Vísir - 01.04.1966, Blaðsíða 7

TfelR . Fostudagur 1, apríl 1966,
RWQ£ZS3QE
HUGSJONIR RÆTAST
Stórvirkjun í Þjórsá
Fróðlegt er áð fylgjast með
því hvert er álit manna úti á
landsbyggðinni á fyrirhuguðum
virkjunarframkvæmdum í
Þjórsá og byggingu álverk-
smiðju. Nýlega birtist grein í
einu héraðsblaðanna, Suður-
landi, sem gefið er út á Selfossi
um þetta mál. Greinin er um
margt athyglisverð og sýnir vel
sjónarmið manna þar um slóðir
á málinu. Birtist hún þvi hér á
eftir.
Að undanfömu hefir stór-
vfrkjun í Þjórsá og álbræðsla
verið til umræðu. Hefur stjórn-
arandstaðan snúizt gegn því að
Þjórsá verði virkjuð með þeim
hætti að virkjunin geti miðlað
stóriðju roforku.
Stjórnarandstaðan hefir snú-
izt gegn stóriðju á þeim for-
sendum að það sé ekki í sam-
ræmi við hagsmuni þjóðarinnar
að hleypa erlendu fjármagni inn
í landið. Vitað er að nokkrir
þingmenn Framsóknarflokksins
hafa talað og skrifað um álverk-
smiðju og talið þjóðinni til góðs
að stóriðju væri komið á fót í
krafti erlénds fjármagns.
Fyrir jólin gerðust þau tíðindi
að samþykkt var í þingflokki
Framsóknarmanna að flokknum
bæri að vera á móti þessu máli.
Þeir sem áður höfðu tjáð sig
fylgja málinu sátu hjá við at-
kvæðagreiðsluna og hafa fallizt
á að vera á móti því máli á Al-
þingi, sem þeir áður höfðu lýst
sig vera fylgjandi.
Til þess að reyna nú að rétta
sinn hlut hafa sumir af þessum
mönnum reynt að þvo hendur
sínar með því að telja fólki trú
um að álbræðsla sé ekki tíma-
bær.
Stjórn Alþýðusambands ís-
lands og Alþýðubandalagið hafa
samþykkt að vera á móti ál-
bræðslu, stórvirkjun og erlendu
fjármagni til uppbyggingar at-
vinnuveganna, nema það verði
sótt austur fyrir járntjald.
Við þessu var búizt af hendi
þeirra sem skipa flokka-sam-
steypu Alþýðubandalagsins. En
þeir voru margir, sem reiknuðu
með því, að nokkur hluti Fram-
sóknarflokksins vildi líta á
þetta mál á raunhæfan og skyn-
samlegan hátt. Sú von hefur
brostið. Sá kostur var valinn að
slá á tortryggni og reyna að
blekkja þjóðina og hræða, með
þeirri hættu, sem af erlendu
fjármagni gæti stafað.
Stjórnarandstaðan telur ekki
útilokað að með blekkingum
megi fá almenning til þess að
snúast gegn góðu máli. Þannig
gæti stjórnarandstaðan náð í
nokkur atkvæði við bæjarstjórn
arkosningar í vor og einnig við
alþingiskosningar 1967. Vitað
er að stórvirkjun og stóriðja
mun sanna gildi sitt með áþreif-
anlegum hætti, þegar tímar líða
og að í framtíðinni munu þeir
sem hafa snúizt gegn málinu
hljóta slæma yfirskrift í 'sög-
unni. Meðan framkvæmdin er í
uppbyggingu verður að treysta
á dómgreind almennings og
vilja fólksins til þess að afla sér
réttra upplýsinga um málið.
Búrfellsvirkjunin vel undirbúin
og elcki dýrari en áætlað
var á s.l. ári.
Virkjun Þjórsár hefur verið
vel undirbúin og áætlanir gerð-
ar með tilliti til orkusölu vegna
stóriðju af færustu mönnum.
Það er því eðlilegast að láta
tölumar tala þegar um stór-
virkjun Þjórsár er að ræða og
álbræðslu í sambandi við virkj-
Virkjunin var boðin út og
báryst mörg tilboð. Er gert ráð
fvrir að virkjunarkostnaðurinp.
verði um 1400 niillj. króna, þeg-
ar miðað er við orkusölu til ál-
bræðslunnar.
