Vísir - 26.03.1966, Blaðsíða 7

Vf S I R . LauRardagur 26. mzrz 1966.
Hefur glatt og kvatt samborgara
sína með fiðlunni í mannsaldur
FYRIR fimmtíu og þrem árum lauk seytján ára Reykvikingur bnott-
fararprófi f fiöluleik viö tónfistaskólann f kóngsins Kaupmanna-
höfn að loknu þriggja ára námi — fyrsti íslendingurinn, sem lært
hafð! tökin á þvf vandmeöfama hljóðfæri meistaranna undir leið-
sögn kunnáttumanna. Hefði öllum regium verið fylgt, átti þessi
unglingnr í rauninni að þreyta inntökuprófraun en ekki lokapróf
við þann virðulega skóla um þetta leytl, því að umsækjendur urðu
að vera fullra seytján ára að aldri. En hann hafði ekki einungis
fengið undanþágu frá aldurstakmarkinu, vegna hæfiieika slnna og
undirbúningskunnáttu, heldur og líka hlotið eftirsóttan námsstyrk
fyrir frammistöðu sína, sem fæstum veitflst, og var því ekki trútt
um að dönsku skólabræðumir litu hann öfundaraugum.
- • • i
ÞESSI ungi fiðlari með glettn
isglamparm í hlýgráum augunum
er sjötugur á morgun, Þórarinn
Guðmundsson — sem ýkjulaust
hefur bæði glatt og kvatt fleiri
samborgara með strengleik sín-
um en nokkur annar. Fyrir svo
sem þrjátíu og fimm árum munu
þeir borgarbúar hafa verið telj-
andi, sem hann þekkti ekki í
sjón og sem ekki þekktu hann
og höfðu séð hann og heyrt
knýja strengi sina boga á veit-
ingastað, í kvikmyndahúsi eða
danssöium bæjarins. — Nú
er svo komið, segir hann þegar
við göngum vestan af Holtsgöt-
unni niður að Dómkirkju að
loknu rabbi heima hjá honum í
tilefni af afmælinu, — að ef
ég mætti einhverjum á götu,
sem mér finnst ég kannast við
svipinn á, þá spyr ég sjáífan mig
ekki lengur hvort að ég muni
hafa þekkt foreldra hans, heldur
hvort að ég muni ekki svipinn
af afa hans eða ömmu ...
Þórarinn er léttur í spori enn
og þessa leið hefur hann gengið
oftar en hann veit tölu á. —
Það gat orðið allstrangur starfs-
dagur hjá manni áður fyrr.
Fyrst lék maður við útför frá
kirkjunni, síðan á veitingastað
á meðan gestirnir nutu eftir-
miðdagskaffisins; þá tóku kvik-
myndasýningarnar við, og væri
um nýja mynd að ræða, varð
maður að horfa á hana, velja
viðeigandi lög og æfa þau —
og að sýningu lokinni var svo
kannski leikið fyrir dansi til
klukkan fimm eða sex að
morgni. Það var að minnsta
kosti ekki sjaldgæft, að ég
mætti Gunnari Einarssyni, föð-
ur Jóhannesar Hólabiskups,
þegar ég var að halda heim af
dansleikjunum á morgana — þá
var hann að halda til morgun-
messu í Landakotskirkju.
— I þann tíð var það segin
saga, að Óli Maggadon sat uppi
á kirkjulofti við jarðarfarir og
beið þess að fá að bera fyrir
mig fiðluna niður á Café Rósen-
berg. Og það voru ekki einungis
tuttugu og fimm auramir, sem
hann fékk fyrir fiðluburðinn,
sem hann var að slægjast eftir
— hann var músikalskur, Óli;
hafði gaman af tónlist, þó að
smekkur hans ætti sín takmörk,
eins og raunar margra annarra,
Það var til dæmis einhvern
tíma, að dr. Páll ísólfsson lék
fynr hann magnað orgelverk,
prelúdiu og fúgu, þvf að hann
hafði mætur á Óla, eins og ég.
Þegar leiknum var lokið, klapp-
aði Óli hughreystandi á öxlina
á dr. Páli og mælti:
— Þetta verður betra næst ..
Tónleikar í smíðalaun
HVERNIG er það — ertu
ekki fæddur Reykvíkingur? spyr
ég Þórarin, þegar við sitjum
yfir kaffibollunum heima hjá
honum vestur á Holtsgötunni.
