Vísir - 15.11.1963, Síða 7

V1 S IR . Föstudagur 15. nóvember 1963.
7
Samtai v/ð Jónas Eyvinds-
son, fyrrverandi sima-
verkstjóra
„Nú, getur enginn mað-
ur án símans verið“, segir
Jónas Eyvindsson. „Það
er álitinn sjálfsagður
hlutur að hafa síma í
hverju húsi, og alltaf
eykst eftirspurnin. En ár
ið 1905 var það mikið
hitamál, hvort íslend-
ingar ættu að ráðast í að
leggja ritsíma til lands-
ins og landlínu frá
Reykjavík til Seyðis-
fjarðar. Andstæðingar
Hannesar Hafstein kröfð
ust þess eindregið, að
hann ryfi þing og efndi
til nýrra kosninga út af
Já, það voru líka læti í
fólkinu á þeim tíma“.
„En bæjarsíminn var þegar
tekinn til starfa?“
„Já, það var byrjað á honum
haustið 1904. Þá var keypt 100-
línu miðstöðvarborð og sett upp
í gamla húsinu hans Helga
Helgasonar að Pósthússtræti 2,
þar sem Eimskipafélagshúsið
stendur núna. Stöðin var þá í
einu herbergi, og þegar hún var
opnuð í marz 1905, voru notend-
ur aðeins 20 talsins. En þeim
fjölgaði fljótlega".
„Og þér unnuð við þetta frá
byrjun?“
„Já, ég tók við starfinu 23.
nóvember 1904. Þá var ég tví-
tugur og hafði verið 4 ár á sjón-
um og lært þar dönsku. Hans
heitinn Kragh vissi, að ég kunni
dönsku, og vildi endilega ráða
mig að símanum, en kaupið var
bara 20 aurar um tímann, og ég
sagðist ekki fara upp á minna en
Jónas Eyvindsson við símann heima hjá sér (Ljósm. Vísis, B. G.)
í. „En um morguninn kom mað-
urinn, sem við leigðum hjá, og
sagðist ætla að sýna mér skrítinn
fugl, og þegar ég fór að gá,
reyndist fuglinn vera Jónas uppi
í Marconistönginni“.
„Einhver varð að gera við
þetta“, segir Jónas hinn rólegasti.
Mótmælafundir
um land allt.
„Hvernig var með mótmæla-
ölduna gegn símanum — urðuð
þér ekki var við andúð hjá al-
menningi?“
„Ja, það var talsverð æsing í
bili, þegar samningurinn var
gerður við Stóra norræna félagið
um símalagningu hingað, mót-
mælafundir haldnir um land allt.
og bændur fylktu liði um háslátt-
inn og riðu til Reykjavíkur til að
krefjast þess, að samningnum
yrði hafnað eða efnt til nýrra
kosninga að öðrum kosti“.
„En það hefur ekkert þýtt“.
„Nei, Hannes Hafstein tók á
móti þeim á tröppum Stjórnar-
ráðsins og sagði, að hann gæti
ekki tekið tillögur þeirra til
greina. Eftir á var haldið kaffi-
samsæti I Bárunni, og annað
höfðu þeir ekki upp úr þessu,
karlagreyin“.
„Af hverju var fólkið svona
mikið á móti símanum?"
„Ég veit ekki; sumir voru
hræddir við, að hann yrði of
Hálfa öld á símanum
símamálinu, og sumir
töldu jafnvel, að síminn
myndi reynast hættuleg-
ur sjálfstæði landsins.

m 1
% Vj
1.. li
25 auft. Hann gat útvegað týo e kki upj^íl'staurana. Þeír voru 47
aðra menn, sem létu sér nægja íet á hæð“.
