Vísir - 03.11.1967, Síða 9

V1 SI R . Föstudagur 3. nóvember 1967.

i
Hvað er þá orðið
jieirra starf
í 50 sumur?
>f
J næstu viku eru 50 ár — hálf
öld liðin frá því að hin
rússneska bolsévikabylting
brauzt út austur í Pétursborg,
þar sem nú heitir Leningrad,
en hún var þá höfuðborg rússn-
eska keisaradæmisins.
Að vísu er tímasetning þess-
arar byltingar ruglingsleg, því
að það var aðfaranótt 25. októ-
ber á þeirrar tíðar almanaki,
sem beitiskipið Aurora sigldi
upp Nevu-fljót og gaf start-
merki byltingarinnar með skoti
úr fallbyssu sinni. Enn gengur
byltingin undir heitinu Októ-
be>-byltingin, þó hennar sé
minnzt 7. nóvember.
Þetta stafar einfaldlega af
því. að Rússar höfðu á þeim
tíma enn júlíanska tímabilið
og höfðu ekki tekið til greina
þá tímaleiðréttingu, Jsem
Gregorius páfi fyrirskipaði
1582, að fella niður hlaupárs-
daga á aldamótaárum, svo að
þeir voru komnir um 15 dögum
á eftir Vestur-Evrópu í alman-
akinu. Þó að enn væri ekki
nema 25. október austur í
Rússaveldi var kominn 7. nóv-
ember { Vestur-Evrópu og við
þaö tfmatal er miðað, þegar
atburðarins er minnzt.
valdabarátta milli þessara fylk-
inga í þá daga og almennt var
þá talið, aö Bandamenn eöa
Vesturveldin stæðu að baki
Jafnaðarmannastjórninni, en
þýzki keisarinn og prússnesku
júnkaramir að baki Lenin og
bolsévikunum. Enda fór þaö
svo, að skjótlega eftir að
kommúnistar höfðu komizt til
valda sömdu þeir frið viö
Þjóðverjana.
Jgolsévikabyltingin brauzt út
í Pétursborg meö því að
herskipið Aurora hleypti af
fallbyssuskoti. Kommúnistamir
gerðu Nna frægu árás sína á
fyrri aðsetursstað keisarans,
Vetrarhöllina, og samstundis
brauzt út bylting um gervallt
landið. Byltingin brauzt líka
út hvarvetna í rússneska hem-
um, svo að fátt varð um vam-
ir.
í öllu eðli sínu var bolsé-
vikabyltingin fyrst og fremst
uppgjöf. Af þeim fyrirheitum,
sem bolsévikarnir gáfu var
það áhrifamest, að þeir hétu
að hætta styrjöldinni. Þetta
loforö hafði þau áhrif, að her-
mennirnir, jafnvel í fremstu
víglínu köstuðu frá sér vopnun-
um. Þeir voru gersamlega upp-
gefnir og ætluðu úr því sem
komið var ekki að láta drepa
sig í fleiri bardögum. Þannig
leystist heragi og þar meö
Lenin talar til múgsins á byltingarárinu 1917. — Bak vig hann
stendur félagi hans og nánasti samstarfsmaður, Jósef Stalín.
þegar allt ríkisvald liðaðist í
sundur, reis alþýðan út um
breiöar byggðir Rússlands upp
gegn kúgurunum og hefndi
harma sinna á þeim. Þetta
geröist að vísu af handahófi og
stjómleysi, en hvarvetna voru
hallir aöalsmanna brenndar og
eyðilagðar og hástéttarfólkið
elt uppi, hvar sem það fannst
og drepið meö köldu blóði.
I rauninni höfðu foringjar
bolsévikanna noröur í Péturs-
borg i fyrstu ákaflega litla
stjórn eða vald yfir þessum
byltingarmúg í öllum héruðum,
en þeir náðu hylli fólksins meö
mjög mikilvægri yfirlýsingu í
upphafi valdaferlis síns um að
jarðeignirnar 'skyldu verða eign
fólksins og leiguliðar héðan í
frá með öllu leystir undan
veg, þá geta Rússar vissulega
stært sig af því, að stórkost-
’legar framfarir hafi orðið í
landi þeirra á þessari hálfu
öld. Þeir geta bent á það, að
þegar þeir komu til valda fyrir
50 árum var um 60—70%
þjóðarinnar ólæs og óskrifandi,
— nú er öll alþýöa landsins
læs. Þeir geta einnig stært sig
af stóriðju. Fyrir byltinguna
nam stálframleiðslan í rússn-
eska keisaradæminu 4 milljón-
um tonna, nú er hún komin upp
í 102 milljónir tonna. Raforku-
framleiðsla í keisararíkinu nam
2 milljörðum kílówatta en er
nú um 600 milljarðar kjlö-
watta.
