Vísir - 09.12.1967, Qupperneq 9

VIVIR . Laugardagur 9. desember 1967.
Einn eítir
ur með Jóni Engilberts

'C'g stóö formælandi á tröppun-
um við Englahöll.
Hvaða maður ætli að geti haft
áhuga á list £ svona kuldanæð-
ingi? í svona kulda færu jafn-
vel grænlenzkir sleðahundar í
verkfall.
En sjá — dyrnar ljúkast upp
og í gættinni stendur Jón Eng-
ilberts, sá hvítskeggjaði kúnstn-
er, feitrir og pattaralegur, og
réttir fftlm kjötmikinn hramm-
inn, og Liður mig gjöra svo vel
og ganga inn í Englaborgina.
„Mikið var gaman, að þeir
skyldu setÆla svona ungan mann
í heimsókn til mín — afturámóti
er ég ekki sérdeilis hrifinn af
blaðakonum. Mér var einu sinni
send ein svoleiðis, ög ég bað
þá um að gera það aldrei aftur.
— En vesgú, gakktu inn — viltu
fá inniskó af mér — kaffið er
á borðinu. Sallafínt kaffi með
aróma og smag — blanda úr
kobers- og neskaffi.
Hér er sígar — danskur smá-
vindill — eða viltu heldur
Bjarna frá Vogi. Setztu þama
f homið á sófanum.
Já, þetta er konan mín, hún
Tove, dönsk sjáðu til“.
Vindillinn er góður — kaffið
enn betra, og andspænis okkur
situr Tove og fylgist með sam-
ræðunum án þess að leggja orö
f belg.
„Nú ætla ég að halda aðra
sýningu í Unuhúsi, eins konar
framhaldssýningu af þeirri,
sem lauk ‘26. nóvember. Þetta
kemur til af því, að hér er ekki
um neinn sal að ræða nógu stór-
an undir sýningu. Listamanna-
skálinn er kominn að fótum
fram, og það þyrfti að tryggja
þá manneskju hátt, sem fengist
tll að vera þar og gæta mynda
frá 2 til 10 á daginn.
Sko, ég náði í fótinn á guöi
almáttugum, Ragnari í Smára,
en það er hann islenzkri list, og
hann bauðst til aö lána mér sal-
inn uppi á lofti f Unuhúsi fram
aö jólum.
Heldurðu, aö þetta sé nokk-
ur hemja? Það er ekkert gallerí
til hér, þar sem maður getur
stillt út sínum myndum eftir
hendinni og boðið þær til sölu.
Fólk er alltaf að hringja í mann
og biðja um myndir, og svo er
maður kannski að vinna, og þá
er dagurinn búinn.
Þessi framhaldssýning —
þetta eru að tveim þriðju aðrar
myndir en voru á fyrri sýning-
unni, en nú er öðruvísi í pott-
inn búið. Sýningin er bara opin
á búðartíma — og nú geta allir
sem vilja labbað við í Unuhúsi,
upp á loft, og skoðað málverkin
— kostar ekki grænan eyri —
gratis aðgangur.
Viltu meira kaffi? Heyrðu ann-
ars fáðu þér í nefið. Þetta er
ekki íslenzkt tóbak, það er út-
lenzkt og heitir „gullni kardinál-
inn“, svona er ég mikið lúxus-
dýr — íslenzka tóbakið maður,
það er eins og að lykta inn í
beitarhús! Svona tóbak brúkuðu
allar þessar fínu frillur í gamla
daga, maddama Pongpadúr og
allar þessar fínu.
Það eru 32 verk á þessari
nýju oýningu. Maður verður að
sýna. Það er eins og að vera
ruglaður f reikningsdæmi, þeg-
ar verið er að hringja í mann til
að fá að kaupa eða skoða mynd-
ir“.
Samræðumar stöðvast, þegar
inn i stofuna kemur litil stúlkr
með húfu og trefil. Hún er svo-
lítið feimin.
„Heyrðu nú, ætlarðu ekki að
heilsa manninum?" segir Tove.
Hún >heilsar.
„Þetta er „Gulldropinn“,“
segir Jón og hlær gassalega.
„Henni var tileinkað „Hús mál-
arans“. Hún á sama afmælisdag
og Hitler, ég á afturámóti sama
afmælisdag og beir Búddi og
Danti.
Já, meðan ég man, ég þarf
að segja þér af honum Ragnari
í Smára. Nú ætlar hann að fara
að hefja stórsókn i menningar-
málum. Hann ætlar að riöa á
vaðið með þv£ að gefa út Jónas
Hallgrímsson einhvem tíma á
útmánuðum, svo á Njála aö
koma og svo Grettissaga og svo
veit ég ekki meir. Hann gaf
Jónas út héma um árið, og þá
útgáfu myndskreytti ég. Hún
var fullviöamikil og dýr, en
þessi útgáfa á aö vera aðgengi-
legri. Núna fer ég á fætur klukk
an fimm á morgnana til að
vinna að tússmyndum í nýju út-
gáfuna.
