Vísir - 18.07.1968, Blaðsíða 8

3
V1SIR . Fimmtudagur 18. júlí 1968.
VÍSIR
Útgefandi: Reykjaprent h.f.
Framkvæmdastjóri Sveinn R. Eyjólfsson
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
Aðstoðarritstjóri: Axel Thorsteinson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Ritstjórnarfulltrúi: Valdimar H. Jóhannesson
Auglýsingastjóri: Bergþór Cifarsson
Auglýsingar: Aðalstræti 8. Símar 15610 11660 og 15099
\ Afgreiðsla: Aðalstræti 8. Sími 11660
Ritstjóm: Laugavegi 178. Sími 11660 (5 línur)
Áskriftargjald kr. 115.00 á mánuði innanlands
í lausasölj kr. 7.00 eintakið
Prentsmiðja Vísis — Edda h.f.
jr
Utflutningsstefnan
Qllum er kunnugt um, að verð útfluttra sjávarafurða
hefur lækkað jafnt og' þétt síðastliðin tvö ár. Þetta
verðfall er orðið svo gífurlegt, að nú er talað um,
að mesta sjávarútvegskreppa aldarinnar ríki nú við
allt norðvestanvert Atlantshaf. Hitt vita menn ekki,
hvort verðið muni haldast svona lágt, lækka meira,
eða hækka aftur.
Alla vega eru menn sammála um, að verð fiskaf-
urða muni í náinni framtíð ekki verða jafnhátt og það
var á blómatíma íslenzks sjávarútvegs fyrir tveimur
til þremur árum. Hinir bjartsýnu halda, að verðið
muni smám saman hækka nokkuð frá því, sem það er
nú, en hinir svartsýnu telja enga verðhækkun fyrir-
sjáanlega í náinni framtíð.
Sjávarútvegurinn mun áfram verða burðarás í ís-
lenzku atvinnulífi, þrátt fyrir áföll undanfarinna
tveggja ára. En augljóst er, að þjóðin mun samhliða
þurfa að koma sér upp nýjum útflutningsgreinum, ef
hún vill í framtíðinni búa við sömu kjör eða betri en
nú. Þjóðinni fjölgar ört á þessum árum. Tæplega 100.
000 manns munu bætast í hópinn á næstu tuttugu
árum. Við þurfum að gera hinum nýju borgurum
kleift að lifa mannsæmandi menningarlífi.
Nú eygja menn helzt þann möguleika að koma hér
upp útflutningsiðnaði á fleiri sviðum en í fiskvinnslu.
En þá verða menn að hafa í huga, að engin von er
um aukningu útflutnings, nema íslendingar fái toll-
frjálsan aðgang að mörkuðum erlendis. Við þurfum
fljótlega að semja um þátttöku í Fríverzlunarbanda-
laginu og hagnýta okkur síðan aðildina sem bezt.
Þátttakan mun að sjálfsögðu einnig verða sjávar-
útveginum mikil lyftistöng, því að tollar afurða hans
munu þá falla niður í bandalagslöndunum.
Dr. Jóhannes Nordal seðlabankastjóri nefnir í ný-
útkomnum Fjármálatíðindum nærtækt dæmi um
möguleika og vandamál nýs útflutningsiðnaðar. Hann
segir: „Þegar byggingu álbræðslunnar í Straumsvík
er lokið, verður til fyrir íslenzkan iðnað á mjög hag-
stæðu verði nýtt innlent hráefni, sem gæti orðið undir-
staða margvíslegs málmiðnaðar. íslenzki markaður-
inn er hins vegar allt of lítill til bess, að hægt é að
byggja hér álvinnsluver, er sé af hagstæðri stærð og
samkeppnishæft við stórfyrirtæki annarra landa.“
Ennfremur: „Lítil von er því til þess, að verulegur
áliðnaður vaxi upp hér á landi, nema íslendingar fái
aðgang að erlendum mörkuðum, svo sem með aðild
að EFTA. Sama máli gegnir um ullariðnaðinn og ýms-
ar aðrar iðnaðargreinar, þar sem aðstaða íslendinga
ætti að vera allgóð.“
íslendingar hafa oft áður lent í erfiðleikum og leyst
sig úr þeim. Nú er um það að ræða eins og oftar áður
að duga eða drepast. Við höfum áreiðanlega getu og
k]ark til að nýta þá möguleika, sem hér hefur verið
talað um.
Don Juan Carlos arftaki
Francos hershöfðingja
i
(i

Um seinustu helgi var símað
frá Paris að þess sæjust ýmis
merki, að Franco hershöfðingi,
einræöisherra á Spáni, hefði tek-
ið ákvörðun um, að Don Juan
Carlos, tæki við af honum sem
æðsti maður Iandsins mjög bráð-
lega.
Don Juan Carlos er sonar-
sonur Alfonso XIII síðasta kon-
ungs á Spáni, og er þrítugur að
aldri.
