Vísir - 07.09.1963, Blaðsíða 4

V í SIR . Laugardagur 7. sept. 1963.
y

Vínkaupmaður vann skáld-
sagnasamkeppni Gyldendals
Fyrir rúmu ári þegar Gylden
dal bókarf.orlagið efndi til Dan-
merkurkeppni um beztu skáld-
söguna tóku um 100 danskir rit-
höfundar þátt í henni. Öllum til
mikillar undrunar var það nær
algerlega óþekktur maður, sem
vann og hlaut í verðlaun 25.000
danskar krónur. Skáldsagan hét
„Dagen för i morgen“.
Hinn 21. ágúst sl. þegar skáld
sögur þær sem komizt höfðu í
úrslit í hinni norrænu skáld-
sagnakeppni Gyldendals komu
fyrir dómnefndina í Osló varð
„Dagen för i morgen“ enn hlut-
skörpust og voru nú verðlaun-
in 75.000 danskar krónur.
TTöfundurinn heitir Leif Jörg-
ensen og er vfnkaupmaður
í Fredensborg. Hann er ekki
alveg óþekktur sem rithöfund-
ur ,hefur skrifað nokkrar barna-
bækur. Hugmyndirnar að barna
bókunum fékk hann f suður-
frönskum heliamyndum, sem
hann skýrir á sinn sérstaka hátt
og hugmyndirnar og efnið í
verðlaunaskáldsöguna sækir
hann í fleygrúnafrásagnir Súm-
eranna af syndaflóðinu.
Upphafið að skáldsögunni má
segja það, að fyrir um það bil
10 árum náði Leif í eintak af
enskri syndaflóðsfrásögn, „Life
after The Deluge“, sem gefin er
út um 1866 og varð hún til þess
að vekja áhuga hans á synda-
flóðum.
Syndaflóðsfrásagnir eru til
víða og eiga atburðirnir yfirleitt
að eiga sér stað fyrir 5000 árum,
þ.e. um það leyti sem okkar
gamli góði Nói lagði frá landi.
Nýlega þýddi brezkur vísinda-
maður fleygrúnafrásögn af
syndaflóði, sem skall yfir ríki
Súmeranna fyrir um það bil
5000 árum. Þessa frásögn
kynnti Leif sér einnig af mikl-
um áhuga.
J~kg tók Leif að láni Nóa Súm-
eranna, sem nefndur er
Utnapishim á fieygrúnunum og
gerir hann að aðalhetju í skáld-
sögu, sem ber þann boðskap að
sérhver eyðilegging feli í sér
frækorn að nýjum gróðri. Það
tók Leif meira en þrjú ár að
lýsa því hvernig guðirnir, sam-
kvæmt kenningum Súmera,
sköpuðu jörðina og hvernig jarð
arbúar skiptu sér í valdaþjóðfél-
ag og þjóðfélag, sem er til fyrir
manninn eins og hann er — og
hvemig guðirnir létu syndaflóð
ið skella yfir alla menn til að
hegna þeim.
En Utnapishim slapp.
Allar syndaflóðsfrásagnir
skýra frá eyðileggingunum og
því sem við tekur er flóðunum
linnir, en enginn — heldur ekki
Mósebók Biblíunnar — segir frá
sjóferð Nóa. Það gerir aftur á
móti Leif. Pdeðan hann var enn
í sjóferðinni með Utnapishim
sagði Gyidendal frá hinni fyrir-
huguðu norrænu skáldsagna-
ÞÝZKA LEIKRITIÐ
KANÍNUHLAUPIÐ
Jjrjú nútímaleikrit hafa verið
sýnd á Edinborgarhátíðinni
sem nú stendur yfir. Það leikrit-
ið sem vekur mesta at.hygli er
„Eiche und Angora" eftir Mart
in Walser, nefnt á ensku Tbe
Rabbit Race (Kanínuhlaupið')
sem er tæpast réttnefni. Leikrit-
ið er sundurgreining á viðhorf-
um Þjóðverja til valdhafa, og
vakti miklar deilur er það var
fyrst sýnt í Vestur-Berlín. Leik
ritið er í eðli sfnu and-þjóðernis
legt. Andæfandinn og hetja leik
ritsins er Alois Grubel, velvili-
aður sakleysingi, sem er alltaf
einu skrefi á eftir stjórnmálum
samtímans. Á tímum nazista
gerðist hann fylgismaður komm
únista, og þegar áhorfendur
kynnast honum fyrst, á síðustu
mánuðum styrjaldarinnaf þeg-
ar búið er að leysa hann úr fang
elsi, þá hefur hann orðið að
þola hryllilega meðferð, verið
vanaður, og umskapaður í stór-
kostlegan tenórsöngvara. Hann
hefur verið gerður að aðstoðar-
manni liðþjálfa nokkurs og stytt
ir sér stundir með því að ala
upp Angora-kanínur.
Af tilviljun verður hann þess
valdandi að heimabær hans
gefst upp fyrir herjum banda-
manna, og liggur við að hann
verði hengdur sem fyrirlitlegur
landráðamaður. Hann bjargar
sér með þvi að stinga upp á að
hann og yfirmenn hans bindi sig
við tré og segi síðan þeim her
mönnum, sem fyrstir koma,
Þjóðverjum eða bandamönnum,
að hinn aðilinn hafi tekið þá til
fanga.
