Vísir - 30.09.1968, Blaðsíða 3

MYNDIR OG MÁL: R. LÁR.
V1S IR . Mánudagur 30. september 1968.
Þó er engu líkara en folöldin öölist dálitla hugarró, þó að
mjólkursopinn st ekki stór sem þau fá í hvert sinn.
Undir réttarveggnum eru töskurnar, sem hafa verið gangnamönnum ómissandi um aldaraðir.
Ctúðið rennur yfir ána, niður
grundina og inn í almenn
inginn, komið niður hlíðina inn-
an af öræfum. Frelsi sumarsins
er lokið og framtíðin óviss. Sum
hrossanna verða seld til útlanda,
auðmönnum til dægradvalar,
önnur verða etin, en afgangur-
inn verður settur á íslenzkan
vetur og hlýtur hnossið að vori,
frelsi islenzkra öræfa.
Hróp og köll gangnamanna
kveða við og hundamir neyta
síðustu kraftanna þennan dag til
að geyja að hrossunum og taka
sér síðan langþráða hvíld und-
ir réttarveggjunum. Gangna-
mönnum er hins vegar ekki til
setunnar boðið, þeir byrja þeg-
ar að reka hrossin í dilka. Það
er tryllingslegur glampi í aug-
um þessara villtu dýra, sem hafa
ekki séð mannlega veru sum-
arlangt, hvað þá öskrandi bifreið
ir og önnur afkáraleg mannanna
verk. Því frýsa hrossin og æða
um almenninginn fram og aft-
ur. Ungviðið reynir að hemja
mæður sínar og fá sér sopa eftir
hlaupin ofan af öræfunum, en
þau eru ekki fyrr komin á spen
ann en styggð kemur á hryss-
unum og sagan endurtekur sig.
Þó er engu líkara en folöldin
öðlist dálitla hugarró, þó mjólk-
ursopinn sé ekki stór sem þau
fá í hvert sinn.
Þegar þeim hrossum sem eig-
endur þekkja ’iefur verið komið
yfir fjallið til Mælifells í Skaga-
firði og þangað fer hluti stóðs-
ins, enda eru göngurnar sam-
eiginlegar með Húnvetningum
og Skagfirðingum.
Þegar líða tekur á kvöldiö,
fara pelarnir að ganga hraðar
milli manna, sögur um fyrri
göngur eru sagðar og smákórar
eru stofnaðir í skyndi, til aö
þjóna þeirri gyðju sem íslenzkir
gangnamenn aldrei gleyma, söng
gyðjunni, hvort sem henni líkar
betur eða verr. Tjöldum hefur
verið slegið upp á grundunum.
Hér er nokkuð um aðkomufólk
þó færra sé en í flestum öðrum
réttum og stafar það af þeirri
löngu ferð og slæmu vegum sem
það verður að fara til að kom-
ast hingað.
„Það mun'-hafa veriö árið 1947
aö fyrst var fært jeppum inn að
Stafnsréttum“, segir fullorðinn
maöur inni í kaffiskúr kvenfé-
lagsins. Hann hefur fengið sér
vænan slurk til hressingar og er
hinn málglaðasti. „Þá var nú
fjör í Stafnsréttum, skal ég
segja þér góöi minn. Þá var
dansað eftir harmoniku hérna á
grundunum og líka í hlöðunni
á Fossum. Þar var einn sem sló
hvem þann niður sem á vegi
hans varð og loks gátu þeir kom
ið á hann böndum úti á hlaði
og þar varð hann að dúsa þar
til hann róaöist. Já það get ég
sagt þér væni minn. Ég hef kom
ið oft hingað í Stafnsréttir, skal
ég segja þér góði minn, já, það
get ég sagt þér væni minn og
þó á ég ekki hesta, en það er
bara svo andskoti gaman að
koma hér í hestaréttina og sjá
stóðið. Einu sinni hætti ég mér
innan um stóðið væni minn, en
ég get sagt þér, að það geri ég
ekki aftur í þessu lífi. Nei það
get ég sko sagt þér góði minn,
það er alveg satt. Já það er sko
satt góði minn“.
Og svona lætur hann dæluna
ganga um stund, en fvrr en var-
ir er hann farinn að taka undir
við einn skyndikórinn og syngtu-
svona dável milliröddina:
Nú er hlátur nývakinn
nú er grátur tregur.
Nú er ég kátur nafni minn
nú er ég mátulegur.
Og húmið færist yfir dalinn, þar
sem Svartá liðast milli grænna
bakka, unz hún sameinast
Blöndu og leggur henni lið til
sjávar, en megnar ekki að
breyta mógulum lit jökulfljóts-
ins. — R.
fyrir í dilkana, hefst töfludrátt-
urinn, en hann krefst áræðis og
átaka. Ungu mennimii njóta
þess sýnilega að takast á við ó-
temjurnar, hanga á hálsum
þeirra og láta þau draga sig
fram og aftur um almenninginn.
Aðdáunarstunur heyrast frá
stúlkunum sem sitja á réttar-
veggnum og fylgjast spenntar
með. Ójárnaðir hófar tryppanna
róta upp moldinni, sem fýkur
burt með golunni. Síöla dags er
baráttunni lokið og hópar hesta
em reknir niður dalinn.
— Þær réttir sem hér um ræð
ir eru í Svartárdal nyrðra, þekkt
ar um Iand allt undir heitinu
Stafnsréttir. Þeir sem til þekkja,
vita að Svartárdalurinn er bæði
langur og þröngur og þó er hér
búsældarlegt, enda mörg blóm-
leg býli í dalnum. Stafn er næst
fremsta býlið, en milli þess og
Fossa sem er það fremsta eru
Stafnsréttir, staðsettar á slétt-
um grundum þar sem Svartá og
Fossá koma saman úr tveim
dölum. Frá Stafnsréttum er
fjögurra til fimm tíma rekstur
Ungu stúlkurnar láta ekki sitt eftir liggja, en það eru bara
folöldin, sem þær áræða að reyna við.
Ungu mennirnir njóta þess að takast á við ótemjurnar.
STÓÐ í
j