Vísir - 14.03.1967, Qupperneq 8

8
VI S IR . Þriðjudagur 14. marz 19G7.
Útgefandi: Blaðaútgáfan vISIR
Framkvæmdastjóri: Dagur Jónasson
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
Aðstoðarritstjóri: Axel Thorsteinsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Auglýsingastjóri: Bergþór Úlfarsson
Auglýsingar: Þingholtsstræti 1, símar 15610 og 15099
Afgreiðsla: Túngötu 7
Ritstjórn: Laugavegi 178. Sími 11660 (5 línur)
Áskriftargjald kr. 100.00 á mánuði innanlands
1 lausasölu kr. 7.00 eintakið
Prentsmiðja Vísis — Edda h.f.
Hagstjórn nútímans
Eftir nokkra áratugi fara sagnfræðingar að velta því \
fyrir sér, hver hafi verið helztu einkenni þess tímabils \
í sögu íslands, sem kennt er við viðreisn. Trúlega (
verður erfitt að draga eitt atriði fram yfir önnur, því (
undanfarin viðreisnarár hafa verið tími geysiörra h
breytinga og framfara á öllum sviðum þjóðlífsins. j)
Að setja eitt atriði í sviðsljósið væri sama og áð gera ii
málin allt of einföld. En líklegt má þó teljast, ef nefna /
ætti eitt atriði, að sagnfræðingar mundu nefna hið )
nýja hagstjórnarkerfi, sem var innleitt í upphafi við- \
reisnartímans og hefur haft geysileg áhrif á þróun- \
ina síðan. Það hefur gert atvinnuvegunum kleift að ((
byggja upp efnahag þjóðarinnar og standa undir stór- (f
kostlegri þróun á öðrum sviðum þjóðlífsins og hinni //
almennu velmegun, sem ríkir hér á landi nú. ))
Hagkerfi viðreisnarinnar byggist á hugmyndum, \i
sem brezki hagfræðingurinn Keynes setti fram fyrir \\
nokkrum áratugum, en enginn vildi þá hlusta á. Menn ('
héldu fast við hinar gömlu aðferðir og kölluðu yfir sig (
síharðnandi kreppur og styrjaldir í kjölfar þeirra. Eft- /
ir síðustu heimsstyrjöld uppgötvuðu menn sannleik- )
ann í hugmyndum Keynesar og hófu að beita þeim. \
Smám saman hafa hagstjórnarkerfi, sem byggjast á \
hugmyndum Keynesar, verið tekin upp meðal vest- (
rænna þjóða, bæði stórþjóða og smáþjóða. Árangur- (
inn hefur verið sá, að þessar þjóðir hafa síðan búið við /
nærri stanzlausa uppbyggingu og velmegunarþróun )
Kreppurnar eru úr sögunni. \
Hér áður fyrr var það föst regla, að þensla í at- / V
vinnulífinu leiddi til sívaxandi umsvifa, fram- ((
kvæmda og fjármagnseftirspurnar. Þessi þróun end- \
aði ætíð með sprengingu og þróun í öfuga átt, í átt til \
kreppu, hnignunar atvinnulífsins og almenns atvinnu (
leysis. Smám saman jafnaði atvinnulífið sig aftur og (
hóf aðra hringferð af þessu tagi. Hin nýja hagstjórn /
beitir samræmdum aðgerðum til þess að rjúfa þennan )
vítahring. Hún heldur þenslunni innan hæfilegra \
marka og hindrar sprenginguna, sem leiðir til kreppu. (
Hér hefur hinum nýju hagstjórnaraðferðum verið (
beitt með góðum árangri. Sumir hafa átt erfitt með (
að átta sig á, að t.d. sparifjárbinding í Seðlabankan- )
um og hallalaus fjárlög eru nauðsynlegir liðir í þess- \
ari stefnu. Forustumenn Framsóknarflokksins hafa \
ekki getað skilið þetta og halda enn fram hinum (
gömlu kreppuráðum, sem allir aðrir hafa varpað fyr- (
ir borð. Það er alvarlegt mál, að fjölmennur stjórn- (/
málaflokkur skuli halda til streitu úreltum hugmynd- //
um, og er vonandi, að hann fái ekki tækifæri til að \i
'framkvæma þær. Hins vegar fer innsýn þjóðarinnar í \\
þessi mál vaxandi, í samræmi við auknar upplýs-
ingar og aukna efnahagsþekkingu, og því vaxa lík- (í
urnar fyrir endanlegum framgangi hinnar nýju hag- (/
stjómar. )/
œ
SVETLANA VAR AUGA-
STEINN FÖÐUR SfNS
Blöö um allan heim komust
í feitt þegar kunnugt varð, að
Svetlana Stalín hefði farið á
fund sendiráðs Bandaríkianna í
Dehli á Indlandi og óskað eftir
landvistarleyfi ■' Bandaríkjunum
sem pólitískur flóttamaöur. Én
enn ríkir sú óvissa um margt í
þessu máli, að nægt fréttaefni
verður fyrir blöð og útvarp dög-
um saman, ef ekki lengur —
ef til vill miklu lengur.
