Vísir - 17.04.1968, Blaðsíða 8

8
V í SIR . Miðvikudagur 17. april 1968.
VÍSIR
Útgefandi: Reykjaprent hf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn, R. Eyjólfsson
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
Aðstoðarritstjóri: Axel Thorsteinsson
Préttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Ritstjórnarfulltrúi: Valdimar H. Jóhannesson
Auglýsingastjóri: Bergþór Úlfarsson
Auglýsingar: Þingholtsstræti 1. Símar 15610 og 15099
Afgreiðsla : Hverfisgötu 55. Sími 11660
Ritstjórn : Laugavegi 178. Sími 11660 (5 línur)
Áskriftargjald kr. 115.00 á mánuöi innanlands
í lausasölu kr. 7.00 eintakið
Prentsmiðja Vfsis — Edda hf.
»a—i■WMiiiiMiinin iim7"hwii i ii'ii'iigaaaa——ai————n
Aukum áherzlu á sfjórnun
Atvinnurekstur á íslandi gekk yfirleitt vel árin 1960
—1966. Þessi viðreisnarár voru tími stórsóknar í at-
vinnumálunum. Mörg fyrirtæki gátu byggt sig upp
myndarlega. En nú hefur sókn snúizt í vöm, eins og
sést af því, að útflutningsverðmæti íslenzkra afurða
var í fyrra 1700 milljón krónum minni en árið áður.
Þetta tjón hefur að nokkru leyti komið niður á laun-
þegum vegna minniíatvinnu, en meginhluta tjónsins
hafa atvinnuvegirnir orðið að axla.
Því miður eru engar horfur á, að ytri skilyrði
atvinnurekstrar batni á næstunni. Aflabrögð eru
ekki betri en í fyrra, verðlag á erlendum mörkuðum
hefur ekki hækkað, en launakostnaður fyrirtækja er
nokkru meiri en hann var í fyrra. Útlit er því fyrir,
að rekstrarerfiðleikar íslenzkra fyrirtækja muni enn
aukast á næstunni.
Athygli stjórnenda fyrirtækja beinist nú vegna
þessa meira en áður að umbótum í rekstri fyrirtækj-
anna. Undanfarin ár hafa mörg fyrirtæki verið í svo
mikilli sókn, að stjórnendurnir hafa hvorki haft tíma
né knýjandi þörf fyrir að auka samhaldssemi í rekstr-
inum. En nú kallar nauðsynin.
íslendingar hafa löngum verið mest fyrir uppgripin,
en minna fyrir nákvæmnina. Þetta kemur sér vel í
góðæri, en hentar illa, þegar verr árar. Nákvæmni í
stjórnun fyrirtækja er of lítið stunduð, þótt til séu á
því margar undantekningar. Almennt hafa atvinnu-
rekendur ekki lagt nógu mikla áherzlu á þetta atriði.
En nú er rétti tíminri tií áð bæta úr því.
Erlendis er stjórnun fyrirtækja og stofnana talin
vera ein grein hagnýtra vísinda. Þessi fræði hafa eink-
um verið þróuð í Bandaríkjunum á undanförnum ára-
tugum og hafa bfeiðzt þaðan út um heim. Þessar hug-
myndir hafa einnig borizt hingað. Menntun viðskipta-
fræðinga hefur batnað verulega á undanförrium árum.
Stofnað hefpr verið stjórnunarfélag, sem haldið hefur
uppi virkri fræðslu fyrir stjórnendur fyrirtækja og
stofnana, haldið námskeið, ráðstefnur og fleira af því
tagi. Þá fjölgar þeim stöðugt, sem fara utan til að
iæra stjórnun sérstaklega.
Hugmyndir nákvæmrar stjórnúnar eru smám sam-
an að síast inn í íslenzkan atvinnurekstur. En ástand-
ið krefst þess, að þróuninni verðí hraðað. Víða er of
lítil áherzlá lögð á vandaða skipulagsuppbyggingu
fyrirtækja. Erlend reynsla kennir, að spara má mikið
fé með endurskipulagningu. Hið sama má segja um
áætlanagerð fram í tímann, svo sem samanburð á f jár-
festingu, afskriftum og tekjuaukningu. Loks gera
menn of lítið af að ráðast beint á kostnað og lækka
ýmsa liði hans á skipulegan hátt.
Ef hin ytri skilyrði efnahagslífsins, batna ekki á
næstu mánuðum, .er bætt stjómun fyrirtekja eina
von þjóðarinnar til að halda hinum góðu lífskjörum
sínum. Oft var þörf, en riú er nauðsyn.
o o
o
o
o
° o
##Töfraformúlan##
Johnson (við Harold Wilson): „Ég hefi fund-
ið töfraformúluna tií þess að verða vinsæli
á fiý. Ég boðaði að ég yrði ekki í kjöri“.
