Vísir - 30.08.1966, Blaðsíða 7

VIS IR . Þriðjudagur 30. ágúst 1966.
Grein þessi, sem hér fer á eftir, fjailar um fram-
tíðarverkefni íslenzks iðnaðar í dag. Er greinin rit-
uð af Sveini Björnssyni, verkfræðing, og rituð til
birtingar í bók um ísland, sem gefa á út á ensku
innan skamms. Þar sem Vísir telur að grein þessi
eigi erindi til lesenda bíaðsins, er hún birt hér með
Ieyfi höfundar.
VINNSLA LANDBÚNAÐAR-
AFURÐA.
Aðalgreinar íslenzks landbún-
aðar eru nautgriparækt til fram
leiðslu á mjólk og skyldum af-
urðum annars vegar og sauð-
fjárrækt hins vegar. Segja má
að möguleikar á sviði mjólkur-
vöruiðnaðar séu þegar að miklu
leyti nýttir, enda þótt búast
megi við nokkurri aukningu
hans með vaxandi fólksfjölda.
Um vinnslu sauöfjárafurða gegn
ir aftur öðru máli. íslenzka
sauðkmdin er sérstakur stofn
iðnaðar, og er þess aö vænta
að ekki líði á löngu, áöur en
íslenzkar niðursuðuvörur ryðji
sér til rúms á heimsmarkaðinum
Einnig má nefna grein eins
og lýsisherzlu. Er þegar starf-
andi ein verksmiðja í þessari
grein og eru tæknilegir mögu-
leikar á því að stórauka þessa
starfsemi. Þaö veldur hins veg-
ar erfiðleikum f þessu efni, aö
mörkuðunum ráða öflugir efna-
iðnaðarhringar og virðast því
möguleikar á aukningu þessa
iðnaðar takmarkaðir, nema því
ferðum, er miðast við milljóna-
markaöi.
Þótt ekki séu nefnd hér fleiri
dæmi um iönað, sem ætti aö
hafa allgóða vaxtarmöguleika
þrátt fyrir litla eða enga vernd,
verður ekki skiliö við þennan
flokk verkefna, svo ekki sé
minnzt á íslenzkan listiðnað.
Reynsla síðustu missera bendir
til að á þessu sviði geti orðiö
um talsverðan útflutningsiðnað
að ræða. Listiðnaöarvörur úr ís-
lenzkum leir hafa t.d. þegar
getið sér gott orö á erlendum
mörkuðum, og ullarvarningur
og skinnavörur með íslenzkum
séreinkennum virðast einnig
eiga möguleika á erlendum
mörkuðum.
ORKUFREKUR IÐNAÐUR.
EFNAIÐNAÐÚR.
Frá náttúrunnar hendi eru
það fyrst og fremst tvær auð-
lindir, sem að magni til eru svo
stórar í sniðum, að þær veiti
skilyrði til iðnaðarstarfsemi á
alþjóðlegan mælikvarða. Ann-
ars vegar er um að ræða fiski-
SVEINN BJÖRNSSON, verkfrædingur:
FRAMTÍÐARVERKEFNI
ÍSL. IÐNAÐAR
Mynd þessi sýnir hlutfallslega skiptingu vinnuafls árið 1963 eftir
atvinnuvegum.
og eru nú í landinu um 900 þús.
fjár. íslenzka ullin er að áliti
sérfræðinga sérstök gæðavara
og eru taldir góöir tæknilegir
möguleikar á því aö gera úr
henni mun verðmeiri vöru en
nú á sér stað. Gildit reyndar
sama um skinnin. Fram til
þessa hefur mikill hluti ullar
og skinna verið fluttur út í lítt
eða óunnu ástandi sem hráefni,
er vinna mætti hér á miklu
fjölbreyttari hátt en nú er gert
og stórauka þannig útflunings-
verðmætiö. íslenzkt kindakjöt
er einnig talið í sérflokki, hvað
gæði snertir, og er talið að með
markvissu átaki á erlendum
mörkuðum megi auka til muna
söluverðmæti þess.
