Vísir - 26.09.1967, Qupperneq 3

V í SIR . Þriðjudagur 26. september 1967,
3
Sex þúsund tonn „af Mos
fellssveit" eru flutt til
Reykjavíkur daglega
Fyrir nokkru síðan sátu tveir
rithöfundar i stofu annars
þeirra uppi í Msofellssveit. Eins
og gefur aö skilja ræddu þeir
saman um landsins gagn og
nauðsynjar. Meðal annars barst
tal þeirra að hinum miklu mal-
arflutningum sem eiga sér staö
úr sveitinni til höfuðborgarinn-
ar. Varð þá heimamanninum að
orði, eitthvað á þessa leiö: „Þeir
eru að keyra fósturjöröinni til
Reykjavíkur".
Kannski finnst sumum þetta
skemmtilega að orði komizt, en
fyrmefndur rithöfundur hefur
sjaldan átt í erfiöleikum með aö
koma fyrir sig orði og jafnvel
hlotið hin dýrustu verölaun fyr-
ir orðasamsetningu sína.
Sé betur að gáð, kemur í ljós
að fyrrgreind setning á við tals-
verð rök að styðjast, en stöðug-
ur straumur malarflutningabif-
reiða er nú úr Mosfellssveit til
Reykjavíkur.
Áður þóttu það lítil jarðhlunn
indi í Mosfellssveit, ef miklir
melar eða aðrir berangrar voru
innan marka þeirra. En nú hafa
hlutimir snúizt við og eru nú
melarnir orðnir að peningum,
ef svo mætti að orði komast og
er möl sú sem þar er tekin og
flutt til Reykjavíkur mæld í
tunnum og kostar hver tunna þó
nokkrar krónur, en misjafnlega
mikið, eftir því hve gæði efnis-
ins eru mikil ... hvort þaö er
notað í steypu eða til uppfylling-
ar.
Hvert malarfyrirtækið á fæt-
ur öðru hefur skotiö upp koll-
inum en þau hafa „lifað“ mis-
jafnlega lengi, eins og svo mörg
önnur útgerðarfyrirtæki, og
kannski stofnuð af lítilli fyrir-
hyggju og enn minni þekkingu
á væntanlegum viðfangsefnum.
En stofnendurnir hafa flestir
átt þann sameiginlega draum,
að græða fé á skömmum tíma.
Bændur þeir sem leigt hafa að-
stöðu til malartekju á landar-
eign sinni, eða selt námuréttind-
in; hafa aftur á móti litlu þurft
aö hætta til, þeirra er ríkið,
mátturinn og dýrðin 1 líki pen-
inga fyrir hverja malartunnu.
I gagnfræðaskólanum að Brú-
arlandi er lítill vinnufriður fyrir
nemendur eða kennara, en
þjóðvegurinn liggur utan við
gluggana á kennslustofunum.
Stöðugur straumur háværra bif-
reiða hefur truflandi áhrif á
kennsluna, eins og nærri má
geta, og auk þess titrar húsiö ,
hvert sinn sem stórar bifreiðir
fara um veginn, en það skeður
á hverri einustu mínútu.
Húsfreyjur sem ætla gang-
andi í verzlanir sveitarinnar
eiga það á hættu að lenda í
stööugum rykmekki alla leiðina,
eða því sem verra er, ef blautt
er veður, þá er vegurinn eitt for-
arsvað og hinar stóru bifreiðir
senda frá sér aurúðann og slett-
urnar í allar áttir. Um hættuna
af völdum þessarar gífurlegu
umferðar þarf ekki að ræða, en
margir bifreiöarstjóranna sem
um veginn fara, sinna ekki
skiltum þeim sem banna framúr
akstur í þéttbýlinu.