Og þeir hæla sér ekki hvað
sízt af því, að Rússland er í dag
að hernaðarlegu tilliti annað
j^Jargir ímynda sér, aö vmeð
bolsévikabyltingunni, í
Pétursborg hafi hinum spillta
Rússakeisara, Nikulási 2. verið
steypt af stóli, En þaö er ekki
ré.tt. Um 8 mánuðum fyrr hafði
önnur bylting farið fram, hin
svokallaða febrúarbylting.
Voru það Jafnaðarmenn, sem
beittu sér fyrir henni og veltu
keisaranum frá völdum. ^Síðan
gerðu þeir tilraunir til aö koma
á lýðræöftlegri stjórn í land-
inu, en áttu við feikilega erf-
iðleika að stríða.
Þetta vftr í miðri heimsstyrj-
Öldinni fyrri. Rússnesku herim-
ir höfðu goldið afhroð fyrir
Þjóðverjum í bardögum í Pól-
landi og á Eystrgsaltssvæðinu.
Milljónir hermanna þeirra
voru fallnar, hungursneyö í
landinu, allt í kalda koli.
Jafnaðarmannastjómin vænti
sér stuönings frá Vesturveldun-
um og til þess að mega njóta
hans reyndi hún að halda styrj-
öldinni áfram við Þjóðverja.
Hins vegar kyntu Þjóðverjar
unþir ólgunni í landinu og
veittu bolsévikunum marghátt-
aðan tuðning, þeir hjálpuðu
meðal annars til með því að
flytja Lenin heim '1 Rússlands
frá Sýisslandi. Það var hörð
landsstjórn í sundur og algert
„ byltingarstjómleysi ríkti víðs-
vegar í Rússlandi.
J þessari byítingarólgu fram-
kvæmdu bolsévikamir þjóð-
félagslega byltingu, sem hafði
bergmálað í hjörtum alþýðunn-
ar. Ofboðsleg alþýðukúgun
hafði ríkt í Rússlandi langt
fram á þessa öld, þrældómur
og átthagafjötrar, þar sem há-
aðallinn og kirkjan áttu allar
landareignir og kreistu blóðið
út úr bændunum, leiguliðum
sínum. Það var fyrir löngu
kominn tími til fyrir fólkið að
rísa upp gegn þessum blóðsug-
um. Bændabyltingar höfðu
líka, hvað eftir annað brotizt
út, en verið bældar niður með
miskunnarlausri beitingu kó-
sakka-hersveita, sem voru
nokkurs konar SS-lið þeirra
tíma.
Með bolsévikabyltingunni,
þeirri skyldu að þurfa að greiöa
afgjöld til landsdrottna. Ekkert
varð eins *til að styrkja komm-
únistana í sessi og þessi yfir-
lýsing, en fáeinum árum síðar,
tóku þeir allar þessar góöu
gjafir sínar aftur frá bændun-
um miskunnarlausri þjóönýtingu
jarðanna og stofnun samyrkju-
búa. Þá brutust að nýju út(
bændabyltingar gegn sovét-
stjórninni, en þeir bældu þær
niður með margfalt meiri
hörku en kósakkar höföu áður
gert og' létu milljónir rússn-
eskra bænda lífið í þeim átök-
um.
JJaginn eftir bolsévikabylt-
inguna flutti Lenin eina
mikilvægustu ræðu sína. þar
sem hann lýsti þvi yfir, aö
nú yrði tafarlaust hafizt handa
um að byggja upp sósíalista-
þjóðfélag.
Nú þegar litið er yfir farinn
mesta Mórveldi heims og það
sækir fram í fararbroddi í eld-
flaugatækni og geimvísindum1
með hinni óhemju nákvæmu og
vönduðu rafeindatækni, sem
nauösynleg er þar til aö ryðja
nýjar brautir.
Af öllu þessu mega Rússar
vissulega vera stoltir á þessu
hálfrar aldar afmæli byltingar-
innar.
Jj^n»spurningin er aðeins sú,
hvað koma þessar tækni-
legu framfarir sósfalismanum
við? Með hvaða rétti er hægt
að staðhæfa, að þessar fram-
farir í tækni á öllum sviöum sé
að þakka sósíaliskri þjóðfélags-
skipun?