Mörg tilboð bárust en tvö af
þeim voru lang hagstæðust og
er annað þeirra frá norrænni
verktakasamsteypu, sem ís-
lenzkt fyrirtæki á y3 hluta í.
Miðað við lægsta tilboðið
það var kyndug sanisuða sem
færð var upp úr pottinum
I Lido i fyrrakvöld. Þar var
stofnað Alþýðubandalagsfélag
Reykjavíkur með þátttöku
hinna aðskiljanlegustu parta
vinstri manna og kommúnista
í borginni. Má segja að þá sam
eini ekkert nema óttinn við
klofning fyrir borgarstjórnar-
kosningarnar væntanlegu. Það
er sá örlagaatburður, sem kom
á laggirnar félagsstofnun þess-
ari, því Hannibalsliðið í Al-
þýðubandalaginu harðneitaði að
taka þátt f kosningasamstarfi
með kömmúnistum nema hinn
gamli draumur gengi í uppfyll-
ingu: að Alþýðubandalagsfélag
yrðl að veruleika. Hefur Hanni
bal klifað á þessari ósk sinni ár
eftir ár, en kommúnistar í Sósí
alistafélagi Reykjavíkur skellt
jafnan viö skollaeyrum. Nú er
þeir sáu að þeir voru aö missa
Hannibalsliðið út úr höndun-
um á sér, jafnvel út í sjálfstætt
framboð, brugðu kommúnistar
skjótt við og féllust á stofnun
félagsins.
Er því Lidókróinn með mikl
um þrautum borinn í þennan
heim.
JJinar erfiðu fæðingarhríðir
spá ekki góðu um framtíð
þessa uppvaknings. Á fundinum
í Lído logaði húsið allt i flokka
dráttum og hjaðningavíg handa
uppréttinganna geisuðu.
Hinn gamli páfi, Brynjólfur
Bjarnason og Páll Bergþórsson
formaður Sósíalistafélagsins,
kröfðust með offorsi þess að
Sósíalistafélagið yrði sem heild
stofnaðili að Alþýðubandalag-
inu. Slík heildaraðild á að á-
kvarðast af fulltrúaráði félags-
ins, samkvæmt lögum Alþýðu-
bandalagsins, en það neituðu
kommúnistaforsprakkamir að
sætta sig við. Voru þeir síðan
bomir ofurliöi um þetta atriði
í kosningunum að litið væri á
Sósíalistafélagið í heild sem
stofnaðila. Sameinuðust þar
þjóðvarnarmenn , Hannibalsliö-
ið og framúrlínumenn kommún
ista gegn klíku Páls Bergþórs-
sonar í Sósíalistafélaginu. v
Jjannig logaði hið nýja félag í
ófriði og innbyrðissundr-
ung þegar á fyrsta fundinum.
Sætir það heldur engri undran
þar sem svo ólík eru elementin
er það byggja upp, allt frá hug
ljómuðum Kínakommum niöur í
íhaldssama Þjóðvamarmenn.
Samfylkingin mun lafa saman
fram yflr kosningarnar. Þá
mun pappinn gliðna, sem límd-
ur hefur verið yfir sprungurnar
Andþrengsli setja mjög svip
sinn á baráttu ritstjóra
Þjóöviljans gegn sáttaákvæöum
álsamningsins.
í gær reynir blaðið að snúa
út úr ummælum Vísis um að
gerðardómssamningar í alþjóða
viðskiptum séu ekkert einsdæmi
heldur næsta algengir. Mætti
nefna marga slíka samninga m.
a. milli ríkisstjórna og erlendra
olíufélaga sem eru fullkomlega
hliðstæðir þeim gerðardómi
sem hér verður komið á fót. Og
öll Norðurlöndin hafa ritað und
ir samning um þann gerðardóm
sem um ræðir í álsamningnum
og hefur það hlutverk að leysa
ágreining í alþjóðlegum fjárfest
ingar- og viðskiptamálum. Allt
þetta veit Þjóðviljinn en dregur
vísvitandi fjööur yfir. Og vand
lega þegja ritstjórar hans vitan
lega um það meginatriöi að
gerðardómurinn skal einungis
dæma eftir íslenzkum lögum
og meginreglum alþjóðalaga.
Til of mikils væri mælzt, aö
þeir sýndu það andlega hug-
rekki að skýra lesendum sínum
frá þeirri grundvallarstaðreynd
Vestri.
