Vísir - 12.09.1966, Qupperneq 8

V
! 8
yísiR
Utgefandi: BlaOaútgáfaD VISIR
Frarakvæmdastjóri: Dagur Jónasson
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
ASstoðarrltstjóri: Axel fhorsteinson
Auglýsingar Þingholtsstræti 1
Afgreiösla: Túngötu 7
Rltstjórn: Laugavegi 178. Slmi 11660 (5 tinur) í
Áskriftargjald kr. 100.00 á mánuöi innanlands.
t lausasölu tcr. 7,00 eintakið
Prentsmiðja Vtsis — Edda h.f
Framtak iðnaðarins
Iðnsýningin í Laugardal hefur sýnt greinilega, að
íslenzkur iðnaður hefur verið vanmetinn af mörgum.
Það hefur lengi verið tízka að líta á iðnaðinn sem
eins konar kvígildi í þjóðarbúinu, vandlega verndað 1
af tollmúrum. Iðnsýningin hefur sýnt fram á hið
gagnstæða, — að iðnaðurinn er styrk atvinnugrein í
örum uppgangi. Þótt einstök iðnfyrirtæki standist
ekki samkeppnina, er mikil gróska í iðnaðinum í heild. 1
Mikill hluti iðnaðarfyrirtækja starfar af fullum krafti y
og annar hvergi eftirspurn Nýjungar í iðnaðarfram- ('
leiðslu eru sífellt að koma á markaðinn. En dæmi- /
gerðast um þróunina er að vaxandi fjöldi iðnfyrirtækja l
er að þreifa fyrir sér um útflutning. Þau eru að hasla \
sér völl á vettvangi hins alþjóðlega iðnaðar, sem (
sagður hefur verið fær um að kaffæra íslenzkan iðn- i
að, ef tollverndin hyrfi.
Vísir hefur undanfarna daga birt viðtöl við full-
trúa margra iðnfyrirtækja í nokkrum iðngreinum.
í þeim kemúr greinilega fram, að fjöldi fyrirtækja
annar hvérgi nærri að framkvæma verkefnin, sem
Iiggja fyrir þeim. Vélakostur og mannafli þessara
fyrirtækja er fullnýttur, í þágu þjóðarframleiðslunn-
ar. Samdráttur og aðgerðarleysi er lítt þekkt hjá fyrir-
tækjunum á iðnsýningunni. Dæmigerð eru orð Guð-
laugs Hjörleifssonar í Landssmiðjunni: „Það er aldrei
verkefnaskortur“. I
í viðtölum kemur einnig fram, að iðnfyrirtækin /(
óttast ekki erlenda samkeppni, jafnvel ekki þau, sem l
mest hafa orðið fyrir barðinu á tollalækkunum síð-
ustu ára. Flestir búast við því, að haldið verði áfram
á sömu braut tollalækkana, og eru þess um leið full-
vissir, að þeir geti aðlagað sig að þeim breyttu að-
stæðum, sem fylgja í kjölfar harðnandi erlendrar
samkeppni. Kexframleiðsla hefur verið í varnarstríði
við erlend kex og því er forvitnilegt að heyra, hvað
Haraldur Jóhannsson í Síríusi og Nóa h.f. hefur að
segja: „Framleiðsla okkar á því (súkkulaðikexi) í dag
er jafnmikil og hún var mest, áður en innflutningur-
inn var gefinn frjáls“.
Þá er einnig áberandi, hve mörg iðnfyrirtæki eru
að afla sér nýrra tækja og flytja í nýtt húsnæði, að
auka framleiðsluna og fara yfir í nýjar vörutegundir.
Töluverður hluti fyrirtækjanna á iðnsýningunni er
i kröftugri sókn með ný tæki og nýjar afurðir. Dæmi-
gerð eru orð Gunnars Jóhannssonar hjá Múlalundi:
„Er framleiðsla verksmiðjunnar núum helmingi meiri
en á sama tíma í fyrra“.