I erlendu blaði var svo að orði
komizt, að ef það reyndist rétt,
að Svetlana hefði „óskað eftir
landvistarleyfi sem pólitískur
flóttamaður“ væri það mikil
frétt, sem kynni að hafa víðtæk
stjórnmálaleg áhrif, — og ef
til vill mætti kalla hana frétt
um viöburð, sem kynni að hafa
stórkostleg áhrif á samskipti
þjóða og gang heimsmála. Má
þó vera, að hér sé tekið full-
djúpt í árinni.
Víkjum fyrst að því, sem
nokkurn veginn víst er talið,
laust eftir aö kunnugt varð að
Svetlana væri komin til Sviss.
Hún virðist hafa farið þang-
að vegna þess, að Bandaríkin
óskuðu eftir að hún leitaði land-
vistar í öðru landi en Banda-
rikjunum, og mun það vera
vegna þess, að betur horfir en
áður um aukin og bætt sam-
skipti Bandaríkjanna og Sovét-
ríkjanna, og Bandaríkjastjórn
vill ekki verða til þess að spilla
þeim horfum með því að taka
við Svetlönu.
Kunnugt er, að Svetlana fór
í leiguflugvél, sem leigð var sér
lega til þessa flugs, og voru
gerðar hinar víötækustu örygg-
isráðsstafanir tengdar feröalag-
inu, og eftir komuna til Sviss
hefur hún vafalaust þegar hlotið
vemd stjómarvaldanna, sem
halda dvalarstað hennar leynd-
um. Heill her fréttamanna og
fréttaljósmyndara er kominn til
Sviss til þess að reyna aö ná
tali af Svetlönu og taka myndir
af henni, en þegar þetta er
skrifað (13/3) hafði þeim ekki
tekizt að finna hana.
^-í>ess er að geta, að svissnesk
stjórnarvöld fara ávallt varlega
í sakimar, ef um pólitíska flótta
menn er að ræða, og veita ekki
landvistarleyfi án þess að eiga
viðræður um það viö stjómar-
völdin í föðurlandi flóttamanns-
ins, hverrar þióöar sem hann
er.
í Mosjtvusjpnvarpinu var til-
kynnt ‘á i sunnudagskvöld um
,,burtför“ Svetlönu og þess að-
eins getið, að það væri hennar
einkamál, hversu lengi hún
dveldist erlendis.
Svetlana fékk leyfi til þess
að fara úr landi eftir andlát
mánns hennar, Indverja, en lík
hans var brennt, og kvaðst hún
vilja færa ættingjum hans á Ind
landi öskuna. Og það gerði hún.
En svo fór hún f bandaríska
sendiráðið eða skömmu síðar.