20 aura um tímann, og ég sagði. ”^° að ^ér ^en6uð 25 aur
ana?
að hann skyldi heldur ráða þá. )Já> Qg ekki veitti af> því að j
En þegar til kom, treystu þeir sér skammdeginu var aðeins hægt að
Mér dettur í hug
! Orð
1
\ rjúpnaskyttunnar
I' j^JÚPNASKYTTUR hafa verið
i nokkuð á dagskrá undanfar-
S ið, en á örfáum dögum þurfti
\ fjórum sinnum að kalla út leit-
\ arflokka vegna týndra manna
sem ekki höfðu komið frá rjúpna
veiðum á tilsettum tíma. Sem
betur fór komu menn þessir
fram heilir á húfi ,en slæptir
1 af þreytu og vosbúð, enda illa
útbúnir að klæðum og nesti.
í tilefni þessa snéri blaðið sér
til manns nokkurs, sem um mörg
1 undanfarin ár hefir farið til
' rjúpnaveiða hvenær sem tæki-
1 færi hefir gefizt. Hann komst
^ svo að orði:
i, Auðvitað er allra veðra von
, að haustinu og maður verður að
. gera sig út samkvæmt því, og
ekki þýðir fyrir þá sem eru ó-
Ívanir löngum og ströngum göng
um að fara f lengri ferðir f
byrjun. Ég legg aldrei svo í ’ann
að haustinu, að ég sé ekki klædd
ur f föðurlandsbuxur fram á
tær, og svo verður maður að
vera vel klæddur til fótanna. Ég
hitti mann í fyrrahaust, sem
var á strigaskóm, mikið varð
ég hissa.
Á bakinu hefi ég pokaskjatta,
því það er miklu betra að bera
rjúpurnar í poka, og svo getur
maður haft með sér nesti, en
það er reginvitleysa sem ég sé
marga gera að skilja nestið eftir
í bílnum, og ganga af stað mat-
arlaus. Maður getur alltaf orðið
fyrir töfum og þá er gott að
geta nært sig, enda heldur mað-
ur þá öllum þrótti óskertum. Ég
hefi alltaf með sér kaffibrúsa,
rúgbrauð, rúsínur og suðusúkku-
laði, en þetta er kjarnanesti. Eng
nn má leggja svo á fjöll að hann
hafi ekki lítinn kompás, ef hann
syrtir að, því það er auðvelt
að tapa áttunum, þegar maður
er að hringsnúast á eftir rjúp-
unni.
Það er eitt sem ég vil vara
menn við, og það er að vera
að éta snjó ellegar bræða
uppi f sér klaka þó að þeir
verði gönguheitir. Það er ekkert
sem dregur eins fljótt úr mönn-
um þróttinn.
Annars eru fleiri og fleiri
bændur sem vilja banna rjúpna
drápið. Það er svo merkiiegt.
hvað Islendingar eru gjarnir á
að banna allan fjandann, og þeir
eru harðastir á banninu, þeir
bændur sem aldrei éta fuglakjöt
og aldrei veiða sjálfir. Það er
eins og þeir geti ekki unnt mönn
um að veiða. Maður gæti skilið
þá ef þeir vildu sitja að veið-
inni sjálfir. Annars er það rétt
að ráargir eru ógætnir með skot
vopn og kunna lítt með þau að
fara, en það eru ekki þessir
virkilegu veiðimenn. Það á að
taka hart á glannaskapnum, og
það ætti enginn að fá byssuleyfi,
sem ekki kann nauðsynlegustu
öryggisreglur. Þetta ætti hrein-
Iega að prófa.
Yarðandi þetta umtal um
rjúpnaskyttur og veiðiferðir.
þeirra, þá vil ég benda á að
alltaf eru tii þeir sem ekki kunna
að búa sig rétt út, og lenda því
f hrakförum ef eitthvað ber út
af með veður. Eins getur alla
hent óhöpp, þó vanir séu, en
óhöpp getur alla hent alls stað-
ar. Hins vegar vil ég hvetja
menn til rjúpnaveiða og fjalla-
ferða yfirleitt, því það er holl og
góð íþrótt, ef menn kunna fót-
um sfnum forráð. Ég er viss um
að ef slíkt sport ykist mundi
hinum svokölluðu menningar-
sjúkdómar hraka, m. a. blóð-
tappa og magasári.