Það er mikill maður Ragnar.
Ekki veit ég hvar fslenzk list
væri stödd á vegi, ef hans hefði
ekki notið við. Hann hefur bara
úr of litlu aö spila. Ein smjör-
likisgerð getur ekki staðið undir
öllu þessu — og svo eru fleiri
eigendur.
Við skulum ganga upp í helgi-
dóminn, ég ætla að sýna þér,
hvemig þessar myndskreyting-
ar eru“.
l helgidómnum uppi á lofti í
Englahöll er vinnustofa málar-
ans. Þar standa risastórar mynd
ir á trönum. málverkum raöað
meðfram veggjum og úti í einu
hominu stendur vandaður plötu-
spilari.
Fjórar stórar teikningar
standa á gólfinu.
„Myndimar eiga að verða
sjö“. segir Jón, „ég vinn þær
allar samhliða".
Hann útskýrir vinnubrögö sín
og myndimar. Að baki þeim er
ævintýraheimur, sem ekki er
hægt að tjá eða lýsa nema á
einn hátt.
Hann bendir á ýmis atriði.
„Sko, þama má ekki skeika
um millimeter, þá missir þetta
alveg marks. Ég býst við að ég
klári myndimar um miðjan jan-
úar. Ragnar var héma í gær og
varð stórhrifinn.
Komdu nú. Viö skulum fara
niður í Unuhús. Ég ætla að sýna
þér myndimar, sem verða á
sýningunni. Komdu, ég hringi á
bíl. Ég hringi alltaf á Hreyfil,
er þér ekki sama þótt þú keyrir
með bílstjórum þaðan?"
Jón hringir á bíl, og fer síðan
í frakkann.
Bíllinn flautar fyrir utan.
Jón snýr sér við í dyrunum
og segir: „Vertu nú sæl, frú
Tove, ég vona, aö ég gleymi þér
ekki á meðan“.
í bilnum ræðum við napóle-
ónskökur og gómsæta snúða
með kanel og sykri, sem því
miöur heyra fortíðinni til.
„í gamla daga vom allir bak-
aramir hérna danskir og hétu
Hansen og þar fram eftir göt-
unum. Það var einhver slægur
í þeirra vöru“.
Við Unuhús stígum við út.
Jón jr hinn sprækasti.
„Passaðu þig að detta ekki á
hálkunni" segir hann. um leið
og hann opnar
Inni er slangur af fólki að
kaupa bækur.
„Biddu aöeins, ég þarf aö
bregða mér á klósettið“ segir
Jón, „ég drakk svo mikið kaffi
áöan“.

Jón Engilberts, listmálari
Uppi á lofti er sýningin. Jón
er allur á hjólum og útskýrir:
„Þessi hún heitir „hreinsunar-
eldurinn" eða „Uppstigning".
Sjáöu þarna er dáinn listamaöur
að fara í hreinsunareldinn, þama
er sjálft’ bálið og upp af því
leggur svartan mökk, gufur og
damp, þetta bláa er ein lítil bæn
— honum hefur ekki verið alls
varnað — og þarna stígur hann
upp, sko rauöu blettirnir eru
alls konar kvennáfarssyndir, og
þama í þessu hvíta endar hann.
Þetta er eilífðin, algleymið, nir-
vana“.
I sambandi viö nirvana ræð-
um viö austurlenzka speki, sem
Jón kynntist fyrst sautján ára
gamall.
„Ég er alltaf að lesa eitthvað
um þau mál“, segir hann, „ann-
ars næ ég í Grétar Fells einu
sinni á ári og læt hann segja
mér allt það nýjasta. Ja — nir-
vana — mikið helvíti held ég
það sé dauflegt ástand“
Við göngum um salinn, og
Jón er sífrjór og sýnir nýja hlið
á hverri mynd.
„Það en engar tvær myndir
eins hjá mér“, segir hann, „ég
ét ekki upp spýju mína. — Ég
streba ekki eftir tízkulist. ég er
j einni umsögn Montreal-blað-
anna sl. sumar um Karlakór
Reykjavíkur, er minnzt á sér-
staklega strangt loftslag íslands,
en það háfi endurspeglazt á
sinn hátt í íslenzku verkunum.
Þetta voru orð að sönnu, a.m.k.
áttu þau ve! við sl. mánudags-
kvöld, en þá var veöur svo
slæmt. að þaö hefur vafalaust
átt sinn stóra þátt í ] ví, að ekki
varð húsfyilir. Fyrsta verkið
andai frá sér þvi sama, „Brenn
ið þið vitað“ eftir Pál íáólfsson!