— Nei, ég er fæddur Akur-
nesingur. Pabbi smíðaði tvö
furðuverk uppi á Skaga — mig
og kirkjuna. Hann var kallaður
kirkjusmiður í þann tíð, mér
hefur verið sagt, að hann hafi
smíðað einar tólf kirkjur.
Elztu systkini mín voru fædd
suður í Njarðvíkum, en þegar
faðir minn hafði lokið smíðum
sínum uppi á Akranesi, fluttist
hann með fjölskylduna til
Keflavíkur og bjó þar um skeið.
Annars lagði hann gjörva hönd
á fleira en fyrrnefndar smíðar;
það var einu sinni úti í Kaup-
mannahöfn að gamall landi vék
sér að mér og sagði: — Já, þú
ert sonur hans Guðmundar
bamakennara. Ég vildi ekki
viðurkenna það svona umsvifa-
laust, en þá kom það raunar
upp úr dúrnum, að faðir minn
hafði stundað bamakennslu þar
syðra um skeið.
— En þú ert samt uppalinn
að mestu í höfuðstaðnum?
— Já, faðir minn fluttist
hingað og gerðist byggingafull-
trúi bæjarins. Hann smíðaði hér
mörg hús. Meðal annars byggði
hann gamla Kleppspítalann. Þá
var langt úr bænum og inn að
Kleppi — svo langt, að það
þótti sjálfsagt að flytja allt
byggingarefni sjóleiðina þangað
inn eftir, en þeir sem unnu að
byggingunni lágu þar við, og
fóm ekki heim nema um helg-
ar. Viö bjuggum þá á Laugavegi
Þórarinn Guðmundsson
minn var músíkalskur; átti fiðlu
og lék á hana, og voru það mín
fyrstu kýnni af því hljóðfæri,
þó að ég fengi ekki að snerta
hana þá.
— Hvað varstu gamall, þeg-
ar þú byrjaðir að Ieika á hljóð-
færi?
Ég var átta ára, þegar ég
byrjaði nám hjá „frú Petersen“,
móður dr. Helga Péturs, sem
var eiginlega eini tónlistarkenn-
arinn á landinu í þann tíð. Hún
átti heima við Smiðjustíginn,
en þar sem ég var svo langt að
fiðluleikari, Oscar Johanson, á
vegum góðtemplara, sem þá
höfðu tekið veitingasalinn að
Hótel Island á leigu — til þess
auðvitað að koma í veg fyrir að
áfengi væri haft þar um hönd.
Þetta var bráðsnjall fiðluleikari
og ágætur kennari og nam ég
mikið af honum. Því miður var
hann alldrykkfelldur og mun
það hafa ágerzt á meðan hann
dvaldist hér á vegum góðtempl-
ara. Árið 1917 hitti ég svo
þennan gamla kennara minn aft-
ur vestur í New York; þá var
Rabbað við Þórarin
Guðmundsson sjötugan
79, og byggði faðir minn það
hús, en það er nú horfið og
stendur þar Landsbankahúsið
nýja. Barónsfjósið, sem stígur-
inn þama dregur nafn af, var
meðal þeirra húsa sem faðir
minn smíðaði. Það var ævin-
týramaðurinn og sellósnillingur-
inn, baróninn á Hvftárbakka,
sem lét byggja það fræga fjós.
Þegar faðir minn gekk á fund
hans til að sækja launin fyrir
verk sitt, stóð þannig á að
baróninn hafði ekki peninga
handbæra, en bauð honum inn
í stofu og lék fyrir hann á selló
sitt — og þótti föður mínum þá
fullgreidd fjóssmfðin. Faðir
kominn, alla leið innan af
Laugavegi 79, eiginlega hálfgerS
ur sveitamaður, þótti sjálfsagt
að ég fengi kaffi þar, þegar ég
kom f tfma. Tíminn kostaði
fimmtíu aura, kaffið fékk ég
svo í kaupbæti. Á fiðluna byrj-
aði ég að leika þegar ég var á
ellefta ári, nam undirstöðuatrið-
in f þeirri list hjá konu Péturs
Brynjólfssonar Ijósmvndara —
„kongelig Hof“ eins og hann
var kallaður. Hún hafði numið
fiðluleik við tónlistarskóla
Homemans í Kaupmannahöfn,
en ekki var ég hjá henni nema
stuttan tíma. Þá vildi svo til,
að hingað kom sænskdanskur
hann hættur að drekka og lék
þar í frægri hljómsveit, þar sem
hann naut mikils álits, en það
er önnur saga.