Fimm árum síðar er Alois
Grubel orðin hetja. Til heiðurs
honum er sett á tréð skjöldur
með áletruninni „Sá sem snýst
til varnar fyrir föðurland sitt,
eyðir því”. Og tenór rödd hans
er stolt bæjarkórsins.
y^rið 1960 er Alois sviptur
heiðri sínum. Skiltið er rif-
ið niður, þar sem áletrunin fel-
ur í sér undanlátssemi gagnvart
rússneskum ógnunum. Hvað var
nazisminn annað en ófullburða.
yfiráköf tegund andkommún-
isma? Hrakinn úr kórnum leitar
Alois hælis á geðveikraspítala
til að láta læknana uppræta all-
ar Ieifar stjörnmálalegrar rang-
stöðu.
keppni og Leif tókst rétt að
bjarga Utnapishim upp á þurran
tind áður en fresturinn til að
skila sögunni rann út.
Það kom alveg flatt upp á
Leif að „fleygrúnaskáldsagan“
hans skyldi vinna undanrásina
að norrænu keppninni, þ.e. Dan
merkurkeppnina, og enn meiri
varð undrun hans þegar sagan
hans var einróma kjörin bezta
norræna skáldsagan.
Jíithöfundurinn Tom Kristen-
sen sem var meðal dönsku
dómaranna sagðu um bók Leif
Jörgensens: — Ég veit ekki
hvað maður á að kalla svona
stfl. En hann á eftir að fá sitt
nafn og sína fylgismenn.
Leif Jörgensen segir: —■ Ég
veit heldur ekki hvað ég á að
kalla „svona stíl". En bókin
verður í öllu falli engin metsölu
bók. Hún er víst alveg sér í
flokki.
— Og kemur vínkaupmannin
um og rithöfundinum vel sam-
an?
— Eins og stendur hef ég
ekki hugsað mér að láta af hinu
borgaralega starfi mínu, segir
rithöfundurinn. Ég hef skrifað,
þegar ég hef haft tíma og löng-
un til þess og vínkaupmaður
fær auðveldlega innblástur þeg-
ar hann tekur aukavinnuna með
heim. — Vínkaupmanninum og
rithöfundinum kemur ágætlega
saman.
Leif Jörgensen.
NÝ BÓK EFTIR
.íiiíng.
GUNTER GRASS
jfjýzki rithöfundurinn Giinter
Grass hefur aðeins sent frá
sér tvær bækur, en er þegar
heimsfrægur, talinn þýðingar-
mikill rithöfundur, sem flytur
óvenjulegan .mergjaðan skáld-
skap, er á vart sinn líka í nú-
tímabókmenntum Evrópu. Þó á
hann það sameiginlegt með ýms
um rithöfundum Evrópu er ól-
ust upp í ofríki Hitlers að minn
ingirt um grimmdina og þján-
ingarnar frá þessu tímabili hef-
ur ekki liðið honum úr minni.
Þessa gætir í bókum hans eins
og annarra slfkra. Dæmi er
fyrsta bók hans, Tintrumban.
Önnur bók Giinters Grass er ný
komin á bókamarkaðinn, Köttur
inn og músin. Söguhetjan Joach
im Mahlke er að því leyti frá-
brugðin öðrum, að ofvöxtur hef
ur gert vart við sig kringum
barkakýlið. Þennan ofvöxt kall-
ar hann „mús“. Þegar Mahike
er 14 ára, liggur dottandi við
íþróttavöllinn tekur gamansam-
ur náungi kött og leggur hann
á „músina". Upp frá þessu verð
ur Mahlke sér óeðlilega mikið
meðvitandi um „músina". Á vet
urna passar hann að láta trefil-
inn sinn hylja hana ,og notar til
þess öryggisnælu. Hann er allt-
af að bera hendina upp að háls
inum til að fullvissa sig um að
,,músin“ sé nægilega dulin. Á
sumrin eyðir hann eins miklum
tíma og hann getur í sundlaug-
inni ,svo að músin verði ósýni-
leg undir vatninu. Hann berst á
ýmsan annan hátt gegn yfir-
gengilegri stríðni bekkjarbræðra
sinna ,sem sjá ekkert athuga-
vert við sig, t. d. með því að
vera bezti sundmaður skólans,
bezti dýfingamaðurinn og bezti
námsmaðurinn. Stríðið hefst.
Mahlke einsetur sér að vinna
Járnkrossinn ,æðsta virðingar-
merki Þýzkalands fyrir hemað-
arafrek. En hvemig sem hann
reynir tekst honum ekki að fá
félaga sína og yfirmenn til að
viðurkenna hæfileika sína, hann
vekur stundum hjá þeim aðdá-
unarblandna undrun, en ekki
nægilega mikla til að þeim detti
nokkurn tíma í hug að viður-
kenna hann sem skyldi.
Tjá tekst Gúnter Grass bezt, er
hann lýsir æskuárum Mah-
lkes, fáir hafa skarpara auga fyr
ir andstæðum uppvaxtaráranna.
Og dökkar lýsingar fylla síður
þessarrar bókar eins og f Tintr-
umbunni. En það sem hann seg-
ir um Mahlke virðist fela í sér
að hversu vanskapaður sem
maðurinn sé, séu það fyrst og
fremst markmið hans og vonir,
sem móti hann.
Gúnter Grass.