Dagur - 09.04.1998, Blaðsíða 9

«k P II • > X l\ í. |. ij SS *, Q t - I Ilt1
FIMMTUDAGUR 9.APRÍL 1998 - 25
■ o r>

LÍFIÐ í LANDINU
Efég myndi ein-
hvem tímann
skrifa ævisögu
mína. á rússnesku
yrði hún að endur-
spegla atburði sam-
tíðar minnar og þá
gæti tilgangurinn
veiið að sýnafram
á hvemig lýðræð-
inu varkomið á í
Rússlandi á dögum
Gorbatsjovs. “
„Ég blanda aðallega
geðiviðbændurog
skrítiðfólk, kannski
vegna þess að ég er
skrítinn sjálfur.
„Maður er ekki sam-
mála Davíð Oddsyni
í mörgu en hann er
tvímælalaustfremsti
stjómmálamaður
landsins og sá sem
bestertilþessfall-
inn að veitaforystu í
stórmálum. “
„Eitthvað tekurvið
eftir dauðann. Það
geturekki öðruvísi
verið. En það ersorg-
legtaðgeta ekki
samtímis lifað nýja
lífinu og viðhaldið
þvígamla.
„Ég segi stundum í
gríni að efSjálf-
stæðisflokkurinn
yrði flutturtil
Rússlands þá
myndi éggerastfé-
lagi númereitt.
og vann hjá Sameinuðu þjóðun-
um. En mig langaði alltaf til að
koma aftur til Islands. Sú ósk
mín rættist."
- Hverjir eru bestu vinir þínir
hér á landi?
„Eg blanda aðallega geði við
bændur og skrítið fólk, kannski
vegna þess að ég er skrítinn
sjálfur. Hér á ég marga vini.
Einn þeirra er Vilhjálmur Gísla-
son. Hann er matvælalæknir, og
kennari, syngur í kirkjukór og er
áhugaflugmaður og skáld. Hann
er hinn dæmigerði íslendingur.“
- Er ekki þreytandi jyrir alþýð-
legan mann eins og þig að vera
sífellt í boðum og móttökum?
„Boðin eru partur af starfínu,
leiðinlegasti parturinn fínnst mér.
Þegar mér leiðist fer ég í sund-
laugina á Nesinu. Sumir sem
þangað koma synda aldrei heldur
láta sér nægja að sitja í heita pott-
inum og ræða
heimsmálin.
Samfélagið þar er
eins og ldúbbur,
nema hvað þessi
er opinn öllum.
Svo er ég í Rotary
klúbb á Nesinu.
Og stundum sit
ég á leynifundum
hjá Sálarrann-
sóknarskólanum
en frá þeim fund-
um má ég ekki
skýra í smáatrið-
um. Nú og svo
var mér einu
sinni boðin aðild
að Frímúrararegl-
unni en ég hafn-
aði henni."
- Af hverju?
„Það er leynd-
armál."
hann örugglega skrifað eitthvað
miður fallegt."
- Hver er þín skoðun á Borís
Jeltsín?
„Hann er mjög umdeildur en
það er með hann eins og Sjálf-
stæðisflokkinn íslenska, hann er
trygging fyrir ákveðnum stöðug-
leika."
- Nú eiga sendiherrar að vera
talsmenn ríkisstjórnar sinnar, og
eiga ekki að hafa of mikið af
sjálfstæðum skoðunum. Finnst
þér það ekki erfitt?
„Ekki myndi ég segja að margt
af því sem ég segi þér í þessu
viðtali endurspegli beinlínis
skoðanir ríkisstjórnar Rússlands.
En nú eru spennandi tímar í
Rússlandi og þeir sem eru í
embættisstöðum hafa örugglega
mun meira frelsi en sendiherrar
margra annarra ríkja. Einu sinni
lenti ég í klandri hér á landi
- Ef þú mættir kjósa t þing-
kosningum á íslandi hvaða flokk
myndir þú þá kjósa?
