Vísir - 03.11.1967, Qupperneq 5

V1SIR. Föstadagur 3« nóvember 1967.
Að tefja fyrir ellihrörnuninni
og hækka meðalaldur mannsins
Læknavisindin beinast inn á nýjar brautir
T Tm leiö og maðurinn fæðist,
fer hann að eldast.
Engu að síöur má verjast elli-
hrömuninni og tefja fyrir henni
mun lengur en menn álíta yfir-
leitt, aö minnsta kosti ef við-
komandi hefur ekki orðið fyrir
neinu líkamlegu áfalli ungur, og
ekki fariö allt of gáleysislega meö
heilsu sína. Og „ellikölkun“ sem
þjáir svo marga nú, þegar árin
færast yfir, veröur sennilega úr
sögunni áöur en langt um líður.
Læknavísindin hafa sem sé
snúiö sér að ellihrömuninni fyrir
alvöra. Sú sókn gekk hægt fyrst,
en nú er kominn drjúgur skriður
á. Böm sem núera fyrir skömmu
fædd meöal tækniþróaöra þjóða,
ættu velflest aö geta náö 80—90
ára aldri, «Öa að minnsta kosti
lifað áratug lengur að meðaltali
en nú er reiknað meö, Jafnvel
foreldrar þessara barna ættu að
geta náð eitthvaö svipuðum með
alaldri.
Og ekki nóg með þaö, segir
dr, Edvard Bortz, fyrrverandi
forseti bandaríska læknafélags-
ins, þess verður ekki svo langt
að bíða, að meöalaldurinn kom-
ist upp í 100 ár. Og hann tekur
það fram, að þar sé átt við að
menn lifi áratugina tíu, ekki ein-
ungis að þeir séu á lífi.
Margir vísindamenn og sér-
fræðingar á þessu sviði, telja að
möguleikarnir á 100 ára ævi-
skeiði séu þegar fyrir hendi. Gall
inn sé sá, að fólk hirði ekki
um að notfæra sér þá mörgu
leika meö því aö ástunda heil-
brigt lífemi — heilbrigt matar-
æði, líkamlega áreynslu, hóflega
hvíld og áslökun. og þó kannski
fyrst og fremst algera útilokun
örvandi og sefandi lyfja, og ann-
arra skaðlegra öfganautna.
Þessi grein læknavísindanna
er ung enn. 1 rauninni tóku vis-
indamennimir ekki að glíma við
ellina fyrir alvöra fyrr en að
síðari heimsstyrjöld lokinni. „Á-
hugaleysi vísindamannanna á ell
inni stafaði fyrst og fremst af
því hve fátt var um gamalt fólk
þangað til. Um aldamótin síðustu
var meðalaldur manna í Banda-
ríkjunum t. d. undir fimmtíu ár-
um, og þeir af síðustu kynslóð,
sem náðu 65 ára aldri, og gátu
þar með kallazt gamlir, voru of
fáir til þess að vekja almennan
áhuga vísindamannanna og vís-
indastofnana sem rannsóknar-
efni.
Og auk þess, hvaöa þýöingu
gátu slíkar rannsóknir haft? Maö
urinn eltist og dó. Slíkt var —
óumflýjanlegt.
Þetta er enn almennt álit. Ann
arra en vísindamannanna, sem
telja að það fái ekki lengur staö-
izt.
Margir vísindamenn hafa gert
leit aö manni, sem varö aldurinn
að aldurtila. Og sú leit hefur ekki
borið þann árangur, $em ætla
mætti í fljóiu bragði. Enn er þáð
ekki vitað, að nokkur maður hafi
fengið eðlilegan dauðdaga í
fyllsta skilningi þess orðs — að
líkaminn hafi verið kröftum þrot
inn eingöngu fyrir aldurs sakir.
Eins og nú er, deyja menn ekki
úr elli í þeim skilningi. Það eru
slysin, sjúkdómamir og alls kon-
ar sjúkleiki, sem verða mönnum
að bana.
Þetta er harla merkilegt, þar
eö læknavísindin viðurkenna ekki
fræðilega aö neinn sjúkdómur sé
ólæknanlegur, þegar læknavísind
in hafa fundið lyf og ráð við
sérhverjum þeim sjúkdómi, sem
nú verður mönnum að bana.
verða aðrar dánarorsakir en slys
farir og elli útilokaðar sem slík-
ar.
Enn sem komið er geta vfsinda
A
SJÁLFSAFGREIÐSLU■
KÆUBORÐ
óskast til kaups.
