Dagur - 01.11.1997, Side 7

T^u-
LAUGARDAGUR 1. NÓVEMBER 19 97 - 23
LÍFIÐ í LANDINU
Sr. Baldur Vilhelmsson, prófastur í Vatns-
firði, gægist út um einn Ijóra Vatnsfjarðar-
kirkju. Engurgerð og hleðsla kirkjugarðsins
í Vatnsfirði er iistiiega gerð en henni hefur
stjórnað Ari Jóhannesson frá Kollafirð/ viö
Breiðafjörð. mynd/r: gs
Bær Þorvaldar
VatnsfLrðings
fundinn?
Sr. Baldur Vilhelmsson
prófastur hittir í and-
anum VestJjarðahöfð-
ingjannÞorvald
Snorrason, syrgir
bændamenninguna og
hefur ákveðnar skoð-
anirá mannanöfnum í
Vatnsfjarðarspjalli við
Geir Guðsteinsson.
Fyrrum tíð voru 60 manns undir
vopnum í Vatnsfirði, nú eru þar
50 sóknarbörn. Sr. Baldur Vil-
helmsson hefur setið á staðnum
í fjóra áratugi og gott betur,
hann lifir og hrærist í sögu stað-
arins. Hann segir að í fornöld
hafi menn iðulega flúið til kirkju
til að njóta griða. Oft hafi
kirkjuveggurinn staðið við
kirkjugarðsvegginn innanverðan
og þannig hafi bæjargöngin og
virkið verið hluti af sjálfum
kirkjugarðinum. Það hafi komið
í Ijós þegar rústir fundust í
Vatnsfirði.
Þjóðminjavörur og húsafrið-
unarnefnd hafa skoðað rústirn-
ar og verða þær rannsakaðar
frekar síðar. Að sinni verður
ekki hægt að ljúka endurhleðslu
kirkjugarðsveggsins, sem Breið-
firðingurinn Ari Jóhannesson
hefur haft umsjón með og gert
af mikilli list.
Ein og hálf ráðherrareisa!
„I Vatnsfjarðarsókn eru ekki
nema um 50 manns og því alveg
ljóst að sóknarbörnin geta ekki
fjármagnað þessa framkvæmd.
Kirkjugarðasjóður á nokkurt fé,
en þessi framkvæmd kostar
hálfa aðra milljón króna. Aður
fyrr voru framkvæmdir mældar í
ærgildum og kúgildum en nú vil
ég mæla þetta í því hversu marg-
ar utanlandsreisur eins ráðherra
þetta eru. Ætli þetta sé ekki ein
og hálf reisa, alls ekki meira,“
segir sr. Baldur Vilhelmsson.
„Það hefur tvímælalaust
komið í ljós við þennan upp-
gröft að hér eru gömul göng og
kirkjan hefur snúið rétt miðað
við kaþólska tíð. Ég var búinn
að lesa um þennan bæ í göml-
um ritum og hafði grun um að
hann væri að finna hér á þeim
slóðum sem hann finnst nú. Ég
tel reyndar mjög ólíklegt að
bærinn hafi verið að finna ann-
ars staðar, hann gat t.d. ekki
verið fyrir ofan bæjarlækinn.
Það voru sextíu manns undir
vopnum hér í Vatnsfirði á þrett-
ándu öld á tímum Þorvaldar og
Órækju, en nú eru breyttir tím-
ar, aðeins við hér tvær mann-
eskjurnar.
Bændamenningu hnignar
Hér ofan við er varða sem kölluð
er Grettisvarða. Talið er að
Grettir sterki Asmundarson frá
Bjargi í Miðfirði hafi flúið hing-
að, en það er alrangt. Þessi
varða var hlaðin vegna þess að
þetta er viti og þegar eldar voru
þar kynntir mátti sjá að ófriður
var í héraðinu því héðan var hér-
aðinu stjórnað alla þrettándu öld
og gott lengur.“
Gagnger endurgerð hefur
einnig farið fram á Vatnsfjarð-
arkirkju, utan sem innan, kirkj-
an m.a. klædd innan með panel
og hefur Húsafriðunarnefnd
verið sóknarnefndinni innan
handar með það verk. Allt sem
byggt er fyrir 1918 fellur undir
hennar verksvið, en Vatnsfjarð-
arkirkja er byggð 1912.
Sr. Baldur hefur þjónað í
Vatnsfirði frá árinu 1956 og seg-
ir að á þeim tíma hafi bænda-
menning sem fylgt hafi þjóðinni
frá öndverðu tekið miklum
breytingum og til hennar hafi
Framsóknarflokkurinn sótt sitt
fylgi en á þvf hljóti að verða
breyting því straumhvörf hafi
orðið í þeirri menningu.
»Ég er stöðugt sannfærðari
um að það hafi verið önnur og
betri tíð í landinu þegar bænda-
menningin var við lýði í þessu
landi en hún hafði einnig sínar
ljótu hliðar. Það má sjá á fjölda
hreppsómaga og fátæks fólks en
hvernig er ástandið í dag? Allt
logandi í eiturlyfjum og vitleysu.
Nú erum við hjónin orðin ein
eftir í Vatnsfirði en hér bjuggu
t.d. í Sveinhúsum þeir Dósóþeus
og Tímóteus sem eru grísk
nöfn, tekin úr Bibh'unni. Þessi
nöfn yrðu ekki leyfð í dag, svo
mikið er víst. Ég er sjálfur mjög
strangur hvað varð nafngiftir á
börnum og mundi ekki ljá máls
á því að skíra börn þessum
nöfnum í dag. Ég hef þó ekki
þurft að neita foreldri um nafn
á barni nema tvisvar. í fyrra
skiptið var það áður en þessi
boð og bönn um nöfn komu til
en þá kom til mín ung stúlka
sem vildi skíra barnið Kent en
barnið hafði hún átt með einum
„verndaranum“. Ég gat allt eins
skírt barnið eftir annarri tóbaks-
tegund eins og Chesterfield
enda fara svona nafnskrípi illa í
málinu. í dag veit barnið ekki,
sem er komið um miðjan aldur,
hverjum það á tveimur góðum,
íslenskum nöfnum að þakka,“
segir sr. Baldur Vilhelmsson. gg
Prófasturinn lyftir hellu í bæjarrústunum sem hann telur fortaksiaust að sé frá tíö
Þorvaldar Vatnsfirðings.
Þorvaldur Snorrason
Vatnsfirðingur
Þorvaldur Snorrason Vatnsfirð-
ingur var giftur Þórdísi Snorra-
dóttur Sturlusonar, en Snorri
gifti dæturnar héraðshöfðingj-
um til að treysta fallvölt völd á
Sturlungaöld. Valdatæki Snorra
voru því ekki mannsöfnuður og
vígaferli heldur stjórnkænska
og giftingar.
Þorvaldur varð höfðingi yfir
Vestfjörðum með því að.drepa
keppinaut sinn, Hrafn Svein-
bjarnarson á Eyri við Arnar-
ijörð, foringja Seldæla, en syn-
ir Hrafns hefndu föður síns
árið 1228 með því að brenna
Þorvald inni. Eldri synir hans
voru svo vegnir árið 1232.
Órækja Snorrason Sturlu-
sonar kom síðan til stjórnar í
Vatnsfirði vegna kröfu Snorra
um mannaforráð á Vestfjörð-
um í nafni dóttursonar síns. gg