Vísir - 29.08.1963, Blaðsíða 13

b
VlSlR . Fimmtudagur 29. ágúst 1963.
^Coty
rtreinsunarkrem,
andlitsvatn, 2 tegundir
Hairso new
hárlagningarvökvi og
næring í mjög
hentugum glösum.
SNYRTIVÖRUBÚÐIN
Laugavegi 76 . Sími 12275

T1ZKUSKOLI
ANDREU
innritim dksgiegea
Sími: 2-05-65
Síld
Framh. af 9. síðu.
upp neinn dómur á gildi þess-
ara skoðana, en aðeins bent á,
að svo einkennilega vill til, að
á árunum fyrir 1895 var hér
ágæt síldveiði inni á fjörðum
og flóum bæði fyrir austan og
norðan land, og var það raunar
upphaf síldveiða á Islandi sem
sjálfstæðrar atvinnugreinar.
TJannsóknir íslendinga o. fl.
sýna að blöndunarsvæði At
lants- og pólsjávar norðanlands
og austan eru jafnan mjög gróð
ur- og áturík á sumrin. Það er
til þessara svæða, sem bæði
norska og íslenzka síldin leitar
þá, og breytileg lega þeirra hef-
ur því oft úrslitaáhrif á síldar-
göngurnar á sumrin (sjá mynd).
Hin svokallaða Norðurlandssild
er þvi ekki neinn einh síldar-
stofn. Stærð hennar og heims-
þekkt gæði byggjast fyrst og
fremst á hinum sérstæðu göng-
um elztu árganga norskrar og
fslenzkrar vorgotsssíldar á mið
in.
Síldin er flestum fiskum fé-
lagslyndari og finnst oftast í
torfum. Mjög eru þær þó mis-
munandi að stærð, allt frá
nokkrum tugum eða hundruð-
um sílda upp í margar milljón-
ir. Áður fyrr héldu ýmsir sér-
fræðingar því fram, að sömu
einstaklingarnir væru saman f
torfu langan tíma í senn, allt
upp í nokkra mánuði eða ár. Nú
er hins vegar ljóst, að torfur
eru sífellt að dreifast og nýjar
að myndast, svo að ekki er unnt
að líta á torfuna sem stöðuga
eind f sögu síldarinnar. Á sumr-
in kemur þetta m. a. fram f
þvf, að norsk og íslenzk síld
blandast í torfunum fyrir norð-
an og austan og er hlutur hvors
stofnsins mjög breytilegur á
hinum ýmsu svæðum, sem veið-
arnar fara fram á. Norski stofn-
inn er oft í meiri hluta á mið-
svæðinu norðanlands og einnig
út af Norðausturlandi, en á vest
ursvæðinu og á Austfjarðamið-
um er þessu öfugt farið — þar
hefur fslenzka síldin oftast ver-
ið í meiri hiuta s. 1. 5 ár a.
m. k.
Hinn náni félagsskapur þess-
ara tveggja sfldarstofna hefur
orðið ærið umhugsunarefni
margra og sú tilgáta hefur kom-
ið fram, að íslenzk sild lendi
með norsku síldinni austur yfir
hafið á veturna og hrygni við
Noregsstrendur í febrúar og
marz. Enn fremur, að norsk síld
muni, einkum þegar íslenzki
stofninn er f meiri hluta, halda
með honum til hrygningastöðv-
anna við Suðurland.
Rannsóknir okkar á hrygn-
andi vorgotssíld eru aðeins
tveggja ára gamlar, og er því
ekki unnt að draga miklar álykt
anir af þeim ennþá, en þær gefa
þó tii kynna, að stofnarnir skilj-
ast furðu vel í sundur eftir fé-
lagsskap sumarsins, þvf «ð
norskrar síldar verður aðeins
vart á hrygningastöðvunum hér
í mjög litlu magni. Við teljum
' hana t. d. ekki ná 5 hundraðs-
hlutum af þeirri hrygnandi síld,
sem rannsökuð hefur verið.
Síldarmerkingar hófust hér
við land og við Noreg að til-
hlutan dr. Árna Friðrikssonar
árið 1948. Þeim hefur verið hald
ið áfram svo til sleitulaust síð-
an, og ýmsir kaflar lífssögu síld
arstofnanna, sem við höfum nú
rakið, .eru einmitt byggðir á
árangri merkinganna. Með
þessu er þó ekki nema hálfsögð
sagan, því að merkingar í svo
stórum stíl, sem hér um ræðir,
veita ekki einungis ómetanlega
vitneskju um göngur síldarinn-
ar, heldur er einnig unnt með
nokkrum útreikningum að fá
hugmynd um stærð stofnsins
eða a. m. k. sveiflur í stærð
hans.
^ síðastliðnu ári var unnið úr
öllum endurheimtugögnum
norsk-ísienzku síldarmerkinga-
tilraunanna með sérstöku tilliti
til ákvörðunar á stærð norska
síldarstofnsins. Kom þá í ljós,
að það voru einungis endur-
heimtur íslenzku síldarmerkinga
tilraunanna, sem unnt var að
nota til þessara hluta. Sýnir það
ótvfrætt, hve árvissar göngurn-
ar eru milli íslands og Noregs.
Samkvæmt niðurstöðum þess-
ara rannsókna var heildarþungi
norska síldarstofnsins á hrygn
grunn-
málning úti og inni á trc, járn og stcin.
Yfir Vinyl grunnmálninguna má mála með
öllum algcngum málningartegundum.
■ ir.g er aigjör nýjung.
grunnmálning sparar yður crfiði
■vreAO