FISKIÐNAÐUR.
Eins og að frarnan sést, er
fiskiðnaðurinn þegar langöflug-
asta grein íslenzks iðnaðar
Samt er það svo, að miðað við
hið mikla aflamagn (rúm 970
þús. tonn árið 1964) vantar mik
ið upp á að íslendingum verði
þau verðmæti úr aflanum sem
efni standa til. Með hverjum
áratug sem líður verður mat-
vælaframleiðsla stöðugt mikil-
vægara verkefni, enda mun það
sannast, að eftirspurn eftir ís-
lenzkum fiskafurðum mun stöð-
ugt fara vaxandi. Ber í þessu
samb. ekki aðeins að hafa í huga
markaði hinna þróuðu landa
heldur engu síður vanþróuðu
löndin, þar sem víða er tilfinnan
legur skortur á próteinrikri
fæðu. Á sviði fiskiðnaöar má
segja, að möguleikamir séu allt
að því ótæmandi, enda hlýtur
stefnan að vera sú að vinna að
því í stööugt ríkari mæli að full
vinna í landinu sem mest af
sjávarafurðum.
Gott dæmi um þetta eru lítt
notaðir möguleikar á sviöi nið-
ursuöuiðnaðar. Enn sem komið
er, er hluti niðursoðinna fiskaf-
urða í heildarútflutningsverð-
mætinu sáralftill, enda þótt hér
sé að finna einhver beztu hrá-
efni, sem völ er á á þessu sviði
og þá f.yrst og fremst íslenzku
síldina. Áhugi er þegar mikill
í landinu á eflingu þessa
aðeins að samstarf næðist við
slíka aðila.
LANDFRÆÐILEGA
VERNDAÐUR IÐNAÐUR.
Vegna fjarlægðar íslands'frá
öðrum löndum, hlýtur þaö jafn-
an að verða hagkvæmara að
framleiða sumar vörutegundir í
landinu sjálfu en að flytja þær
inn. Þetta á m.a. við um ýmsa
fyrirferöamikla eða sérstaklega
þunga vöru, svo sem ýmsan
vaming til byggingariönaðar og
mannvirkjagerðar, einnig á þetta
við um fæöutegundir, sem hafa
takmarkað geymsluþol, en að
auki kemur hér til ýmiss konar
þjónustuiðnaður, sem beinlínis
byggist á nálægð ma/'kaðarins.
Verkefni af þessu tagi hafa
gjarnan á sér handverksbrag
fremur en iðnaðarframleiöslu,
t.d. viðhald og þjónusta í sam-
bandi við fiskiðnaö, skipastól,
bifreiðaeign o.s.frv.
IÐNAÐUR, SEM LÍTILLAR
EÐA ENGRAR VERNDAR
ÞARF VIÐ.
í þennan flokk kemur vinnsla
úr innlendum eöa erlendum hrá
efnum, eftir atvikum fyrir
heimamarkað eða til útflutnings
þar sem framleiðsluaðferðir út-
heimta ekki stórrekstur og
markaösstærö hefur ekki nauð-
synlega úrslitaáhrif á tilveru-
grundvöll fyrirtækjanna. Gott
dæmi um þetta er framleiðsla
á rekstrarvörum til útgerðar og
fiskiðnaðar. Virðast t.d. sjálf-
sagt, að íslendingar keppi að
því að vera sjálfum sér nógir
um skipasmíðar, veiðarfæri og
umbúðir fyrir sjávarafurðir.
Hér er um tiltölulega stóran
markaö að ræða og ætti ekkert
að vera til fyrirstöðu, að íslend-
ingar gætu • veriö útflytjendur
á slíkum vörum, enda þótt úm
erlend hráefni væri að mestu
leyti að ræða.
Þetta getur einnig átt við
fleiri greinar, eins og t.d. hús-
gagnaframleiöslu, plastiönaö og
fleiri vörutegundir, sem ekki
byggjast á fjöldaframleiösluaö-
miðin í kringum landið, sem
þegar eru nýtt að verulegu
leyti, hins vegar orkuauðlindir,
bæði í formi fallvatna og jaro-
hita. Enda þótt báðar þessar
orkulindir séu að vissu marki
nýttar í dag, er af svo miklu að
taka, aö orkuvinnslan, sem á
einkafjármagns við að koma
slíkum stóriönaði á fót.
