Vísir - 16.03.1967, Blaðsíða 9

9
V1S TR. Fimmtudagur H5. marz té©7.
Hægri umferö í Bandaríkjunum. Myndin sýnir mannvirki fyrir umferöina, brýr og upphleðslur hliðstæöar þeim, sem við furfum að láta gera á a.m.k. tveimur mikSl-
vægum umferðaræðum í nágrenni Reykjavíkur. Þaö mundi kosta mikið fé að breyta þessum mannvirkjum fyrir hægri akstur væru þær byggðar upphaflega fyrir vinstri
akstur.
vinstri akstur

Þess er nú fremur skammt að bíða, að hægri handar akstur
verði tekinn upp á íslandi. Verður hægri handar reglan þá
orðin gildandi regla í allri umferð landsmanna, hvort heldur er
á landi, láði eða í lofti. En eins og kunnugt er hefur hægri
handar reglan lengi verið alþjóðleg meginregla í umferð á
sjó og í lofti. Hægri handar reglan er raunar orðin alþjóðleg
meginregla í umferð á landi, þótt allmörg ríki, einkum sam-
veldislönd og Japan hafi vinstri handar akstur að meginreglu.
Af Evrópulöndum eru það nú aðeins Stóra-Bretland, írland-
Svíþjóð og ísland er halda uppi vinstri handar umferð á Iandi
en hin tvö síðarnefndu eru að undirbúa hægri handar umferð.
Gert er ráð fyrir að hún verði tekin upp á Islandi einhvern
tíma á tímabilinu apríl-júní á næsta ári.
„Þegar athugað er, hvers
vegna vinstri eða hægri
umferð tíðkaöist í hinum ýmsu
löndum, kemur í ljós, að svo
virðist sem’ þróun á hverjum
stað hafi mótazt af gömlum
venjum, sem áttu rót sína aö
rekja til umferðar á hestum
vopnabúnaðar o. fl.“, segir í
greinargerð, sem fylgdi frum-
varpi til laga um hægri
umferð og lagt var fram á 86.
löggjafarþinginu árið 1965.
Hlaut frumvarpið samþykki á
síðari hluta þessa þings eða á
árinu 1966. Enn fremur segir
um uppruna akstursreglna:
„Reglan um hægri handar um-
ferð er runnin frá Rómarétti,
en áhrifa hans gætti mjög í
lagasetningu margra Evrópu-
ríkja. Hér á landi varð vinstri
handar umferð rikjandi, og er
talið, að þar hafi ráðið miklu,
að fótskör kvensöðla var á
vinstri hlið hestsins“.
Hægri umferð varð ríkj-
andi 1 flestum stærri Evrópu-
löndum og ýms lönd, sem upp-
haflega höfðu tekið upp vinstri
umferð hölluðust brátt að hægri
umferð, t.d. Austurríki, Ung-
verjaland, Tékkóslóvakía og
Portúgal, enda jukust samgöngur
um meginland Evrópu ört og
margvísleg vandamál sköpuðust
með hraðgengum vélknúnum
ökutækjum. Tíðkast hægri um-
ferð nú um nær alla Evrópu og
Norður-Ameríku, þannig að inn-
an skamms verða aðeins tvö
lönd eftir með vinstri umferð.
Hægri umferð í lofti,
á sjó og landi.
Við íslendingar erum ekki að
taka upp hægi umferð, vegna
þess að hún hafi í sjálfu sér
einhverja kosti fram vfir vinstri
umferð. í stuttu máli sagt er
ástæðan fyrst og fremst sú, að
fyrirsjáanlegt er að við verðum
einhvern tíman að gera þetta
og þá er betra að það sé gert
fyrr en síðar. Því lengur sem
það dregst, þeim mun dýrara
veröur að framkvæma breyt-
inguna, sem óhjákvæmilega
verður að gera með hliðsjón af
því að hægri reglan er nú
nánast oröin alþjóðleg megin-
regla í umferð á landi. Vaxandi
samgöngur milli íslands og ann-
arra landa gera það að verkum
að við þurfum i ríkari mæli en
áður aö aðlagast umferð í Evr-
ópu og Ameríku. Þá er einnig
á það að líta að farartækjum,
sem nota má bæði á sjó og á
landi fer fjölgandi og eölilegt
að sömu reglur gildi jafnt þegar
þeim er ekið á sjó og yfir land.