SÖBECKS-VERZLUN
Háaleitisbraut 58—60 . Sími 38855
Systrafélagið ALFA
Reykjavík
heldur BASAR sinn til ágóða fyrir líknar-
starfið sunnudaginn 5. nóvember í Ingólfs-
stræti 19. Margt góðra muna. — Húsið opnað
ki. 13,30. — Allir velkomnir.
menn ekki sagt með vissu hversu
lengi líkama mannsins geti enzt
lífsþróttur, ef sjúkdómar eða slys
koma ekki til. Líkamsfræöilegar
og líffræðilegar rannsóknir þykja
benda til að fræðilegur meðal-
aldur sé 125—150 ár. Og þá vakn
ar sú spuming, hvað sé við þaö
unniö að ná svo háum aldri.
Hvort þeir áratugir, sem kunna
að bætast við mannsævina, hafi
nokkurn tilgang í sjálfu sér, eða
hvort þar sé einungis um að
ræða langá og leiða athafnalausa
bið eftir því óumflýjanlega.
Niðurstöður nýjustu rannsókna
benda til að menn geti haldið
lífsfjöri og lífsþrótti mun leng-
ur en nú er almennt. Það er jafn
óalgengt að líkaminn hrörni ein-
göngu vegna þess, að hann eld-
ist, og að menn deyi einungis
fyrir aldurs sakir.
Yfirleitt er sjúkdómum þar um
að kenna. Þaö er tþtölulega
skammt síöan, að enn var litið
á æðahörðnun sem eðlileg elli-
mörk. Nú hafa vísindin hins veg-
ar' sannað að þar er um efna-
skiptasjúkdóm að ræða.
En þótt svo fari, að læknavís-
indunum takist að sigrast á öll-
um sjúkdómum, er ekki þar með
sagt, aö maðurinn haldi líkam-
legri „æsku“ fram í elli. Árin og
vinnan setja merki sín á mann-
inn, hjá því veröur ekki komizt.
Sé um að ræða eittnvert eitt
líffræöilegt atriöi, sem veldur elli
manna, þá hafa vísindin ekki
fundið það atriði enn. Erfðir ráða
þar miklu um, áreiðanlega. —
Það erj eins og einstaklingurinn
taki „takmörkun æviskeiðsins"
áð arfi frá forfeðrum sínum. En
umhverfið 'hefur líka sín áhrif.
Vísindalegar tilraunir þykja til
dæmis hafa sannað, að rottur,
sem stöðugt er haldið í kælihlfi,
lifi lengur hinum, sem geymdar
eru í hólfi með „stofuhita“.
Einnig verða rottur, sem aldar eru
við þröngan kost mun eldri „alls-
nægta“-rottum.
Jafnvel sólargangurinn virðist
hafa sín áhrif. Plöntur, sem vaxa
í stöðugu sólskini, veröa yfirleitt
skammlífari hinum, sem hafa höí-
léga birtu, vegna þess að sól-
skinið hraðar efnaskiptunum.
Hvort sömu lögmál gilda fyrir
mannslíkamann, er enn ekki vit-
að — þó er vitað að stöðugt
sólskin gerir hörund manna elli-
legt, veldur þornun og hrukkum.
Vitað er og, að mannslíkam-
inn eldist yfirleitt ekki sem „sam
stíg heild“ — sérhvert líffæri virð
ist eldast út af fyrir sig, sam-
kvæmt fyrirfram ákveðnum
hraða. Sá hraði virðist „skráður"
í hinar einstöku framuheildir.
Þótt margt sé enn sem lækna-
vísindin þekkja ekki í sam-
bandi við aldur og elli manna,
hefur talsvert áunnizt þegar.
Meðalaldurinn hefur hækkað og
fer enn hækkandi, og stöðug
sókn helzt í baráttunni gegn hin-
um ýmsu sjúkdómum, sem herja
á mannslíkamann. Allt vekur það
vonir um, að hinn fræðilegi með-
alaldur náist — og maöurinn
haldi lífsþrótti sínum mun lengur
hlutfallslega, þegar því takmarki
hefur verið náð.
Hraðreist hús
Bandaríkjamenn hafa nú hafið
framleiðslu á „skyndihúsum“ úr
báruplasti, sem ekki tekur að
ráði lengri tíma að reisa en
venjuleg tjöld. Þessi hús eru sam
anbrotin í pakka, og því létt og
auðveld í flutningi. Þau eru fyrst
og fremst ætluö til að bæta úr
bráðri þörf, þar sem fólk missir
húsaskjól vegna náttúruhamfara
eða eldsvoða, en geta um leið
komið ferðafólki í góðar þarfir,
eöa í sambandi við útisamkom-
ur og mót, sem standa nokkra
daga samfleytt. Uppsetning þeirra
er eins auövéld og hugsazt getur,
eins og mýndir þessar sýna. Ann
aö mál er svo það, hvemig þau
standa af sér storma og veðra-
brigði, eitthvað í líkingu við það,
sem gerist og gengur hér á landi
— til dæmis.
* "'nra