Þótt þetta kunni að reynast
rétt, er ekki þar með sagt, að
Franco sé í þann veginn að segja
af sér. heldur, að tíminn kann
að vera heppilegur til að kynna
breytinguna. En geta verður
þess að Franco er orðinn 75
ára og hefir verið æðsti maður
ríkisins í 30 ár.
Spánn var lýstyr konungsríki
1947 og f stjómarskrárlegum
lögum frá árinu 1966 segir, að
Franco hershöfðingi hafi rétt til
að skipa eftirmann sinn, en ekki
hefir Franco notaö sér þann
rétt enn sem komið er, en búizt
við, að þess verði skamrnt að
. bíða, að Don Juan Carlos fari
að sjást við hlið Francos, sem
væntanlegur arftaki hans.
Meirihluti spænskra konungs-
sinna hefir árum saman reynt
að fá Franco til þess að fall-
ast á son Alfonso XIII sem arf-
taka. Don Juan, sem býr í
Portúgal, heldur fram rétti
sínum sem ríkisarfa. Hann er
sagður þeirrar skoðunar, aö
hverfa eigi stig af stigi til lýð-
ræðislegs fyrirkomulags. Don
Juan er 54 ára að aldri.
l
i
11
I
Verða þau brátt konungshjón á Spáni?
Skoöanir sonarins, Dons Ju-
arts Carlosar, hafa hins vegar
oröið meira fyrir áhrifum tím-
. " oe n
anna eftir borgarastyrjöldina, og
hann aðhyllist núverandi fyrir-
komulag.
Lágmarksaldur til þess að setj
ast á konungsstól á Spáni er
nú 30 ár, en hann varð þrftug-
ur í júní s.L
Don Juan gekk að eiga Sophiu
prinsessu, systur Konstantfns
Grikkjakonungs. Hann hefur oft
veriö hylltur á mannamótum, og
þar sem hann hefur komið opin-
berlega fram með Franco hers-
höföingja. Jafnvel andstasðingar
hans sem vilja heldur föður
hans fyrir konung, viður-
kenna að Don Juan Carlos sé
heiðarlegur maður og viJji allt
vel, en — hann verði alltaf
meðan Franco lifir að sitja og
standa eins og hann vill.
Don Juan Carlos við hlið Frankós.
Varnarstöðvar U.S.A. á
Spáni og kröfur Spánverja
Spænski utanríkisráðherrann
Femando Castiella Mainz er um
þessar mundir í Washington og
ræðir við utanríkisráðherra
Bandaríkjanna, Dean Rusk, og
fleiri ráðherra, og umræðuefnið
er: Herstöðvar Bandaríkjanna á
Spáni.
Enginn vafi er, að Spánar-
stjórn hefur nú sterkari aðstöðu
til þess að koma fram harðari
kröfum, er endurnýjun samning-
anna um varnirnar er á dagskrá,
og má þar til nefna að herstööv
ar á Spáni eru Bandaríkjunum
enn nauðsynlegri en áður vegna
aukins hemaöarmáttar Sovét-
ríkjanna á Miðjarðarhafi.
Spánverjar munu krefjast
minni íhiutunarréttar Banda-
ríkjamanna um mál setuliðs-
manna og aukinnar hernaðar-
legrar aðstoðar.
Viðræðurnar í Washington nú
eru f reyndinni undirbúningsvið-
ræður, en formlegar viðræður
hefjast í haust, eða í septem-
ber, þegar núverandi samkomu-
lag er f þann veginn að ganga úr
gildi.
Spánverjar halda því fram að
þeir hafi hvorki fjá'rhagslega né
stjórnmálalega þau not af að
leyfa herstöövarnar, sem sann-
gjarnlegt gæti talizt, því að land-
inu stafi t. d. aukin hætta af því
að það hefur raunverulega dreg-
izt inn í vamakerfi Norður-At-
lantshafsbandalagsins, með því
að leyfa Bandar. stöð fyrir kjarn
orkukafbáta í Rota, og mikla
flugstöö við Torreji.
Þótt Spánn sæki ekki um að-
ild að NATO krefst hann auk-
innar verndar af ofangreindum
orsökum.
• Gunnar Jarring gerði í gaer U
Thant grein fyrir viðræðum f Lond
on um ísrael og Arabaríkin. Þeir
eru nú í Genf.
■ Fowler fjármálaráðherra Banda-
ríkjanna hefir skorað á Suður-
Afríkustjóm að hefja aftur sölu á
gulli á frjálsum markaði og stuðla
þannig að festu og stöðugleika á
peningamarkaðnum. Kvað hann
þetta Iíka hagsmunamál Suður-
Afrfku. Hann neitaði að Bandarík-
in og önnur lö.nd, sem staoda að
gullkerfinu frá í marz síðastliðnum,
væru óvinsamleg Suður-Afrfku.