Einnig er heppilegt að þeir sem
hafa að atvinnu að stýra farar-
tækjum á sjó eða í lofti þar sem
hægri reglan gildir í umferð
búi einnig við sömu reglu í um-
ferð á landi. Þessi atriði eru þó
ef til vill minniháttar. Aðalatrið-
in eru hin tvö fyrst nefndu, vax-
andi feröalög okkar erlendis og
sá kostnaöur, sem dráttur á
breytingu hefur í för með sér.
Til dæmis um kostnaðinn má
nefna það að fyrir 25 árum
hefði það aöeins kostað fáeina
tugi þúsunda króna að taka
upp hægri regluna í umferð á
landi. Nú mun það kosta nokkra
tugi milljóna króna og getur
farið upp í hundruðir milljóna
á núverandi verðlagi ef við
breytum ekki úr vinstri akstri
í hægri akstur, áður en fyrir-
hugaðar umbætur á vegakerf-
inu t.d. brýr yfir vegi og undir-
göng verða byggð, en þaö
stendur víða til. Verður að
miða gerð þessarra mannvirkja
við annað hvort hægri- eöa
vinstri akstur. Umferðamerk-
ingar, sem hafa úrslitaþýðingu
í sambandi við alla umferð,
verða sífellt fleiri og dýrari og
tilkostnaður vegna þeirra hefur
farið ört vaxandi. Þá verður
erfiðara að framkvæma nauð-
synlegar breytingar eftir því
sem fjölgar í elztu aldursflokk-
unum, en sú fjölgun er mjög
ör. Það verður einkum eldra
fólk, sem í fyrstunni á erfitt
með að aðlaga sig breyttri um-
ferð.
Breyting fyrirhuguð
1940.
Þegar á þetta og margt fleira
er litiö mætti ætla að eðlilegast
hefði verið að breytingin úr
vinstri akstri yfir í hægri
akstur geröist fyrr. Raunar var
breytingin áformuð árið 1940
en ekkert varð úr því vegna
brezka hernámsliðsins. Þegar
bandaríska vamarliðið kom
hingað eftir brottför hins
brezka herliðs skapaðist tæki-
færi til breytinga, sem raunar
hafði aðeins verið frestað, aö
forminu til. En óttinn við slysa-
hættu hindraði framkvæmdir
Féll málið síðan niður um skeið.
Árið 1955 skipaði þáverandi
dómsmálaráðherra nefnd til að
gera tillögur um endurskoðun
löggjafar um umferðarmál og
bifreiðamál, svo og reglugerða
um sömu málefni.
Jafnframt samdi nefndin
greinargerð um hægri og vinstri
akstur. Komst nefndin að þeirri
niðurstöðu að kostnaður við
breytingu mundi aukast veru-
lega með tímanum, sömuleiðis
áhætta og óþægindi, sem gætu
orðið breytingu samfara. Nefnd
armenn voru einnig sammála
um að æskilegt væri að hér
giltu sömu reglur í umferð á
landi og giltu viórs' hvar í ná-
grannalöndun Nefndin
treysti sér þó ekki til að mæla
með breytingu úr vinstri akstri
yfir í hægri akstur af fjárhags-
ástæðum, en samdi nýtt um
ferðalagafrumvarp, sem var
þannig að auðvelt yrði að breyta
því ef hægri akstur yrði tek-
inn upp.
Á Alþingi 1962—3 kom fram
þingsályktunartillaga um aö
ríkisstjórnin léti „fara fram at-
hugun á því hvort ekki sé tíma-
bært að taka upp hægri handar
akstur hér á landi ...“ Tillagan
fékk ekki fullnaðarafgreiöslu og
var málið tekiö upp á næsta
þingi 1963—4 og kom þá fram
svofelld þingsályktunartillaga,
sem samþvkkt var á þinginu:
„Alþingi ályktar að skora á rík-
isstjórnina að láta hefja hið
allra fyrsta undirbúning að
því, að upp verði tekinn hægri
handar akstur hér á landi“.
