Vísir - 10.11.1964, Side 9

9
V í S IR . Þriðjudagur 10. nóvember 1984.
iuð Í5V233 SS5
>f
Abnenningur í öllum Norður-
löndunum og víðar hefur fylgzt
með deilu Loftleiða og SAS um
flugfargjöld milli Skandinavír
og Norðup-Ameríku.
Má segja að deila þessi hafi
ógnað norrænni samvinnu, enda
heyrðust raddir um að samvinna
Norðurlandanna væri aðeins í
orði, en þegar á reyndi væri
þessi margumtalaða samvinna
einskis virði.
Má segja að I oftleiðadeilan
hafi verið prófsteinn á norræna
samvinnu og samstarfshug.
Það er vissulega ánægjulegt
að deilan hefur verið leyst, með
þeim hætti sem raun ber vitni.
Hitt er þó enn þýðingarmeira
að skilningur og vináttubönd
milli frændþjóðanna hafa
styrkzt.
Samkomulag í Loftleiðadeilunni
Almenningur á Norðurlöndum
hefur fordæmt afstöðu SAS,
sem vinnur gegn því að þeir
sem hafa takmörkuð fjárráð
njóti lægri fargjalda.
Mörg norræn ,blöð hafa tek-
ið málstað Loftleiða og látið í
ljós á ákveðinn hátt að það væri
ósæmilegt fyrir SAS, að leitast
við að kaffæra Loftleiðir sem
berst fyrir tilveru sinni við
miklu verri skilyrði heldur en
SAS, sem hefur stuðning þriggi.'i
ríkja sem eru hvert um s -
margfalt _ fjölmennari en ís-
lenzka þjóðin.
ALMENNINGSÁLITIÐ
VANN MEÐ
LOFTLEIÐUM
Almenningsálitið hefur risið
með Loftleiðum og varð það á-
samt velvilja ríkisstjórna við-
komandi landa til þess að deil-
an leystist með þeim hætti, að
Loftleiðir geta vel við unað.
Viðræður flugmálastjóra Is-
lands og hinna Norðurlandanna
um þetta viðkvæma deilumál
báru ekki árangur, enda unnu
þeir á faglegum grundvelli eins
og jafnan í skyldum málum.
Til þess að leysa deiluna, varð
að taka málið upp á pólitískum
grundvelli með þeim hætti að
utanríkisráðuneyti viðkomandi
landa tóku málið í sínar hendur.
Fulltrúar frá utanríkisráðu-
neytunum komu saman til fund-
ar í Reykjavík, og má fullyrða
að þeir hafi frá byrjun verið
ákveðnir í að ná samkomulagi
og að slíta ekki umræðum fyrr
en það hefði tekizt.
Það leyndi sér ekki að til
samninganna höfðu verið valdir
menn með réttu hugarfari og
góðum skilningi á málinu.
Samkvæmt samkomulaginu
munu Loftleiðir um ákveðinn
tíma fljúga aðeins með eldri vél-
um til SAS-landanna, DC —6B.
og mismunur á fargjöldum sem
um samdist er miðaður við að
eldri gerðir flugvéla verði not-
aðar á leiðinni milli þessara
landa og íslands.
LOFTLEIÐA FARGJÖLD
15% LÆGRI
Flugfargjöld Loftleiða verða
með þeim hætti 15% lægri mið-
að við leiðina Skandinavia —
New York heldur en fargjöld
með flugvélum SAS. Hinar nýju
flugvélar Loftleiða, sem eru
miklu hraðfleygari en eldri gerð
ir og taka 160 farþega, munu
fljúga á leiðinni New York —
Reykjavík — Luxemborg og
New York — Reykjavík.
Flugfarþegar frá Norðurlönd
unum og fyrst um sinn frá Bret-
landi, munu skipta um vél á
fslandi og fljúga milli Reykja-
víkur og New York með nýju
vélunum.
Þótt þetta teljist viðunandi
fyrirkomulag fyrst um sinn,
hlýtur að því að koma að stærri
og hraðfleygari vélarnar fái lend
ingarleyfi með eðlilegum skilyrð
um í þeim löndum, sem nú tak-
marka leyfin við eldri gerðina.