I Moskvu kom það engum
meira á óvart en bömum henn
ar, að hún skyldi hafa tekiö
ákvörðun um að hverfa ekki
heim aftur. Þau eru Jósef 21
árs, og Jekaterina, 15 ára.
Vestrænir blaðamenn í
Moskvu ræddu við son hennar,
Josef, sem sagði, að hann og
systir hans hefðu fariö út á
flugvöll til þess að taka á móti
móður sinni, en hýn ekki komiö.
Hann kvaðst1 svo hafa heyrt
fréttina í útvarpi frá BBC í
London á rússnesku og hafði
þeim systkinunum oröið mikið
um þetta. Fréttamennirnir sögð
ust hafa rætt við hann í fimm
herbergja íbúð nálægt Kreml.
Faðir Josefs var Gregori Moro-
zov stúdent, sem Svetlana gift-
ist 17 ára, en skildi við að ósk
föður síns. Josef, sem er ný-
kvæntur, sagði móður sfna tala
ensku reiprennandi. Hún hefur
þýtt sögulegar skáldsögur úr
ensku á rússnesku.
Það er vitað, aö Svetlana var
augasteinn föður síns, en aö
sjálfsögðu var það mjög tak-
markað, sem umheimurinn vissi
um heimilislíf hans. Churchill
minnist á hana i endurminning-
um sínum.þar sem hann segir
frá því, er hann var í Kreml
til samninga við Stalin. Honum
var minnisstætt er hún kom og
kyssti föður sinn og bauð hon-
um góða nött.
í Stalin-safninu í Gori í
Grúsíu eru handskrifuð bréf
'StáTíris~tn ffðtturmnár, og bera
þau öll vitni um að hann hugs
aði til hennar af hlýju og við-
kvæmni. Hann skrifaði undir
þau Papotschka (Litli pabbi).
Hann kvaðst vera einmana, þeg
ar hún væri fjarri.
Stalin var tvfkvæntur. 1 fyrra
hjónabandi fæddist sonur, og í
seinna hjónabandinu Svetlana
og sonur.
Fyrri kona hans var Grúsiu-
stúlka Ekaterina Svanidze, guð-
hrædd og góð kona, og mun
hafa látizt þegar árið 1907, og
var Stalin bugaður maður fyrst
f stað vegna missisins. Það
var haft eftir honum þá, að með
henni hefði dáið f brjósti hans
samúð til mannanna, en vfst er,
hvað sem þeim orðum h'ður. að
eftir dauða hennar var hann
breyttur maður og harðari.
Sonur Stalins af fyrra hjóna-
bandi hét Jakob. Hann var við
nám í háskólanum í Tiflis, er
síðari heimsstyrjöldin brau7t
út, og var lautinant í Rauöa
hemum, er Þjóðverjar tóku
hann til fanga.
24/7 — 1941. — Þegar upp-
götvað var, að hann var sonur
Stalins var hann leiddur fyrir
Göring marskálk. Sagt var að
nazistar hefðu viliað skipta á
honum og þýzka marskálknum
von Paulus, en þau urðu örlög
þessa sonar Stalins, að hann
framdi sjálfsmorð í fangabúðum
nazista.
Síðara hjónaband
Stalin kvæntist aftur 1919 —
þá 39 ára — sextán ára gamalli’
stúlku. (Þess má geta að það
er algengt aö Grúsíustúlkur
giftist 13 — 17 ára). Hún hét
Nadezhda Alliluieva og var dótt
ir lásasmiðs, en þar hafði Stalin
oft leitað hælis, er lögreglan var
á hælum hans. Þegar þau voru
gefi saman bar hún líf undir
brjósti — soninn Vasilý, sem
fæddist tveim mánuðum seinna.
Dóttirin — Svetlana (orðið þýð-
ir dagrenning) fæddist 1925.
Þetta hjónaband var ekki
hamingjusamt, einræðisherrann
tók þátt í svallveizlum og kom
alltáf eftir á til heiftarlegra á-
rekstra milli hans og konunnar
Framli. á bls. 13