Vísir - 14.10.1968, Qupperneq 8

8
V1S IR . Mánudagur 14. október 1968.
VISIR
Otíf.efancl' Reykjaprent h.t
Framkvæmdastióri Sveinn R. Eyjólfsson
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
AOstoðarritstjóri: AxeJ Thorsteinson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Ritstjómarfulltrúi: Valdimar H. Jóhannesson
Auglýsinftastjóri: Bergþór OlfarssoD
Auglýsingar: 4ðalstræti 8. Slmar 15610 11660 og 15099
AfgreiOsla: AOalstræti 8. Sími 11660
Ritstjðrn: Inugavegi 178. Stmi 11660 (5 línur)
Áskriftargjald kr. 125.00 á mánuöi innanlands
í lausasölu kr. 10.00 eintakið
Prentsmiðiá Vísis — Edda h.f.
Prófkosningar
Einn þáttur í gagnrýni ungra manna á þjóðmálakerfið )
í landinu er, að frambjóðendur flokkanna séu ekki )
nógu lýðræðislega valdir. Þrátt fyrir öll formsatriði \
séu það tiltölulega fáir menn í hverjum flokki í hverju (
kjördæmi, sem ráði skipan framboðslistanna. Að vísu (
viðurkenna gagnrýnendurnir, að framboð séu almennt )
lýðræðislegri en áður fyrr. En þeir telja, að betur þurfi, )
ef duga skuli. 1
Þetta vandamál var til umræðu á aukaþingi Sam- /
bands ungra sjálfstæðismanna fyrir skömmu. Þingið )
lagði til, að gert yrði að skyldu að hafa prófkosningar )
um frambjóðendur flokkanna, svo að almennir kjós- )
endur þeirra geti milliliðalaust ráðið framboðum. (
Ungu mennirnir telja, að margt vinnist með þessu: (
Þjóðmálaveldið dreifist meira til almennra kjósenda )
og þeir fái meiri áhuga á þjóðmálum. Einnig sitji þá )
ekki aðrir í efstu sætum framboðslista en þeir menn, )
sem almenna tiltrú hafi í sínum flokki. Þá hafi kjós- )
endur betra úrval frambjóðenda til að velja milli, og (
virðing Alþingis muni því vaxa. (
Af prófkosningum er bæði slæm og góð reynsla. )
Hér á landi hefur hún ekki þótt góð. En sums staðar )
erlendis, t. d. í Bandaríkjunum, þykja prófkosningar )
gefa góða raun. Þær virðast ekki einu sinni valda al- )
varlegum klofningi í flokkunum, þótt hatrammlega (
sé oft barizt innan þeirra. (
Gagn eða ógagn prófkosninga fer sjálfsagt eftir því, )
hve vel eða illa er vandað til skipulags þeirra. Líklega )
væri bezt sú lausn, sem ungir sjálfstæðismenn benda )
á, að prófkjörið verði lagaskylda. Mætti þá hugsa sér, \
að það væri liður í hinum almennu kosningum og færi (
fram á vegum almennra kjörstjórna á venjulegum II
kjörstöðum fjórum—fimm vikum fyrir kosningar. )
Ýmsar fleiri leiðir koma að sjálfsögðu til greina. \
Menn eru ekki á eitt sáttir um, hvort prófkosningar (
muni henta eins vel úti á landi og í Reykjavík, og yrði (
því skipulag þeirra að vera miðað við margvíslegar og )
breytilegar aðstæður. Ekki má mikla fyrir sér erfið- )
leikana, þegar rætt er um, hvort farið skuli út í próf- l)
kosningar. Og hins vegar má ekki gera of lítið úr erf- V)
iðleikunum, þegar rætt er um fyrirkomulag prófkosn- (
inganna. (
ítarleg tillaga um framkvæmd prófkosninga var )
lögð fram í málskjali á þingi ungra sjálfstæðismanna. )
Æskilegt væri, að efni hennar yrði birt, svo að um- )
ræðugrundvöllur um þrófkosningar skapist. Enginn \
veit enn, hvernig skynsamlegast er að skipuléggja (
prófkosningar. En mikilvægt skref er stigið, þegar (
fenginn er grundvöllur til þess að ræða um. Þetta er )
mál, sem varðar almenning og stjórnmálamenn miklu. )
Þess vegna er nauðsynlegt að koma á umræðu um )
bað. Ef til vill eru prófkosningar heppilegasta leiðin- (
til að tengja betur saman stjórnmálamenn og almenn- u
ing í landinu. ((
Skólaárið er nógu langtf
Niðurstöður úr 16. skoðanakönnun Vísis urðu þessar:
Já.......20%
Nei......,68%
Óákveðnir . . . 12%
Ef aðeins eru taidir þeir, sem afstöðu töku,
lítur taflan þannig út:
Já.........23%
Nei....... 77%
Qg skólarnir eru byrjaöir enn
á ný — meö svipuöu sniði
og undanfarin ár. Skólastarfiö er
næstum því eins og þaö hefur
verið um langa hríð, þrátt fyrir
ýmsar breytingar, og heildar-
svipur skólanna er sá sami.