Fyrir stuttu var sænskur út-
varpsmaður á ferð í Reykjavík
og spurðist fyrir um hversu þýð
ingarmikið það væri fyrir ís-
ienzkan þjóðarbúskap, að Loft-
Ieiðir gætu haldið sinum hlut.
Hann fékk upplýsingar um
að hjá Loftleiðum vinna 456
manns. Reiknað er með að hver
maður hefði meðalfjölskyldu og
eru þá 1800—1900 manns sem
hafa framfæri hjá fyrirtækinu
eða um 1 % af íbúum landsins.
Til samanburðar var tekið
dæmi- um hliðstætt fyrirtæki í
Svíþjóð.
Þar eru íbúar iiðlega 7 millj-
ónir. Fyrirtæki í Svíþjóð, sem
jafngildir Loftleiðum í íslenzku
atvinnulífi ætti því að hafa um
17.000 manns í vinnu og um
70.000 manns á framfæri fyrir-
tækisips.
Svíinn hafði fyrirfram samúð
með Loftleiðum og skilning á
öllum málavöxtum, en þó miklu
fremur eftir að hafa gert sér
ljósan þennan samanburð.
Það er ljóst að fyrirtæki sem
hefur um 1% þjóðarinnar á fram
færi og greiðir auk þess há
gjöld til ríkis og borgar, hefur
' mikla þýðingu í þjóðarbúskapn-
um.
Loftleiðir ásamt Flugfélagi ís-
lands og íslenzku skipafélögun-
um hafa unnið íslandi sérstakt
gagn með þvf að kynna landið
á erlendum vettvangi og vinna
þjóðinni álit og traust annarra
þjóðá. Fyrr á öldum sigldu Is-
lendingar milli landa, önnuðust
sjálfir flutninga til og frá land-
inu og námu ný lönd.
Meðan Islendingar önnuðust
siglingarnar sjálfir vegnaði þeim
vel og héldu sjálfstæði sínu.
Eftir að þeir hættu að sigla
sjálfir og treystu á aðra í því
efni , kom afturförin og hnign-
unin sem þjóðin bjó við um
margar aldir.
Eyþjóð verður að sigla, hún
þarf að eiga fullkomnustu sam-
göngutæki sem völ er á.
Það er því ánægjuefni að
skipastóllinn og flugflotinn fer
stöðugt vaxandi.
Er það vottur um framfarir
og efnalega uppbyggingu þjóðar
innar.
Siglingar í lofti og á legi er
nú þýðingarmikil atvinnugrein í
landinu og verður að teljast
hornsteinn sjálfstæðis þjóðar-
innar.
Eftir Ingótf Jönsson flugmálaráðherra
kvik,.
mynair
Lengstur dagur
/''inemascope-mynd frá 20th
^ Century Fox, gerð af Darryl
F. Zanuck eftir bók Corneliusar
Ryans, „The Longest Day“.
Við hér á landi erum sam
mála um að styrjaldir séu brjál
æði. ísigi að síður höfum við,
sem betur fer, litla hugmynd
um hve hryllilegt brjálæði þær
eru. Kynni okkar afþvíbyggjast
annars vegar á þurrum niður-
stöðutölum, svo og svo margii
fallnir, mannvirki og verðmæti,
metin á svo og svo marga millj
arða sprengd í loft upp eða jöfn
uð við jörðu — hins vegar á
fréttum og frásögnum, frétta-
kvikmyndum og heimildarkvik
myndum. Loks eru svo skáld-
sögur, sumar að minnsta kosti
byggðar að einhverju leyti á
raunverulegum styrjaldarat-
burðum og kvikmyndir, gerðar
með svipuðu móti og þó oft
eftir skáldsögunum. En yfirleitt
er afstaða okkar til alls þessa
eins og söm, það er okkur yfir
leitt allt óraunverulegt, allt
skáldskapur í orðum eða mynd
um. þvf að þó að við vitum að
styrjaldir eru brjálæði og viður
kennum það, harðneitum við að
trúa því að þær séu svo ómann
legt og viðurstyggilegt brjál-
æði, sem þar er frá skýrt. Okk
ur verður það ósjálfrátt að bera
skjöld fyrir manninn, og þá eðli
lega fyrst og fremst manninn í
okkur sjálfum, með því að
tauta „áróður“ og geispa.