Við Tröllkonuhlaup.
stenzt virkjunarkostnaðurinn
fyllilega miðað við áætlanir
þær, sem lagðar voru fram á
s.l. vori þegar lög um Lands-
virkjun voru sett.
'Ú tilboðihU ' eru um 60% af
■ •viriíjunarkostnaðinum á föstu
verði og því aðeins um 20%
háð verðsveiflum innanlands. í
áætluninni, sem áður er getið
var gert ráð fyrir ríflegri upp-
hæð til að mæta hugsanlegum
launahækkunum í þeim hluta
verksins, sem verðbreyting nær
til.
Tilboð hafa einnig borizt í
i túrbínur og ýmsar vélar og eru
þau á föstu verði. Eru lægstu
tilboðin talsvert lægri heldur en
reiknað var með í áætlunum,
sem lagðar voru fram sl. vetur.
Af þessu má sjá að ekki er
ástæða til að ætla að rafmagns-
verð verði hærra vegna aukins
kostnaðar við virkjunina erf"
reiknað hefir verið með frá því
fyrsta .
Þótt ákveðið hafi verið að
flytja nokkuð af mannvirkjun-
um yfir á fyrsta byggingarstig
og sem áður var áætlað að fram
kvæma síðar verður það ekki
til þess að hækka rafmagnsverð-
ið. Það hefur verið reiknað út
hver munur verður á rafmagns-
verðinu ef virkjað verður með
hagkvæmum hætti og því að
virkja eins og Framsóknarmenn
og Alþýðubandalagsmenn ætlast
til að gert verði. Munurinn er
gevsilega mikill.
Rafmagnsverð til almennings-
nota 62% hærra ef álbræðsla
er ekki með.
Miðað við Búrfellsvirkjun og
aluminiumvinnslu og nauðsyn-
legum varastöðvum verður raf-
magnsverð á árunum 1969—
1975 62% hærra ef álbræðsla er
ekki með í dæminu. Á árunum
1967—1980 verður rafmagns-
verðið 22% hærra og á árunum
1981—1985 12% hærra. Sé kosn
aðarmismunurinn við hinar
tvær leiðir lagður á 6% vexti
er hann orðinn 323 millj. króna
í árslok 1985. Væri reiknað með
núgildandi vöxtum væri upp-
hæðin vitanlega miklu hærri.
Hér er um að ræða fjárhæð,
sem stjórnarandstæðingar vilja
láta ragmagnsnotendur í land-
inu greiða með Kækkuðum heim
ilistaxta og hækkuðu orkugjaldi
til smáiðnaðar og annarra al-
mennra nota. Þessa fjárhæð,
sem aluminiumverksmiðjan ger-
ir mögulegt að spara með lægra
raforkuverði munar verulega
um, hvort sem það er skoðað
frá sjónarmiði einstaklings eða
heildarinnar.
Öll mannvirki við Búrfells-
virkjunina hafa verið skipulögð
með tilliti til þess að tryggja
sem öruggastan rekstur virkjim-
arinnar þrátt fyrir ísskrið og
vanda, sem af því leiðir.
Það hefur alltaf verið vitað að
nokkur aukakostnaður stafaði
af ísnum. Með því hefur verið
reiknað í áætlunum um virkjun-
arkostnaðinn. Meðal annars
vegna íssins hefur verið gert
ráð fyrir varastöðvum, sem
gripið verður til þegar nauðsyn
krefur.
ísrannsóknir og tilraunir, sem
gerðar hafa verið í Noregi vegna
Búrfellsvirkjunar sýna að ís-
vandamálið er yfirstíganlegt, án
þess að lagt verði í meiri kostn-
að en reiknað hefir verið með.
Það er oft talað um vinnu-
aflsskort í landinu, það er þó
betra að hafa of mikla vinnu
heldur en atvinnuleysi, eins og
var hér áður.
Vinnuaflsþörfin við virkjun og
álbræðslu skapar ekki vanda
Stórvirkjun við Þjórsá þarf
nokkum mannafla á meðan á
virkjuninni stendur. Er gert ráð
fyrir að um 490 manns, muni
vinna við framkvæmdina ef
stærri virkjunin er tekin, en 430
ef virkjað er án aluminium-
verksmiðju. Munurinn er aðeins
60 manns þegar um virkjunina
eina er að ræða.
Um mannfjölda við að byggja
verksmiðjuna er ekki enn kunn
ugt, en starfslið 1 verksmiðjunni
verður 300 manns miðað við
Framh. á bls. 11