Ef framfarirnar ættu einung-
is að vera ávöxtur sósíalismans
hlytum við að álykta svo, að
þvílíkar framfarir hefðu ekki
getað orðið í öörum löndum,
sem heyrðu til hins kapitalíska
heims. Og þó hafa þær engu
síður oröið þar. Þrátt fyrir allt
geip Rússa, er hinn raunveru-
legi vaxtarbroddur tækniþró-
unarinnar enn í hinum vest-
rænu kapitalísku löndum og út
frá þeirri menningarmiðju
heimsins ganga straumamir
enn austur til Rússa, sem hafa
þrátt fyrir sósíalisma sinn notiö
og njóta enn ákaflega mikils
góös af tæknilegum framförum.
sem veröa á Vesturlöndum.
Á þessum sömu 50 árum
hafa líka orðið stórkostlegar
breytingar og tæknilegar fram-
farir í öllum þjóðfélögum á
Vesturlöndum, svo það er engu
líkara en fólkið nú lifi i allt
öðrum heimi.
Og hver er kominn til að
segja, að slíkar framfarir heföu
ekki oröið í Rússlandi, ef kafla
sósíalismans hefði verið sleppt
úr þar?
’yið vitum það, að þegar á
dögum keisaranna i Rúss-
landi hafði myndazt þar í landi
mjög sterk hámenntastétt, sem
stóð framarlega i tækni og vís-
indum. Þá þegar hafði verið
framkvæmd í landinu stórkost-
leg tæknileg bylting, til dæmis
höfðu furðu fullkomnar járn-
brautarsamgöngur hafizt yfir
steppurnar. Síberíujámbrautin
var þegar komin alla leið aust-
ur að Kyrrahafi og upphaf stór-
iðju var komið suður á Donetz-
kolanámusvæðinu. Harvetna
voru vélarnar að hefja innreið
sina í landinu og Rússar áttu
heimsfræga uppfinningamenn.
Háskólar þeirra nutu álits um
víða veröid.
Það er bamaleg fjarstæða,
eða nokkurs konar sértrúar-
kredda að ímynda sér, að þess-
ar framfarir hefðu ekki getaö
orðið nema undir blóðrauðum
sósíalisma. Að visu má benda
á það, að einræðisstjóm geti
verið styrkari og öruggari í
framkvæmdum en duttlunga-
stjórn einkaframtaksins og að
Rússar hafi getað undir ríkis-
rel.stri sósíalismans gert fram-
kvæmdaáætlanir til lengri tíma,
sc i stuöluðu að stóriðiu.
|Pn þá er það á hinn bóginn
undariegt, að nú á þessum
síðustu árum, þegar Rússar eru
að reyna að endurskipuleggja
iðnað sinn, þá komast þeir að
því, að mestu vandamál hans'
em kvillar þeir sem fyigja alls
staðar ríkisrekstri. Iðnaðarfyrir-
tækin hafa mörg revnzt óarð-
bær, þau eru með öllu ósam-
keppnisfær við samsvarandi
iðnfyrirtæki á Vesturlöndum.
Allt hefur verið á kafi i aiis-
herjar ríkiseftirliti og þó er
fjármálaspilling þar geysilega
útbreidd. Framtaksieysi og ó-
vandvirkni skapa óviðráðanleg
vandræði. Oft er mikill hluti
framleiðslunnar stórgallaöur.
ekkert er hugsaö um snyrtilegt
útlit. jafnvel klæöavörur sem
gegna svo þýðingarmiklu hlut-
verki að skapa snyrtimennsku
og fegurð í lífi fólksins eru
gráar, ljótar og ósmekklegar. ‘
Og sjálf Svetlana Stalin lýsir
þessu þegar hún segir, að ekk-
ert gagn, sé í því/ að kaupa
rússneskar vélar og tæki, bví
að þau séu gölluð og ónýt.
Að visu á aldrei að segja
mannkynssögu í viðtengingar;
hætti, — en hver segir að hin-i
ar tæknilegu framfarir hefðu
oröið á nokkurn hátt minni þó
þær hefðu verið framkvæmdar
í kapitalískum samkeppnis-
anda? Það er ákaflega vafa-
samt að staðhæfa slíkt.
17 f leita skal að raunveruleg-
um árangri rússnesku bylt-
ingarinnar er miklu nær að
Framli á bls. 13
9
&