Ánægjulegast er að sjá, hve mörg iðnfyrirtæki
hyggja á útflutning. Það eru fyrirtæki í ólíkustu iðn-
greinum, svo sem húsgagnasmíði, umbúðaframleiðslu
og málningargerð. Þessar áætlanir eru bezta dæmið
um, að íslenzkur iðnaður hyggur á stóra hluti í fram-
tíðinni. Harpa h.f. byrjaði útflutning á þessu ári, og
um það segir Valdimar Jónsson í Hörpu: „Það sem af
er þessu ári hefur fyrirtækið flutt út um 27% af heild-
arframleiðslu sinni“.
Það er vissulega bjart yfir framtíð iðnaðar á íslandi.
V1SIR . Mánudagur 12, september ÍMC.
Svona hugsar teiknarinn sér aðfarir ungu hjónanna í frumskóginum.
Menntamálaráðherra Frakka
á inni fangelsisvist
fyrir musterisrán
André Malraux menntamálaráðherra Frakka er einhver þekktasti
Frakki, sem nú er uppi. Hann hefur alla tíð verið i brennideptinum.
Bækur hans eru óteljandi. Skáldsaga hans um Kina, sem hann gaf
út á manndómsárum sinum, héfur komið út í miiljón eintökum.
Stjórnmálalega séð hefur hann verið mjög utarlega tll vinstri, án
þess að hafa nokkum tíma daðrað við kommúnisma. Hann barðist
gegn Franko í borgarastyrjöldinni á Spáni, hann tók þátt f and-
spymuhreyfingunni frönsku gegn Httler og flúði tvisvar úr fangeisi.
Þegar stríðinu lauk var
Malraux ofursti i skriðdreka-
hersveit og fékk nokkrar orður
af de Gaulle fyrir hugrekki sitt.
Á þessum tíma var mikil vin-
átta milli hershöfðingjans og
ofurstans og fékk hún mikiö
gildi fyrir báða. í fyrstu stjóm
de Gaulle var Malraux upplýs-
ingamálaráðherra, en I hinni síð-
ustu fékk hann á herðar sínar
franska menningu, risastórt
verkefni sem hann var manna
vísastur til að valda. Sem
menntamálaráðherra hefur
hann unnið geysilegt starf, sem
á sér engan líka.
Hann hefur náö aö auka fjár-
veitingu til menntamála um
10% á ári í nokkur ár. Tak-
mark hans er að skapa menn-
ingarmiðstöðvar í flestum
borgum Frakklands, og þessar
menningarmiöstöövar eiga að
hýsa alls konar menningu, mál-
aralist, tungumál, leiklist og
kvikmyndir. Það er Malraux,
sem er iífið og sálin í áróðrin-
um fyrir að hvítþvo París,
þannig að svörtu húsin verði
máluð ferskum og skærum lit-
um. Þannig erum við komin að
aðalstarfssviði Malraux, en þaö
eru minnismerkin. Hann hefur
iöngum haft mikið dálæti á
Louvre-safninu. Því safni hef-
ur hann iátið breyta verulega
til mikillar ánægju fyrir list-
unnendur. Malraux er krýndur
menntamálastjóri Frakklands.
En menntamálaráðherrann
hefur nýlega fengið slæma út-
reið, því nýlega skrifaði fyrri
eiginkona hans, Clara Malraux,
bók um fyrstu ár hjónabands
þeirra, og þar kemur ýmislegt
fram, sem menntamálaráðherr-
ann getur varla verið þekktur
fyrir.
Á þessum árum var hinn
ungi rithöfundur svo hugfanginn
af austurlenzkri list, að hann
ákvað að eignast eitt af falleg-
ustu listaverkum Austurlanda.
Hann hafði því miður lítið fé
handbært, því að hin sérkenni-
legu ljóð hans seldust aðeins í
litlu upplagi. Skáldið tók þá að
braska á verðbréfamarkaðinum,
með hræðilegum árangri.
Nokkrir skildingar urðu þó
eftir og með þeim keyptu ungu
hjónin farmiða til Indókína á
fyrsta farrými, en höfðu ekki
gert neinar ráðstafanir um
bakaleiðina. í reyndinni sá iög-
reglan um ókeypis heimferð.