— Fjórtán ára gamall hélt ég
svo út til Kaupmannahafnar og
innritaðist í tónlistaháskólann
þar, með fiðluleik sem aðalfag.
Að vísu var það skilyrði fyrir
innritun, að umsækjendur væru
fullra seytján ára — þetta var
ekki neinn barnaskóli — en ég
var seytján ára, þegar ég lauk
þaðan burtfararprófi. I þann tíð
var tveim nemendum í hverju
aðalfagi, þeim sem sköruðu
framúr, veitt ókeypis kennsla:
það var að sjálfsögðu mikið
keppikefli, því að námsgjaldið
var þrjú hundruð krónur á ári,
mikill peningur þá, og ég varð
annar þeirra nemenda í fiðlu-
leik, af milli tuttugu og þrjátíu,
sem sóttu, er hnossið hlaut, og
var ekki laust við að þeim
dönsku þætti þá fullmikið gengi
„eskimóans". Áður en hið eig-
inlega nám hófst, höfðum við
verið í þriggja mánaða forskóla
trl reynslu, og að sjálfsögðu hef
ég notið þama kennara mfns,
prófessors Antons Svendsen, en
hann eggjaði mig á að sækja
um þessi friðindi, eftir að hafa
kynnzt mér í þéssum forskóla.
Annars hefði ég vitanlega aldrei
lagt út í það.
Gteesilegir menn
ÁÐUR en hljómlistarferiH
Þócarins er lengra rakirm, dok-
wn við sem sönggvast við bæj-
arMið, eins og það var þegar
hann sleit hér bamsskónum.
Þá þeysti Þorvaldur pólití,
sennilega fyrsta og eina „ríðandi
fögreglan" hér á landi, á Grána
sín«m um götur bæjarins og
hélt uppi lögum og reglu. Þór-
arinn fullyrðir að Þorvaldur hafi
á stundum verið með brenni-
vfnsfleyg f brjóstvasanum og
slöngu úr stútnum, svo að hann
gat sogið sér til, hressingar úr
fleygnum á reið sinni, án þess
mikið bæri á. Þorvaldur var
ögunarsamur við krakkana, og
þeim því ekki sérlega vel við
hann. Einhvern tíma voru Þór
arinn og leiksystkini hans í
boltaleik þama á Laugaveginum,
„fyrir innan bæ“, en yfirvaldið
tók boltann af þeim og sprengdi
hann. Slíkt athæfi þótti Þórami
að sjálfsögðu vítavert og það
af sjálfu yfirpólitíi bæjarins,
enda voru boltar að sjálfsögðu
dýrgripir miklir í þann tíð, og
er ekki að orðlengja það, að
hann óð fram fyrir skjöldu og
sagði pólitíinu meiningu sína.
Þá varð Þorvaldi orðfall — að
þessi snáði skyldi voga sér að
segja honum til syndanna ...
Þegar Þórarinn var kominn á
legg, nam hann danslist af
dönskum balletmeistara, Bertel-
sen að nafni, sem kom upp
hingað á hverju sumri og kenndi
bömum „betri borgara“ sam-
kvæmisdansa, sem þá voru efst
í tfzku. Ráðherradætumar —
dætur Hannesar Hafstein —
voru f hópi þeirra nemenda og
komu róandi f lystibáti frá ráð-
herrabústaðnum yfir tjömina.
Segir Þórarinn að það hafi verið
hinn mesti vegsauki að fá að
setjast undir árar hjá þeim
Hafsteinsdætrum.
— Það getur enginn gert sér
það í hugarlund nú, hvílíkt virð-
ingarembætti það var þá að
vera ráðherra. Enda var Hannes
Hafstein svo frábært glæsi-
menni, bæði að vallarsýn og
allri framkomu, að höfðinglegri
mann gat ekki. Ég man það vel,
þegar Friðrik áttundi Danakon-
ungur kom hingað og reið á
hvftum fáki samhliða Hannesi
ráðherra. Sá hvíti var að vísu
konunglegur, en það varð held-
ur lítið úr kóngi sjálfum við
hlið ráðherrans. Það hefði vel
Framh. á bls. 11