulltrúi gamla
stóra-Indlands og seinna hins
sjálfstæða lands Pakistan — en
það er í síðari hlutverkinu sem
hann hefur áunnið sér frægð
sína.
Dómari — forseti.
Eitt sinn var hljótt um
Muhammed
Zafrulla
&
f
Khan uian-
ríkisiráöherra
Pakistan
hann. Það var á tímabilinu, þeg
ar hann klæddist dómarahemp-
unni í alþjóðaréttinum. Það
var sagt að þegar hann gerðist
aftur fulltrúi í sendinefnd Pak-
istan, þá hafi ró dómarans enn
verið yfir honum. Það er þó
ekki alls kostar rétt. A. m. k.
var hann mjög mælskur dómari
sem ekki er alltof algengt.
Hann er einn af þeim fulltrúum
i Allsherjarþinginu sem heldur
hvað lengstu ræðurnar. Þannig
talaði hann í þrjá tíma sam-
fleytt þegar Kashmirdeilan
stóð á milli Pakistan og Ind-
lands. Það má líka fylgja með,
að ekki einum einasta manni
leiddist meðan á ræðunni stóð.
Stóran þátt í því á eflaust sú
aðferð hans að nota aldrei hand
rit. Hann kynnir sér ætíð mál-
efnið ítarlega, skrifar niður
helztu punktana og talar svo
og talar.
Sem þaulreyndur stjórnmála-
maður og dómari hefur Khan
mikla möguleika til að verða
mikilhæfur stjórnandi á virðu-
legri samkundu. Kraftinn skort-
ir ekki þrátt fyrir hin 69 ár
og hann vanrækir ekki heilsu
sína. Á hverjum morgni tekur
hann sér langa göngu áður en
hann mætir á skrifstofu sinni.
RITFREGN
íslenzk - rússnesk
orðabók
Islenzk-rússnesk orðabóÍc. —
Samið hefur Veterij P. Bér-
kov með aðstoð Árna Böð-
varssonar. Moskvu 1962.
1032 blaðsíður. Verð 97 kr.
Skortur á handhægum orða-
bókum hefur vafalaust átt drjúg
an þátt í því, að kynni útlendra
þjóða af íslenzkri tungu og bók-
menntum hafa ekki orðið meiri
en raun ber vitni. Hingað
til hefur ekki verið um aðra
nothæfa orðabók yfir íslenzka
tungu handa stórþjóðunum að
ræða en orðabók Cleasbys og
Guðbrands Vigfússonar. Hún er
að vísu ágæt og ítarleg um
málið að fornu og fram eft:r
öldum, og raunar hefur Guð-
brandur tekið með töluvert af
orðum úr talmáli. Hins vegar
er hún alls ófullnægjandí heim-
ild um íslenzka tungu á vorum
dögum. Orðaforðinn hefur stór
aukizt með breyttri tækni síðan
Guðbrandur gekk frá verkinu.
Þeir útlendingar, sem læsir eru
á dönsku, munu jafnvel oft
finna til þess, hve margt hefur
bætzt við af orðum, síðan Sig-
fús Blöndal lauk við hina miklu
orðabók sína fyrir nokkrum
áratugum.
Hin nýja orðabók þeirra Árna
Böðvarssonar þg Bérkovs er
einkum gerð handa Rússum, en
hún verður vafalaust hin nyt-
samlegasta handbók handa ís-
lenzkum námsmönnum, sem
leggja stund á rússneska- tungu.
Og á hinu getur heldur enginn
vafi leikið, að orðabók þessi
verður notuð víða um heim,
meðan hliðstæðar orðabækur
yfir íslenzkt nútímamál eru ekki
til' með þýðingurn á ensku,
frönsku eða þýzku. Það er í
rauninni ekki 'vanzalaust, hve
lengi það hefur dregizt, að sam-
in yrði góð íslenzk-ensk orða-
bók yfir nýja málið.
í hinni nýju íslenzk-rússnesku
orðabók eru 35 000 orð. Við
lauslega athugun virðist mér
sem orðavalið hafi tekizt prýði-
lega, en um rússnesku þýðing-
arnar er ég ekki dómbær. Með
hverju uppsláttarorði fylgir
hljóðritun, sem er mjög ná-
kvæm, en á hinn bóginn hefði
hún að skaðlausu mátt vera ein-
faldari. Það er til að mynda al-
ger óþarfi að gera greinarmun
á hálfröddyuðum og órödduðum
samhljóðum. Og hljóðtáknin eru
einnig óþarflega mörg. En þess-
ar aðfinnslur eru smámunir ein-
ir, enda hefur hljóðritunarkerfi
Árna Böðvarssonar þann kost,
að fylgt er aðferð Björns Guð-
finnssonar, sem mörgum útlend-
um málfræðingum er löngu
kunn.
Með orðabókinni fylgir ágrip
af íslenzkri málfræði eftir Árna
Böðvarsson. Hér er í raumnni
um töluvert rit að ræða, því að
það er tæpar 90 síður á lengd.
Auk Árna Böðvarssonar hef-
ur annar Islendingur komið við
útgáfu orðabókarinnar, því að
Framh. á bls. 7
I naA, ■■■■■■■? , p .
kafaldsU bylur tkfca :vai (4)sþ i :1-
vr] m Bbróra, ðypáH; —mugga
[-”my§:a] f nácMýpnaa noró^a co
cneronáaoM; —stormur [-sdorm-
m cm. kafaidsbylur.
i [k^a^vari] m -a, -f
HHpáiIbfflríK;
aOflHSH
kafd? [kbavði
otn kefja.
kaffi [khaf;i] n i
tr.
í.'**' ItaíIB i X3
Sýnishom úr orðabókinni.