Sjaldan eöa aldrei hafa verið
líflegri umræöur heldur en nú
meðal ungs fólks, sem hugsar
um sín eigin málefni, sín eigin
áhrif, frelsi og aðstööu.
Skólakerfiö er eitt af því, sem
einna helzt hefur orðið fyrir
barðinu á gagnrýnum ungum
mönnum og konum, og raunar
hafa aldrei menn Iagt orð f belg
og snúizt á sveif með hinum
yngri.
Allir eða aö minnsta kosti
flestir viröast vera sammála um
það, að einhverra breytinga sé
þörf innan skólakerfisins. Ósam-
lyndið byrjar aðeins þegar farið
er að ræða um undirgreinar þess
arar breytingar.
Algeng slagorð eru: „Non
scholae sed vitae discimus" (Viö
lærum vegna lífsins en ekki
vegna skólans) og „Skólar eiga
að útskrifa þroskað fólk — ekki
páfagauka". Þaö er talað um
lífræna kennslu einsetna skóla,
fleiri kennslutæki og — minna
heimanám.
Minna heimanám er ef til vill
mergurinn málsins í sambandi
við íslenzkt skólakerfi, eða alla
vega eitt grundvallarspursmál-
ið. Til þess að því veröi komið
á, þarf fleiri kennslustofur og
fleiri kennara. Það þýðir aukinn
námskostnað og minni sumar-
vinnu og tekjur fyrir skólanem-
endur, sem eru á vinnualdri.
Þetta veröur óhjákvæmilega
aö hafa f huga, þegar menn
íhuga spuminguna: „Teljið þér
lengingu skólaársins æskilega?"
í 16. skoðanakönnun Vfsis var
einmitt þessi spuming borin upp
við þióðina til þess að revna að
finna út, hver viðhorf fólks eru
til þessa máls.
Skoöanakönnunin var fram-
kvæmd með venjulegum hætti,
þannig að hún nær til allrar þjóð
arinnar og allralandshluta.Mjög
vel gekk að fá svör við spurning
unni, og tiltölulega fáir voru ð-
ákveðnir.
Eins og fram kemur hér ann-
ars staðar á síðunni var yfir-
gnæfandi meirihluti fólks gegn'
lengingu skólaársins.
Mörg svörin vom ákaflega,
skemmtileg og eridurspegluðu.
greinilega ýmsar hugrenningar,
sem búa með fólki í sambandi
við skólagöngu. Til dæmis: „Nei,
það á að sleppa öllu helvftis
skólaveseni . . Fólk lærir ekki
á ööru en reyna að bjarga sér
sjálft frá blautu bamsbeini."
Sumir mæltu lengingu skóla-
tímans bót, og sögðu að blessuö
börnin hefðu varla annað betra
við tímann að gera heldur en
læra. Þannig vildi til að einn af
þeim sem urðu fyrir svörum
kynnti sig þegar í stað sem kenn
ara (þrátt fyrir aö hann væri
alls ekki beðinn um að kynna
sig né segja frá starfi sínu).
Hann sagði, að hann teldi rétt
að lengja skólatímann hjá hin-
um yngri nemendum en hins
vegar ekki hjá nemendum æðri
skóla. Ein barnmörg móðir sagöi, 1
að hún vildi fremur, að böm sfn .•
væru f skólá allan ársins hring,
heldur en þau gengju „sjálfala" 1
á götunni. i
Þaö var töluvert merkilegt, að
utan þéttbýliskjarnanna og .
Reykjavíkur virtist fólk leggjast ,
miklu eindregnara gegn lengingu
skólatfmans heldur en á fyrr-
nefndu stöðunum.
1 sveitum landsins var t. d.
enginn karlmaður fylgjandi því,
að skólaárið yrði lengt, þótt fá-
einar konur væru þvf fylgjandi.
Ef hægt er að ræða um ein- •
hverjar heildarályktanir, sem
hægt er að draga af niöurstöð'"'
um þessarar skoðanakannana, er
þaö kannski helzt, að fólk hefur ,
almennt áhuga á skólamálum og •
lætur sig þau miklu skipta. Það
telur breytingu á hinu ytra
formi skólanna ekki bráðnauð-
synlega, en aftur ámóti lítur út
fyrir. að fólk álíti tíma til bess
kominn að hugað sé eitthvað
að námstilhögun og kjama máls-
ins.
____».-£H