Svo mörg voru orð rjúpna-
skyttunnar.
vinna 6 tíma á dag, og kr. 1.50
yfir daginn var ekkert rosakaup.
Ég gifti mig árið 1905, og við
leigðum fyrst stofu, sem kostaði
kr. 5.50 á mánuði, en fengum svo
litla tveggja herbergja íbúð við
Laugaveginn fyrir 7 krónur á
mánuði“.
Fuglinn á
Marconistönginni.
„Hvað var fyrsta starfið yðar
við símann?“
„Að setja niður staura vestur
á túni frá íshúsinu hans Geirs og
vestur á Stýrimannastíg. Þetta
var mest útivinna. Við settum
niður staura úti um bæinn,
Kragh heitinn og ég, festum járn-
in á þá og strengdum vfrinn á
milli þeirra. Maður var alltaf
prílandi uppi í staurum”.
„Var þetta ekki erfitt starf?“
„Ojú, það var stundum anzi
erfitt, t. d. að reisa staurana,
sem voru þungir, og þegar rok
var, þurfti að fara gætilega".
„Urðu aldrei slys?"
„Nei, öll þau ár, sem ég vann
við þetta, varð sem betur fór
aldrei slys, og ég var uppi í
staurum dag eftir dag og ár
eftir ár“.
„Og þér voruð aldrei loft-
hræddur?“
„Nei, nei, ég fann aldrei til
lofthræðslu, meira að segja ekki
þegar ég klifraði kl. 4 um nótt
upp í Marconistöngina, sem var
172 feta há. Loftnetsvírinn hafði
runnið út af hjólinu, og það tók
mig 4 tíma að koma þessu f lag,
því að vírinn var þungur og erf-
itt að eiga við hann“.
„Hvað sagði konan yðar við
öllum þessum glæfraferðum?"
„Ég lét hana ekkert vita, að ég
ætlaði upp í Marconistöngina“.
„Nei, hann var nefnilega búinn
að lofa mér að fara aldrei upp í
hana“, skýtur frú Gunnfríður inn
kostnaðársamur, og margir vildu
ólmir fá loftskeytasamband í
staðinn, en þá voru loftskeytin
svo stutt á veg komin, að lítið
gagn var í þeim. ísafoldarmenn
börðust mikið fyrir þeim, en þeg-
ar Loftskeytastöðin var sett upp
árið 1916, voru þau orðin miklu
fullkomnari, svo að þá var öðru
rrtáli að gegna. Það var oft sagt,
að símastaurarnir myndu ekki
endast árið, en sumir þeirra
standa enn. En þegar síminn var
kominn upp og hægt að tala út
um allt Iand, skildi fólk, hvað
þetta var hentugt og þægilegt,
og andúðin rénaði fljótt".
Langur
vinnudagur
„En urðu ekki einhverjar bilan-
ir á lfnunum?"
„Jú, mikil ósköp, þær urðu oft,
sérstaklega í byrjun. Línurnar
misstrengdust, ísing hlóðst á
þræðina, staurar brotnuðu o.s.
frv. Árið 1917 slitnaði alla leið
frá Leirvogsá og niður að Grafar-
holti. Þá fórum við, tveir menn,
og unnum heila viku að viðgerð-
um — og það var erfitt verk.
Við urðum að draga brotna staura
og slitna þræði upp úr ánni með
klaka og öllu saman. Á þeim
tíma var ekki borgað neitt auka-
lega fyrir eftirvinnu og svoleiðis.
Venjulegur vinnudagur var 10
tímar og hófst kl. 6 á morgnana.
en oft þurfti maður að vinna á
næturnar, því að bilanir komu
jafnt á nóttu sem degi. Kaupiö
var 100 krónur á mánuði, en það
nægði illa til að lifa af, svo að
ég vann alltaf aukalega til mið-
nættis og oft til kl 2 á næturnar"
„Hvað gerðuð þér þá?“
„Ég passaði mótorinn f Gamla
Bíó mörg ár. Hann var úti í porti,
og ég þurfti að gæta að honum
við og við, bæta olíu á og sjá
Framh. á bls. 5