Ýmsar athuganir hafa fariö
fram á síðustu árum til glöggv-
unar á þeim möguleikum, sem
hér er um að ræða, og beinist
þá athyglin einkanlega aö orku-
frekum efnaiönaði. Tæknilega
séð kæmi til greina framleiðsla
á a.m.k. milli 20 og 30 efnum,
sem gætu byggzt á vinnslu inn-
lendra eða erlendra hráefna.
, Eitt stærsta verkefnið, sem
kemur til greina í þessu efni
og mjög er á dagskrá um þess-
ar mundir, er bygging alúmín-
verksmiðju með 60 þús. tonna
framleiðslugetu og 210 þús. kíló
watta raforkuvers í annarri af
stærstu ám landsins. Þegar
þetta er ritað, virðast allmiklar
líkur á því, að úr þessum fram-
kvæmdum verði.
Þetta yfirlit um íslenzkan iön
að og framtíðarmöguleika hans
veröur látið nægja. Að sjálf-
sögðu hefði verið ástæða til aö
minnast á margt fleira en hér
hefur veriö drepið á, en trl þess
er ekki rúm. Eins og minnzt var
á í upphafi þessa kafla, hefur
ör tækniþróun stööugt verið aö
breyta möguleikum og viðhorfi
íslendinga til að nýta náttúru-
auðlindir sínar og um leiö við-
horfinu til atvinnu- og afkomu-
möguleika. Viröist því engin á-
stæöa til aö líta ööru vísi á en
að svo muni halda áfram og
getur því sú mynd, sem við hlas
ir í dag, orðið talsvert önnur á
morgun. í því efni getur bcugð-
ið til beggja vona, en fslenzk
þjóö er bjartsýnni um tilveru
sína og framtíö en nokkru sinni
fyrr.
Sveinn Björnsson,
verkfræðingur.
sér stað í dag, er aöeins lítil-
ræði miöað við þá möguleika,
sem fyrir hendi eru. T.d. hefur
veriö áætlaö aö árleg orka
vatnsaflsins sé a.m.k. 30.000
millj. kílówattstunda (kWh) miö
að við það sem talið er tækni-
lega mögulegt aö nýta (orku-
vinnslan 1963 var 641 millj.
kWh), og. að virkjanlegt afl á
fjórum jarðhitasvæðum, sem
enn liggja óhreyfð, séu samtals
um 900 þús. kílówött. Eins og
af þessu sést, bíða hér ríkuleg-
ar orkuauðlindir þess að þær
séu nýttar. Hins er að gæta í
þessu sambandi, að í flestum
tilvikum mundi hér vera um
svo fjárfrekar framkvæmdir aö
ræða, aö vafasamt er, að ís-
lendingar gætu viö núverandi
aðstæður, svo nokkru næmi,
skapað fjárhagslegan grundvöll
fyrir slíkan stóriðnaö. Einmitt
þess vegna hefur áhugi lands-
manna á síðustu árum beinzt aö
því að leita þátttöku erlends
Lögtaksúrskurðir
Samkvæmt kröfu bæjarritarans í Kópavogi
vegna bæjarsjóðs Kópavogs úrskurða hér
með lögtak fyrir gjaldföllnum en greiddum
útsvörum og aðstöðugjöldum 1966 til bæjar-
sjóðs Kópavogskaupstaðar.
Fer lögtakið fram að liðnum 8 dögum frá birt-
ingu auglýsingár þessarar, ef ski) verða ekki
gerð fyrir þann tíma.
Bæjarfógetinn í Kópavogi
23. ágúst 1966.
Leðurjakkar
kuldajakkar, peysujakkar, peysur.
Góðar, smekklegar, ódýrar vörur.
VERZL. Ó. L., Traðarkotssunli 3
(á móti Þjóðleikhúsinu)
i