/Átrúlegt er það samt að nokk
ur geispi á meðan hann
horfir á þessa mikilúðlegu styrj
aldarmynd Darryl F. Zanuck.
Þar gerast þeir atburðir fyrir
augum manna, að ekkert þýðir
að tauta ,,áróður“ í von um að
það orð leysi mann frá allri af
stöðu. Þar segir frá úrslitaátök
um brjálæðisins gegn brjálæð
inu, þar sem úr því skyldi skor
ið, hvort mannkynið skyldj enn
fá nokkurn frest til að vitkast
eða tortímast fyrir brjálæði
sitt. Það lætur í eyrum eins og
þver sögn, en eigi að síður var
það einmitt þetta, sem gerðist
þann 6. júnf fyrir tuttugu árum.
Og það er einmitt þetta, sem
höfundar kvikmyndarinnar
leggja áherzlu á og fyrir það
verður hún í senn ákæra á
hendur manninum og málsvörn
fyrir manninn. Og einmitt fyrir
það má enginn, sem kominn er
til vits og ára, láta undir höfuð
leggjast að sjá þessa mynd —
sjá hvílíku verði okkur var
keyptur þessi frestur og hve
litlu munaði að hann fengist.
Og hvað mundi hafa beðið
mannkynsins, hefði hann ekki
fengizt.
Það má kannski flokka það
undir viss afbrigði brjálsemi að
freista að gera slíka kvikmynd.
Það kemur og heim við það,
sem haldið er fram, að öll snilli
sé angi af vitfirringu. Snilli
Zanucks leynir sér að minnsta
kosti ekki. Ég geri ráð fyrir að
hártogarar geti eitthvað að með
ferð þessa tröllaukna viðfangs
efnis fundið í einstökum smá-
atriðum, tæknilegum eða list-
rænum. Stórbrotin túlkun og
smásmuguleg gljáfágun fer
sjaldnast saman. En benda má
á það, að erlendir gagnrýnend-
ur telja hana beztu kvikmynd
ársins 1962, og að það kemur
fram í blaðaumsögnum manna,
sem sjálfir tóku þátt 1 hinni
örlagaríku innrás í Normandí,
að endursögn kvikmyndarinnar
sé ótrúlega sönn og raunveru-
leg, ef litið er á hapa sem heim
ildarverk. Hvað hún vitanlega
þó ekki er nema öðrum þræði,
heldur fyrst og fremst rismikið,
áhrifasterkt skáldverk, byggt á
raunverulegum atburðum.
T eikaramir, sem fram koma í
þessari mynd, skipta tug-
um og er engin leið að telja þá
upp, enda þýðingarlítið í sjálfu
sér. Þó má nefna nöfn eins og
Richard Burton, Paul Anka,
Sean Connery, Richard Todd,
Kenneth More, Peter Lawford,
Robert Mitchum, Henry Fonda,
Arletty, Irina Dimich, Jean-
Louis Barrault af handahófi, til
þess að sýna að þar hefur ekk
ert verið til sparað. Og á list-
anum yfir þá, sem fengnir voru
ráðgefendur við töku og gerð
kvikmyndarinnar má sjá nöfn
ýmissa frægustu foringjanna,
sem þátt tóku í innrásinni eða
fyrir voru til varnar.
Það er alkunna, að áður haia
verið gerðar fleiri kvikmyndir
en nokkur veit tölu á, þar sem
efnið er sótt I síðari heimsífyr j
öldina og áreiðanlega á fjðldi
þeirra eftir að margfaldast. En
síðaristyrjaldarkvikmynd a
borð við „Lengstur dagur“ hef
ur ekki verið gerð áður — og
verður sennilega ekki gerð, eða
þess verður áreiðanlega langt
að bíða. lg.
B5EEP3

A