En við skulum halda okkur
við upphaflegt efni þessarar
greinar, og reyna að fá svar viö
þeirri spumingu hve mikið
magn af möl sé flutt úr Mos-
fellssveit daglega. Vísir átti leið
um þrjár malarnámur i Mos-
fellssveit á dögunum. Fyrsta
náman sem hann kom í var á
Leirvogstungumelum. Þar hefur
Reykjavíkurborg námuréttindi
og voru þar tvær ámoksturs-
skóflur, af þremur, að störfum.
Við höfðum tal af einum
manninum sem mokar á bifreið-
irnar og spurðum hann hversu
mikið magn af möl færi á bif-
reiðirnar að meðaltali og bjóst
hann við að það væri nálægt
átta tonnum. Við spurðum hann
hversu margar bifreiðir þeir
mokuðu á daglega svaraði hann
því til að þær væru ,um 300, en 1
þeir hefðu komizt hæst í að'
moka á 470 bifreiðir á einum
degi.
Ef, við reiknum með að 300
bifreiðir fari á dag úr þessum
gryfjum með átta tonn hver,
flytja þær hvorki meirra né
minna en 2400 tonn af Mosfells
sveit til Reykjavíkur daglega.
Næst komum við í námur
sem Sandur og möl h.f. reka í
landi Helgafells. Þar voru yfir
30 bifreiðir í akstri þann daginn,
en það er óvenjumikið. Ef við
reiknum með sama magni á
hverri bifreið og hver þeirra fari
15 ferðir daglega þá er magniö
sem þær flytja á einum degi
3600 tonn.
Ef við leggjum þessar tvær
tölur saman þá eru flutt úr
þessum tveim námum um það
bil 6000, sex þúsund tonn dag-
lega.
Þá er eftir að telja eina námu
til viðbótar, en hana á Mos-
fellshreppur sjálfur, en lítið
mun vera tekið af möl úr henni
um þessar mundir.
Það er annars um námur þess-
ar að segja að mjög er misjafn-
lega um þær gengið. 1 námu
þeirri sem Sandur og möl h.f.
rekur, er mikið af rusli og staf-
ar það af því að á stríðsárun-
um var geysistórt braggahverfi
á melunum (Helgafells-hospital).
Þegar braggarnir höfðu verið
rifnir var járnplötunum safnað
aaman og þær grafnar í jörðu.
Nú hefur aftur á móti verið
grafið í kringum þessar fyrr-
verandi gryfjur og eru þær
„orðnar aö hólurn", ef svo mætti
segja og standa kolryðgaðar
járnplöturnar út úr þeim hér
og þar og getur stafað mikil
hætta af þeim, ef þær losna og
ná að fjúka, eins og dæmi eru
til fyrir. Einnig var á þessu
svæði mikið af steyptum bragga
grunnum og hafa þeir fengið að
eiga sig á svæðinu þar til núna
aö búið er að grafa í kringum
þá og hafa sumir þeirra fallið
niður og liggja brotin á víð og
dreif, eöa í ólögulegum hrúgum
um svæöið.
Fyrir nokkru siðan voru fjar-
lægðir tveir skúrar sem land-
eigendur í Mosfellssveit höföu
sett á lóðir sínar og ætluðu að
gera íbúðarhæfa sem sumarbú-
staði. Ekki var þeim veitt leyfi
til að láta skúrana standa á
landi sinu og voru þeir loks
fjarlægðir af hreppsyfirvöldun-
um. Það væri ekki úr vegi fyrir
svo dugmikla hreppsnefnd að
hún skikkaði þá sem námurétt
hafa í Mosfellssveit (eða eigend-
ur námanna), til að sjá um að
Frh. á bls. 13.
Leifar af einu „milljónafyrirtækinu“ í Mosfellssveit.
Braggaleifamar hafa verið grafnar upp að nýju og liggja sem hráviði um allar trissur.
Fimmtán vörubifreiðir biðu ámoksturs við eina skófluna þegar blaðamanninn bar að.

* ’
t i p
Þetta er ekki mynd af þyriu í Hvalfiröi. Þetta er „landslag gert af mannahöndum“.