Ferðinni var heitið til litla
musterisins Bantéay Srei, sem
er nálægt hinu glæsilega must-
erishverfi Vat Angkor í Cam-
bodia. Þetta er einkennilegt að
heyra, en það er rétt. Malraux
hjónin fengu skriflegt leyfi frá
nýlenduyfirvöldunum til að
heimsækja og rannsaka muster-
ið og allt sem það varðaði.
Og dag nokkurn stóðu þau
ein i frumskóginum augliti til
auglitis við furðuverkið Bantéay
Srei. í farangri sínum höfðu
hjónin ekki aðeins hin venju-
legu fornleifafræðingaáhöld,
heldur einnig tvær stórar,
sterklegar og skarpar sagir, og
nú fóru þau að saga af undir-
stöðunum. Eftir mikið bras
tókst það og musteriö var flutt
niður að næsta fljóti, þar sem
átti að skipa því um borð á-
leiðis til Parísar.
Brátt komust Malrauxhjónin
að þvf, — að þau höfðu ætlað
sér of milcið. Þau urðu að
skiija musterið eftir á árbakk-
anum til seinni tíma og létu sér
nægja að taka meö sér nokkrar
myndastyttur. Þau gátu smyglað
þeim til hafnarborgarinnar
Phnom Penh, sem nú er höfuö-
borg Cambodíu. Þar voru tolla-
yfirvöldin, en því smáatriði
hafði Malraux gleymt. Allt
komst upp og sverð refsingar-
innar hékk yfir hinura ósvífna
unga rithöfundi. Hann var
fangelsaður og játaði sekt sina.
Rétturinn vildi ekki fallast á
fullyrðingar rithöfundarins um,
að listaverkið mundi gleðja tug-
þúsundir manna í höfuðborg
Frakklands, en enginn sæi það
í frumskógum Indókína. Hann
var dæmdur í þriggja ára vist
í hræðilegu austurlenzku fang-
elsi. Meðan Malraux sat í
svartholinu og beið eftir dómi
hæstaréttar, flýtti Clara, kónan
hans, sér til Parísar og gekk þar
þá milli húsa í beiðni um náðun
manns síns.
Dómsyfirvöld létu ekki bæn-
heyrast, en þá reyndi hún lista-
fólkið, sem hefur að minnsta
kosti jafnmikil "áhrif og dóms-
valdið í Frakklandi. Það gekk.
Þekktir menn sem Anatolé
France, André Gide, Francois
Mauriac, André Breton, Louis
Aragon, André Maurois skrifuðu
undir bænaskjal.
Og fyrir þessu urðu dómar-
arnir að beygja sig. Refsing
Malraux var minnkuð niður í
eitt ár og honum var leyft að
sitja af sér dóminn I Frakk-
landi. Malraux komst því á veg-
um lögreglunnar til Frakklands,
og fékk frelsi þar til að byrja
með. Þegar sú stund var upp
runnin, að hann átti að afplána
refsingu sína, gleymdi hann að
koma á lögreglustöðina. Lög-
reglumennimir gleymdu lika að
sækja hann. E.t.v. var það af
ásettu ráði til þess að fá ekki
alla menntamenn Frakklands
yfir sig.
Allt I lagi, allir sluppu og
hneykslið var úr sögunni.
Það merkilega er, að André
Malraux hefur sjálfur vakið at-
hygli á glæp sínum. Sjö árum
seinna skrifaði hann bókina
„Konunglegi vegurinn", þar sem
aðalpersónan er ungur rithöf-
undur, sem stelur musteri í
austurlenzkum regnskógi. Það
er skáldræn lýsing á atburð-
inum, sem gerðist f Indókfna.
Sem betur fer fyrir Malraux
eru lögregluyfirvöld ekki þekkt
af lestri fagurbókmennta og því
vakti bók Malraux enga athygli
á þessum gamla glæp.
Hins vegar komst þetta allt
í dagsljósið, þegar kona hans
skrifaði bók sína í sumar. Og
nú er spumingin sú, hvað mundi
menntamálaráðherra Frakka
gera nú, ef ungt skáld gerði
Frh. á bte. 4.