Tillagan var samþykkt og
höfðu þá ýmsir aðilar utan
þings, sem hagsmuna höföu að
gæta lýst samþykki sínu á til-
lögunni. Meöal þeirra var Félag
íslenzkra bifreiðaeigenda, Land
samband vörubifreiðastjóra og
umferðanefnd Reykjayíkur
Ríkisstjómin ákvað síðan
að beita sér fyrir því að tekin
yrði upp hægri umferð hér á
landi. Með bréfi dágs. 14. aprfl
1965 fól dómsmálaráðuneytið
umferöarlaganefnd að semja
frumvarp til íaga um hægri
umferð. Var frumvarpið síðan
samþykkt áriö 1966. Undirbún-
ingur hófst fljótlega að fram-
kvæmd breytingarinnar og kem
ur hún örugglega til fram-
kvæmda á næsta ári.
Flestir bílar með vinstri
handar stýri.
Mikilvæg röksemd með brevt-
ingu er sú staðreynd að lang-
flestar bifreiðir á Islandi eru
gerðar fyrir hægri akstur (með
vinstri handar stýri). Verður
stöðugt erfiðara að fá bifreiðir
með stýrj fyrir vinstri akstur.
Auk þess fylgir því aukakostn-
aður. Annars er „álit manna á
því hvor gerðin hénti betur
hvorri umferðarreglunni, hægri
handar eða vinstri ... nokkuð
mismunandi", eins og segir j
greinargerö umferðarlaganefnd-
ar. En „í þéttbýli er talið hent-
ugra að aka bifreið með stýri
nær miðju vegar . að árekstr-
ar hafa fariö í vöxt á vegum
hér á landi þar sem erfitt er að
mætast, og er líklegt að komast
hefði mátt hjá sumum þessum
slysum ef stýri hefði verið nær
vegarmiðju. Loks er þess að
geta, að þegar umferö fer að
verða hröð, þá eru árekstrar í
mörgum tilvikum hættulegri en
akstur út af vegi.“'
Veigamestu rökin gegn breyt-
ingu eru talin þau, að hún hafi
kostnað í för með sér. Einnig er
aukin slysahætta talin gild mót- |
rök. Slysahættan er þó talin |
hverfandi af þeim sem mæla
með breytingú einkum ef fólk
er varað við brevtingunni nægi-
lega vel, þar sem þá muni gætni
í umferð færast í vöxt, þegar
breytingin fer fram og a.m.k.
fyrst eftir að hún gerist. Um
þetta atriði 'segir í greinargerð
sem umferðalaganefnd hefur
samið: „I þeim löndum, sem
breytt hafa úr vinstri í hægri
handar umferð, sýnir reynslan,
að eigi er ástæða til að gera
miKið úr slysahættu í sam-
bandi við breytingu, þó að við-
urkenna verði aö htin sé
nokkur. Með því að velja hent-
ugan tíma árs til breytingar, f
miðað við veðurfar og umferö, )
svo og með víðtækri kynning- I
arstarfsemi er talið að draga *
megi úr slysahættu. Taliö er að j
rosknir ökumenn og gangandi |
vegfarendur almennt eigi erfið- |
ast með að aðlagast breyttum |
umferðarháttum, Því þarf að 8
beina kynningarstarfseminni
sérstaklega til þeirra. Er í því
sambandi rétt að benda á, að
tala roskinna ökumanna er nú
tiltölulega lág, en hún fer ört
vaxandi. Hér ber og að hafa
í huga, að slysahætta « sam-
bandi við umferðarbreytingu
er aðeins tlmabundin, en hins
vegar er hættan vegna mis-
munandi umferðarreglna stöð- t
ug og fer vaxandi við aukna |
fólksflutninga. landa á milli. 8
Framh. á bls. 13