Cummings í „Daiiy Express“.
Stjórnarskrárnefnd Rhodésíu hef-
ur skilað uppkasti eftir 15 mán-
aða starf;
Rhodes'ia lýðveldi og lan Smith forseti
fyrir lok ársins
^lit stjórnarskrárnefndarinnar,
sem Ian Smith forsætisráð-
herra skipaöi, var birt fyrir
nokkrum dögum. Það hefur vald
ið vonbrigðum svo miklum hin-
um hvítu mönnum, sem vilja
skilnað og lýðveldi, að þeir
halda því fram aö hér sé um
svik að ræða.
Nefndin leggur til, að hvítir
fari með völd ótilgreindan tíma,
en réttur blakkra aukinn, unz
. blakkir og hvítir njóti jafnrétt-
is. í nefndinni áttu sæti 5 menn,
þar af tveir blakkir. Nefndin
var sett ðMaggirnar fyrir 15
mánuöum.
Óánægja hvítra andstæðinga
Ians Smiths byggist á því, að
ekki er lagt til að Rhodesía
ski'lji alveg við Bretland — og
að ekki er stungið upp á aðskiln-
aðarkerfi sams konar og er i
Suöur-Afríku (apartheid).
Um það hvort viðurkenna
beri áfram Elísabetu drottningu
og stofnun lýðveldis segir, að ef
samkomulag náist ekki um þessi
atriði, yrði „að voru áliti ekki
unnt að halda í sambandið viö
krúnuna" — og ef til samkomu-
lagsslita kæmi, verði Rhodesia
auðsæilega lýðveldi.
Næst liggur nú fyrir, að stjórn
Rhodesíu ræði uppkastið, en þar
næst verður það lagt fyrir þing-
ið, sem „hvít bók“.
Og loks fer fram um það
þjóöaratkvæði (referendum) eða
atkvæðagreiðsla um leið cg al-
mennar þingkosningar fara
fram. Og þar krossa menn ein-
Ian Smith.
faldlega fyrir framan já eöa
nei.
Brezku fréttaritararnir John
Monks og Gareth Parry, sem
eru um þessar mundir í Rhod-
esíu, símuðu frá Salisbury um
helgina, aö lýðveldi yrði senríi-
lega komið á laggirnar í Rhod-
esíu fyrir næstu áramót og að
Ian Smith yrði fyrsti forseti lýð-
veldisins Rhodesíu.
Sam Whaley, lögfræðingur í
Salisbury, var formaður nefnd-
arinnar. Þá eiga sæti í henni
R. H. Cole, lögfræðingur. | S. E-
Morris. fyrrum ráðherra, sem
fór með mál blökkumanna, og
svo eru blökkumennirnir tveir,
Simon Sigola ættarhöfðingi og
Charles Mzingell, kaupsýslu-
maöur og fyrrverandi verkalýös-
leiðtogi.
Nefndin segir það megintil-
ganginn meö hinni nýju stjómar
skrá, að sameina Rhodesíu —
þjóðina — hvíta og blakka svo
að hún verði framtfðarheimili
þeirra, sem þeir stjómi sam-
eiginlega. Til þess að ná þessu
marki, segir nefndin, verða báð-
ir aðilar að gera tilslakanir —
hvorir um sig — hvítir að af-
sala sér framtíðaryfirráðarétti
yfir blökkum — blakkir að af-
sala sér framtíöaryfirráðarétti
yfir hvítum.
Metorðagjamir blökkumenn
munu ekki takauppkastinubetur
en hinir gallhöröu hvítu andstæð
ingar þess, þvi aö þeir vilja
meirihlutastjórn blakkra þegar,
og mestri gremju þeirra mun
valda, aö ekki er neitt um það
sagt, hvenær blökkumenn fái
meirihlutarétt.
Nefndin leggur til, að þingiö
verði í tveimur deildum, full-
trúadeild 80 þingmanna, 40
hvítra, 20 sérlega kjörinna af
sameiginlegum lista hvítra og
blakkra og 20 útvalinna blakkra.
Á hinum sameiginlega lista yrðu
nöfn þeirra, sem fullnægja skil-
yrðum um tekjur, fasteignir og
menntun. Þeir verða að hafa
900 pund í tekjur á ári eöa
elga eign sem er 3000 punda
virði . í efri deild eiga sérlega
valdir hvítir menn og blakkir
ættarhöfðingjar að eiga sæti.
En í London afstaöa stjórn-
arinnar hin sama og áður. Hún
vill ekki við Smith ræða og
stjóm hans, og að í hennar aug-
um hafi þessi stiórnarskrá ekk-
ert lagagildi.
\