„Eg segi stundum í gríni að ef
Sjálfstæðisflokkurinn yrði flutt-
ur til Rússlands þá myndi ég
gerast félagi númer eitt. Það eru
skiptar skoðanir á Islandi um
hlutverk Sjálfstæðisflokksins en
hann er raunverulegur og sterk-
ur flokkur sem tiy'ggir ákveðinn
stöðugleika í íslenskum stjórn-
málum. Maður er ekki sammála
Davíð Oddsyni í mörgu en hann
er tvímælalaust fremsti stjórn-
málamaður landsins og sá sem
best er til þess fallinn að veita
forystu í stórmálum."
- Hver er skemmtilegasti ís-
lenski stjómmálamaðurinn sem
þú hefur kynnst?
„Það er erfitt að svara þessari
spurningu. Hannibal Valdimars-
son og Eðvarð Sigurðsson voru
hugsa um að skrifa samanburð-
arritgerð um Stríð og frið eftir
Tolstoy og íslandsklukkuna.
Þetta eru hliðstæðar bókmenntir
og topurinn í heimsbókmennt-
unum. Stundum er látið í veðri
vaka að Halldór Laxness hafi
fengið Nóbelsverðlaunin vegna
smæðar íslands en það er vit-
leysa. Hann er rithöfundur á
borð \áð Tolstoy og Hemingway.“
- Nú ertu að fara heim til
Rússlands og hefur margt að gera
þar. Gætirðu hugsað þér að skrifa
bók t framtíðinni?
„Já, en ég veit ekki hvers kon-
ar bók. Ef ég myndi einhvern
tímann skrifa ævisögu mína á
rússnesku yrði hún að endur-
spegla atburði samtíðar minnar
og þá gæti tilgangurinn verið að
sýna fram á hvernig lýðræðinu
var komið á í Rússlandi á dögum
Gorbatsjovs. En ég gæti líka
Resetov ásamt eiginkonu sinni Nínu. Hún er leikkona og allt bendir til að hún hefji störf við leikhúsið i Moskvu eftir heimkomuna.
Menn
Rússlands
- Hver heldurðu
að hafi verið besti
stjórnandi Rúss-
lands á þessari
öld?
„Margir þeirra
höfðu sína kosti.
Khrústsjov var
maður sem
reyndi að leggja
niður alræði
flokksins og var
fyrstur til að
gagnrýna glæpi Stalíns. A þeim
árum var það ekki hættulaust og
margir hefðu getað hugsað sér
að koma honum fyrir kattarnef.
Hann var hugrakkur maður.
Gorbatsjov var stórkostlegur
maður sem gegndi sögulegu
hlutverki. Hann hefur komið á
frelsi í Rússlandi. Það hefði get-
að reynst honum stórhættulegt
en hann fylgdi hugjón sinni.
Rúsneska þjóðin á honum mikið
að þakka. Hann stuðlaði að því
að breyta sögu Rússlands. Hann
greip ekki dauðahaldi í völd og
fór frá völdum með sóma. En
það var hins vegar ekki snjöll
hugmynd hjá honum að fara í
forsetaframboð."
- Nú nýtur Gorbatsjov meiri
vinsælda á Vesturlöndum en t
Rússlandi, afhverju?
„Einfaldlega vegna þess að
enginn er spámaður í eigin föð-
urlandi."
- Hvað hugsarðu þegar þú lest
leiðara utn Borís Jeltstn tneð yfir-
skriftinni Róninn rís úr rekkju?
„Menn mega hafa sjálfstæða
skoðun á ýmsum málum en það
eru til alþjóðleg og innlend Iög
sem segja að ekki megi svívirða
og móðga þjóðhöfðingja og
óbreytta menn. Maður sem not-
ar orð eins og þessi verður að
taka ábyrgð á gerðum sínum. Ef
einhver myndi taka að sér að
fylgjast með ferðum ritstjóra
þess blaðs sem í hlut á þá gæti
þegar ég tjáði mig um ákveðið
mál. Eg vil ekki segja hvaða mál
þetta var en það var hreinræktað
mannréttindamál. Þá var ég
kallaður fyrir ráðuneytisstjóra
utanríkisráðunejtisins. Hann
sagði mér að Islendingar væru
viðkvæmir og vildu ekki að er-
lendir sendiherrar væru að taka
afstöðu í einstökum málum. Eg
spurði hann hvort hann vissi
ekki af Helsinkisáttmálanum
sem kvæði á um það að mann-
réttindamál heyrðu ekki einung-
is undir einstök lönd. Hann
sagðist vita þetta en sagðist þrátt
fyrir það vilja áminna mig. Það
er eina áminningin sem ég hef
fengið hér á landi.“
- Þú ert mikill mannréttinda-
frömuður og tímaritið Time kall-
aði þig eitt sinn „mannréttinda-
mann Gorbatsjovs".
