Dagur - 14.10.1997, Blaðsíða 4

20-ÞRIÐJUDAGUR 14. OKTÓBER 1997
ro^tr
UMBÚÐALAUST
L A
Eru umhveríismál áhugamál?
í rúmlega 30 árhafa
landsmenn horft dol-
fallnirupp á stig-
magnandi marmara-
væðingu Seðlabankans
ogfram tilþessa
brugðist við með kunn-
uglegu samblandi af
lotningu og tuði.
GUÐMUNDUR
ANDRI
THORSSON
SKRIFAR
Hermannssyni að hann þurfi
sjálfur að borga ferðir sínar á
fundi utan starfssviðs síns: erfitt
er að gera sér í hugarlund að
hann kunni að panta far.
Það er einfaldlega til of mikils
mælst að svo háttsettir menn í
þjóðlífinu viti að til utanferða
þurfi farseðla. Þetta veit fólk
raunar og skilur. Og hefði Stein-
grímur látið sér nægja að sitja á
sinni skrifstofu og tromma putt-
um á íbenholtborðið sitt þangað
til tími væri kominn til að
skreppa í nuddpottinn eða kíkja
í mötuneytið og fá sér styrju-
hrogn eða bregða sér á banka-
þing í Zurich eða skreppa í lax
með strákunum - þá hefði allt
verið eins og það átti að vera.
En Steingrímur virtist misskilja
fullkomlega hlutverk sitt - hann
hélt að hann væri kominn þarna
til að gera eitthvað. Honum varð
það á að fara að tengja efna-
hagsmálin sem hann á að vera
að hugsa um við áhugamál sín.
Sem bendir tíl þess að mönnum
gremjist það helst að deila ekki
kjörum með þeim gæfusömu
pensjónistum sem fá að slaka á í
nuddpottunum þarna eftir erf-
iða orrahríð stjórnmálanna milli
þess sem þeir sinna mildlvægum
alþjóðasamskiptum í helstu lax-
veiðiám Iandsins - fyrir eigið fé
bankans.
Fátt fólk er
jafn ósjálfbjarga
og fyrrverandi
ráðherrar
nema ef væru
forstjórar. Því
hærra sem
menn eru settir
þeim mun van-
búnari virðast
þeir til að ráða
fram úr hversdagslegum úr-
lausnarefnum; þeir eru með all-
an hugann við æðri úrlausnar-
efni og aívanir því að gera hlut-
ina sjálfir - þeir eru eins og
Oskubuska á leiðinni á ballið,
ótal ósýnilegar mýs sjá um alla
litiu praktísku hlutina svo þeir
virðast koma af sjálfum sér.
Þetta kann að skýra hvers vegna
það hvarflar ekki að Steingrími
Fáttfólk erjafn ósjálf-
bjarga ogfyrrverandi
ráðherrar- nema ef
væruforstjórar.
Nú fyrst?
Áhugamál sín. Þannig skilgreina
Islendingar umhverfismál. Engu
er líkara en að Steingrímur hafi
orðið uppvís að því að fara á
kostnað bankans á alþjóðaþing
áhugamanna um útsaum, svo
fjarlægt þykir þetta starfssviði
hans, og ósæmilegt. Steingrímur
er orðinn eins
og bankastjór-
inn í smásögu
Þórarins Eld-
járns sem fór að
læra á blokk-
flautu og kom
fram með börn-
unum á nem-
endatónleikum
og þótti fyrir
geggjaður og
hrökklaðist úr starfi.
Almennt er íslendingum gjör-
samlega fyrirmunað að sjá nokk-
ur tengsl milli umhverfismála og
efnahagsmála. Þegar Steingrím-
ur Hermannsson er farinn að
sinna umhverfismálum í vinnu-
tíma sínum þykir þeim sem taki
steininn úr með svínaríið í
Seðlabankanum: látum vera
vikið orðinn
Steingrímur Hermannsson á í rauninni lofskilið fyrir að sinna þó því áhugamáli sínu að tryggja framhald lífs á jörðinni - líka efnahagstífs.
með laxveiðina og nuddpottana
og mötuneytið og milljónirnar í
mánaðarkaup, en þetta var
meira en fólk gat sætt sig við.
Þetta er vegna þess að hér hefur
Iengi verið látið sem svo að um-
hyggja fyrir jörðinni sé andstæð
þjóðarhagsmunum - það séu
öfgasjónarmið eins og Finnur
Ingólfsson kallar það. Umhverf-
ismál eru hér á landi álitin í
skásta falli nokkurs konar
kjaftafag.