tvnr#wir/J-'Yrvi*-ifV'
ingasvæðunum 15—20 milljónii
smálesta á árunum 1950—1956,
en síðan hefur stofninn minnk-
að allt fram til ársins 1960, að
hann var kominn í ca. 5 millj-
ónir lesta. Séu þessir útreikn-
ingar nærri sanni, þá hefur hið
árlega dánarhlutfall, sem veiðin
veldur, aukizt verulega, þar sem
síldaraflinn hefur ekki minnkað
að sama skapi og stofninn.
Þrátt fyrir þetta er ekki talið,
að sóknin í hinn uppvaxna stofn
sé meginorsök þess hruns hans,
sem átt hefur sér stað — heldur
er ástæðan talin vera vöntun
nýrra árganga. Síðasti sterki ár
gangurinn sem bættist í norska
síldarstofninn er frá árinu 1950,
þ. e. a. s, síld, sem nú er nærri
13 ára gömul. Ég tel hins veg-
ar, að ástæðan fyrir því að nýir
árgangar hafa ekki náð því
magni að dygði til viðhalds
stofnsins, sé bæði af völdum
náttúru og manna, en ekki skal
þetta umdeilda atriði rætt hér
nánar.
Stærð íslenzku sfldarstofn-
anna hefur aldrei verið ákvörð-
uð, en flestir telja þá mun minni
en norska stofninn. Rannsóknir
okkar benda þó til þess, að ís-
lenzku síldarstofnarnir hafi
stækkað verulega á undanförn-
um árum, en sú staðreynd, að
hér byggjast veiðarnar fyrst og
fremst á ætisgöngum síldar-
stofnanna, gerir alla útreikninga
á stærð þeirra flóknari og óviss-
ari, en t. d. við Noreg, þar sem
veiðin byggist á hrygningagöng-
um. Niðurstöður merkinganna
sýna þó að miklu meira virðist
vera af íslenzkri vorgotssíld
fyrir Norður- og Austurlandi á
sumrin en fyrir Suðvestur- og
Suðurlandi á veturna, þannig að
vetrarsíldveiðar okkar byggjast
aðeins á hluta af íslenzku síld-
arstofnunum. /
Jjegar sagt var frá göngum
síldarinnar hér áðan, var
þess getið, að hin svokallaða
Norðurlandssíld væri fyrst og
fremst elztu hlutar norsku og
fslenzku vorgotssíldarstofnanna,
þ. e. 10—14 ára síld. Þvf mætti
ætlá, að síldarmagnið ykist við
Norðurland, þegar sterkir ár-
gangar eru á þessu aldursskeiði.
Sterkustu árgangar norska
stofnsins á s. 1. 20 árum eru
frá 1942 og 1950. Islenzku ár-
gangarnir virðast mun jafnari
en þeir norsku og valda áreið-
anlega ekki eins miklum afla-
sveiflum. Góðir íslenzkir árgang
ar eru t. d. frá árunum 1945,
1950 og 1951. Að þessu athug-
uðu virðist Ijóst, að mest síld
við Norðurland hefði átt að
vera á árunum 1952—1955 og
svo aftur 1960—1964. Alkunna
er, að á fyrra tímabilinu var al-
gert aflaleysi, en á tveimur af
jjeim þremur árum, sem liðin
eru af síðasta tímabilinu, hefur
verið mokafli. Þessi dæmi sýna
vel, að það eru ekki einungis
sveiflur f stærð síldarstofnanna,
sem hafa áhrif á veiðarnar, held
ur verður einnig að taka tillit
til hegðunar síldarinnar og þeirr
ar veiðitækni, sem beitt er
hverju sinni. Enginn vafi leikur
t. d. á því, að sumarið 1954
gekk mikil síld á djúpmið norð
anlands, eins og stofnrannsókn-
ir bentu til. Aflabrestur varð
þrátt fyrir þetta. Helztu ástæð-
urnar voru m. a. þær, að slæmt
veður ríkti mikinn hluta sum-
ars, síldin var oft í smáum torf-
um langt undan landi og óð þar
sjaldan eða aldrei, en slíkt hafði
í þá daga úrslitaáhrif á veið-
arnar. S. I. sumar var aflinn 13
sinnum meiri en 1954 — því
olli ekki meira síldarmagn í
sjónum, heldur var nú betra
veður, síldin var oft f góðum
torfum og siðast en ekki sízt
höfum við nú tileinkað okkur
fullkomnustu leitar- og síldveiði
tækni, sem beitt er í heiminum.
mmmmmmmmBmmmmmmmmmmmm*