„Mér þótti vænt um það. Eg
hef reynt að sinna mannrétt-
indamálum eins og mér hefur
verið unnt. Eg var höfundur
laga um skoðanafrelsi fjölmiðla
og félagasamtaka. Einnig laga
um ferðafrelsi. Eg tók þátt í að
endurskipuleggja geðlækningar í
Rússlandi til að losna við póli-
tíska misnotkun. Núna á ég sæti
í alþjóðlegri nefnd sem starfar í
Genf og vinnur að afnámi kyn-
þáttamisréttis. Það er gott starf
vegna þess að mér er frjálst að
skamma hvaða land sem er, þar
á meðal Rússland."
stórkostlegir menn. Á þeirra
tíma var ríkisstjórnin ekki eins
mikilvæg og Dagsbrún, ASÍ og
SÍS sem voru stórveldi. Og þeg-
ar Eðvarð Sigurðsson og Guð-
mundur J. létu í sér heyra komst
allt í uppnámi. Þetta voru
merkilegir menn.
Hannibal var skemmtilegur
maður. Einu sinni var hann á tali
við sovéskan sendiherra sem var
ógurlega reiður vegna aðildar ís-
lendinga að NATO. Á þessum
tíma var það frétt dagblöðum að
sex hundruð vinnukonur vantaði
í sveit á Islandi. Hannibal sagði
við sendiherrann: „Herra sendi-
herra, hættið nú að bulla og
sendið okkur í staðinn sex hund-
ruð stúlkur. Þá förum við úr
hvaða bandalagi sem er.“
„Ólafur Thors var virðulegur
stórpólitíkus og Bjarni Bene-
diktsson yar af sama bergi brot-
inn og Per Hagerup, þótt annar
væri Sjálfstæðismaður og hinn
sósíaldemókrati. Geir Hallgríms-
son var líka eftirminnilegur
maður. Og hér verður staðar
numið."
Tilgangur lilsins
- Lestu íslenskan skáldskap?
„Já, það geri ég og eftirlæt-
islesefnið eru íslendingasögur.
Þegar ég er í bíl hlusta ég á
Njálu. Um daginn var ég að lesa
íslandsklukkuna og ég er svo
hrifinn af því verki að ég er að
hugsað mér að skrifa skáldsögu,
samt ekki ástarsögu.“
- Er eitthvað líkt með Rússum
og íslendingum?
„Eg vil svara þessari spurn-
ingu með því að segja: ÖII
tungumál eru falleg og allar
þjóðir eru líkar, en samt ólíkar."
- Heldurðu að þú munir sakna
íslands?
„Tvímælalaust. Enda ætla ég
að halda öllum möguleikum
opnum til að geta komið hingað
öðru hvoru og vinna íslandi og
Rússlandi gagn.“
- / lokin skulum við vt'kja frá
þessum heimi að hinum næsta.
Trúirðu á Itf eftir dauðann?
„Eitthvað tekur við eftir dauð-
ann. Það getur ekki öðruvísi ver-
ið. En það er sorglegt að geta
ekki samtímis lifað nýja Iífinu og
viðhaldið því gamla. Það dásam-
legasta væri sjálfsagt að lifa í
himnaríki en viðhalda á sama
tíma þessu lífí. En þetta er
ógjörningur, held ég.“
- Hver heldurðu að sé þá til-
gangur Iffsins?
„Tilgangur lífsins býr í lífínu
sjálfu. Lífið er margbreytilegt og
viðburðaríkt. Það nægir til að
gefa því tilgang. Og ef maður fer
með ákveðið hlutv'erk er kannski
ekki nauðsynlegt að vita hver til-
gangurinn er. Þegar allt kemur
til alls nægir mér að vita að
maðurinn gerir merkilega mikið
af góðum hlutum á ævi sinni"