í rúm þrjátíu ár hafa Iands-
menn sem sé fylgst með síauk-
inni prakt Seðlabankans, fullir
Iotningar, nöldrandi í barm sér
yfir öllum jeppunum, öllum
marmaranum, öllum listaverk-
unum, bókasafninu, mötuneyt-
inu, sumarbústöðunum - öllu
því sem enginn veit um bak við
svartar hurðir stórhýsisins en
allir ímynda sér að sé svakalegur
munaður. Og samt er það ekki
fyrr en nú sem bankastjóri má
sitja fyrir svörum um gjálffí sitt
eins og sakamaður væri - af því
hann fór á umhverfisráðstefnu -
og öll spjót varðandi risnu
Seðlabankans standa allt í einu
á Þresti Ólafssyni sem allir vita
að er vammlaus maður. Eins og
Mikki refur sagði: Þetta er dálít-
ið skrýtið.
Seðlabankastjórar
hafa ekkert að gera
í svörum talsmanna Seðlabank-
ans hefur borið á nokkrum sár-
indum vegna þessarar risnuum-
ræðu og menn hafa hamrað á
mikilvægi Seðlabankans fyrir ís-
lenskt efnahagslíf. Vafalaust eru
snjallir hagfræðingar að störfum
í þessari stofnun sem duglegir
eru að reikna og naskir á svipt-
ingar alþjóðlegs peningamarkað-
ar - og eftirlit bankans sinnir ef-
laust skyldum sínum. En banka-
stjórarnir koma því lítið við. Mál
Steingríms Hermannssonar sýn-
ir betur en margt annað að
bankastjórar Seðlabankans vita
ekkert hvað þeir eiga af sér að
gera - og hann á í rauninni lof
skilið fyrir að sinna þó því
áhugamáli sínu að tryggja fram-
hald Iífs á jörðinni - líka efna-
hagslífs.
KOLBRUN
BERGÞORS
DOTTIR
SKRIFAR
Phan Thi Kim Phuc, suður-ví-
etnömsk stúika, komst á forsíð-
ur blaða um allan heim í júní-
mánuði 1972 þegar stríðsljós-
myndari tók mynd af henni þar
sem hún sást á flótta undan
napal sprengjuárás. Phuc litla
hafði rifið af sér logandi fötin og
hljóp nakin og hljóðandi í leit að
skjóli.
Þessi mynd er með þekktari
fréttaljósmyndum seinni tíma.
Hún vakti, meir en nokkur-orð,
andúð umheimsins á tilgangs-
lausu stríði. Ljósmyndarinn
hafði hrært samvisku umheims-
ins til meðvitundar. Hann hafði
á sekúndubroti unnið þarfara
verk en flestum stjórnmála-
mönnum tekst á iöngum ferli.
Þetta er mynd sem vann til
verðlauna og sýnd var á sýning-
um víða um heím. Og vafalaust
Meimmgarvalítiii
Ritskoðaður heimur
hefur einhverjum þótt tilvist
hennar óþægileg, á svipaðan
hátt og þeim íslensku foreldrum
sem fannst ástæða til að kvarta
undan veruleikanum sem end-
urspeglast í fréttaljósmyndum á
sýningunni World Press Photo í
Kringlunni. Þeir vilja ekki að sá
veruleiki sjáist því hann gæti
komið börnum þeirra í uppnám.
Og því eru verðlaunamyndir
teknar af vegg. Sýningin er rit-
skoðuð því heimur hennar þykir
ekki henta.
Nú er það einfaldlega svo að
einstaklingurinn hefur ekki
lengi verið barn þegar hann
uppgötvar vonsku heimsins.
Hún er allt í kring. Jafnvel í
Disneylandi gerast ógnvænlegir
atburðir. Vondur veiðimaður
skýtur mömmu Bamba og litlir
drengir, vinir Gosa, fá klaufir og
hala, verða að þræla í vinnubúð-
um og komast aldrei aftur heím
til mömmu og pabba.
Foreldrar geta ekki verndað
börn sín frá þeirri vitneskju að
ekki er allt sem skyldi, en það er
þeirra hlutverk að ræða þá stað-
reynd við börn sín. Þeim ber síst
af öllu að stunda ritskoðun og
dæma hættulegar ljósmyndir
sem hræra við samvisku um-
heimsins og sýna svo berlega að
gæðum heims er misskipt. Við
eigum ekki að lifa í sljóleika
heldur leitast við að bæta heim-
inn. Og við eigum ekki að rit-
skoða listina því það er hún,
öðru fremur, sem forðar okkur
frá þeirri skömm að láta okkur
standa á sama.
„Og við eigum ekki að rítskoða listina því það er hún, öðru fremur, sem forðar okkur
frá þeirri skömm að láta okkur standa á sama."