Kosturinn við meðferö kórsins
á þvf verki var, hve vel öllu
var stillt í hóf, aldrei ofsungið
Þessi meðferð sýn:- tvímæla
lausa framför.
Stjórn Páls P. Pálssonar ein-
kenndist alla tónleikana á fastri
heildarmótun, og viðleitni til
meiri ögunar, sem kom helzt
fram í „pianissimo“-köflum —
,forte“-kaflar urðu þá að enn
mei- andstæðu en ella. Persónu-
lega þótti mér þetta koma einna
bezt fram í ísl. þjóðlaginu „Ó,
mín flaskan fríða“ og í nýju
verki (?) eftir söngstjórann,
„Brúðarkjóllinn“ Síðasttalda
verkið þótti mér einnig forvitni-
legast af nýjum verkum efnis-
=krárinnar, heilsteýpt verk og
nnitmiðað og ekki laust viö. að
bað búi yfir þeim lífsneista.
sem nægi því til áframhaldandi
lífs. Það er varla unnt að sjá ein
kenni Jóns Ásgeirssonar i
.,Karlagrobbi“. til þess var stfll-
inn of hefðbundinn. Leitt þykir
mér að segja, að ,Aríta“ eftir
að reyna að sxapa málveik"
Nú erum viö truflaðir. Inn
kemur konan, sem vinnur í búð-
inni niðri Húr er að ná í káp-
una sína.
„Bíddu“, skipar hann, og
hleypur við fót í áttina til henn-
ar, „ég ætla að hjálpa þér í káp-
una“
' sgar hann kemur aftur segii
hann eins og til skýringar
„Þetta er hún Ásta hérna niðri
Vel að merkja, ég þarf að segja
þér af norrænu myndlistarsýn-
ingunni, sem verður haldin hin-
um megin á hnettinum. í Ástral-
iu. Hvert Norðurlandanna send-
ir 20 verk. Viö sendum héðan
málverk eftir Benedikt Gunn-
arsson. lóhannes Jóhannesson
og mig“
„Hvað fara mörg eftir þig?‘
„Það verða sýndar níu myndii
efrir mig. Ég mála mikið. Ég
mála af ást. Þaö er eins og maö-
ur deyi með hverju verki. og
síðan kemur millibilsástand og
það eins og maður endurfæð-
ist“
Hann verður hugsi um stund
s-o segir hann •
„Viltu tyggjó, ég held ég sé
með tvær plötur’*.
Við t”ggjum og skoðum mál-
verkin.
„Getur svo hver sem vill labb-
að hér inn ókeypis og skoðað
myndir?“
„Já, já, fólkið hérna niðri hei-
ur auga með sýningunni, og svo
verð ég héma kannski annaö
veifið. Það er annars merkilegt
með mig, ég er pvo mikill tossi
að ég hef ’drei getaö lært neitt
annað en að mála. Það hefur ef
til vill orðið mér til gagns. því
að fyrir bragðiö hefur málara-
listin aldrei orðið að hobbíi hjá
mér. Svo Iifi ég reglusömu lífi.
Ég get ekki málað, ef ég er bú-
inn að bragöa dropa, ekki einu
sinni með hálft ölglas innbyrðis.
Það er ekki heiglum hent að
tefla við Bakkus, hann hefur
teflt við marga listamenn — og
mátað þá flesta".
Niðri hringir Jón á bíl, og ekki
við annað komandi en hann aki
mér upp á Vísi alla leið.
„Æ, mikið er ég feginn, að
þeir skyldu ekki senda blaða-
konu — maöur l- .ist ekki eins
i samband við þær — kemfskt
sa.iband", og við kveðjumst
með virktum.
— Þrálnn.
Ingólf Þorvaldsson hefur ekkert
af þvi, sem gerir tónverki fært
að lifa. Formiö er alltof laust
reipunum og innihaldið of lff-
vana til að halda lausu formi
saman. Jón Sigurbjömsson tók
þátt í því verki, en naut sln
ekki sem skyldi af fyrmefndum
ástæðum. Hins vegar naut hann
sín miklu betur í „Munkasen-
unni“{ eftir Verdi og ek!-' sfzt
•' úkraínska þjóölaginu „Band-
ura“. Tenórsöngvarinn Frið-
bjöm G. Jónsson í.tti ennfremur
einsöng í nokkrum verkum. —
Segja verður um söng hans, uö
þótt röddir. sé ekki mikil að
magni, er hún meiri að gæðum.
Þá verður að segja honum til
Iofs, að hann fór smekklega með
verkefni sín.
í lokin voru svo lög af léttara
tagi, Syrpa af lögum Rodgers
var æði misjöfn að gæðum, en
traust og þróttmikil meðferð
körsins á þeim og svo „Champ-
agne-galop“ Lumbye er nóg til
að kr na öllum 1 gott skap. —
Þökk fyrir skemmtunina !