Dagur - 05.09.1998, Blaðsíða 9

8- LAVGARDAGUR S. SEPTEMBER 1998
_ Dagur D^ur.
LAUGARDAGUR S. SEPTEMBER 1998 - 9
FRÉTTASKÝRING
FRÉTTIR
Hjartaaðgerðir við
Landspítala hafa nán-
ast lognast út af í
sumar. Aðeins hráða-
tilfelluni sinnt. Hjnkr-
unarfræðinga vantar á
gjörgæslu og fleiri
deildir. Ráðherrar
heUhrigðismála og
fjármála voru varaðir
við ástandinu í vih-
unni.
Hjartaaðgerðir á Islandi hafa ver-
ið í algjöru lágmarki í sumar og
biðlisti eftir aðgerðum á Land-
spítala er lengri en nokkru sinni
eftir að opnir hjartaskurðir hófust
á spítalanum fyrir rúmum 12
árum. Grétar Ólafsson, yfirlækn-
ir hjarta- og lungnaskurðdeildar,
sagði að um væri að ræða hættu-
legt ástand. Stjórnvöld spítalans
hefðu í vikunni varað ráðherra
heilbrigðismála og fjármála við
því ástandi sem nú ríkir.
Um síðustu mánaðamót höfðu
verið framkvæmdar 119
kransæðaaðgerðir á hjarta, en
159 aðgerðir á sama tíma í fyrra.
Astandið í dag er þetta í hnot-
skurn: 66 sjúklingar, 58 fullorðn-
ir og 8 börn, bíða eftir hjarta-
skurðaðgerð; eftir hjartaþræð-
ingu bíða miklu fleiri, eða um
190 manns. Af þeim má sam-
kvæmt tölfræðinni búast við að
þriðjungur þurfi að gangast undir
opna aðgerð. Aðrir kunna að fara
í blásningu eða lyfjameðferð.
Verkfalllð tók sinn toll
„Botninn datt nær alveg úr að-
gerðunum, þegar hjúkrunarfræð-
ingarnir sögðu upp. Þá urðum við
að hætta skurðaðgerðum nokkru
áður en til verkfalls átti að koma,
ekki dugir að vera með mikið
veika sjúklinga án hjúkrunar-
fræðinga. Síðan tók tíma að kom-
ast af stað aftur. Og því miður
fóru frá gjörgæslunni fimm
hjúkrunarfræðingar, þijár til Nor-
egs og Svíþjóðar og tvær norður í
land,“ sagði Grétar Ólafsson.
Hjartaskurðlækningar eru sér-
staklega háðar gjörgæsludeild,
því allir sem gangast undir aðgerð
þurfa undantekningarlaust sólar-
hring í öndunarvél á gjörgæslu.
Grétar segir það ekkert launung-
armál að mikil starfsóánægja sé á
stóru sjúkrahúsunum. Ungir
læknar og kandidatar segja margt
spennandi að gerast en guggna
síðan á að starfa á spítölunum.
Sagan segir að þeir fari út á
bílaplanið á Landspítalanum og
sjái í einni sjónhendingu að
þarna borgar sig ekki að vinna!
Ekki síst þegar þeir hugsa um allt
erfiðið og langar vaktir auk Iægri
greiðslna en menn hafa á Iækna-
stofum.
„Menn sem eru bundnír við
sjúkrahúsavinnu eingöngu bera
ekki eins mikið úr býtum og þeir
Það var hátíðleg stund þegar hjartadeild á Sjúkrahúsi Reykjavíkur tók til starfa og stjórn og læknar skoðuðu hin nýju húsakynni. Nú bíða 58 fullorðnir og 8 börn eftir opinni hjartaaðgerð, - og biðin er
verst fyrir hjartasjúkling, verri en aðgerðin sjálf. Nærri 200 bíða eftir hjartaþræðingu.
sem starfa Ifka á Iæknastofum.
Þetta átti að leiðrétta í síðustu
samningum og fjármálaráðu neyt-
ið reyndi það sannarlega. En
Tryggingastofnun samdi svo vel
við þá sem eru líka með stofur að
munurinn milli þessara tveggja
hópa hefur í staðinn aukist, því
miður,“ sagði Grétar Ólafsson.
Biðtn er hættulegri en
aðgerðin
„Skortur á hjúkrunarfræðingum á
gjörgæslu hefur meðal annars
stoppað okkur af í sumar,“ sagði
Kristinn Jóhannsson, hjarta-
skurðlæknir á Landspítalanum, í
samtali við Dag. Hann sagðist
ekki sjá aðra leið út úr þeim
ógöngum en að borga betur.
Kristinn sagði að skurðstofu-
rými og legurými væri nægjanlegt
og mannafli í flestum stöðum
nægilegur. Hjartasjúklingar dvel-
ja yfirleitt aðeins sólarhring á
gjörgæsludeild eftir opna skurð-
aðgerð, en síðan í viku á legu-
deild og eru síðan sendir heim í
sex vikna hvíld fyrir endurhæf-
ingu. Gjörgæsludeild er sameig-
inleg íyrir alla sjúklinga spítalans.
Stundum þegar eitthvað sérstakt
kemur upp á fyllist deildin og fyr-
ir kemur að skurðaðgerðum er
frestað vegna stíflu sem myndast
í gjörgæslu sjúklinga.
„Um leið og búið er að ákveða
aðgerð á sjúklingi á hann ekki að
bíða neitt að ráði. Það er vitað að
biðin er hættulegri en aðgerðin
hjá okkur, kransæðaaðgerðin er
gerð með innan við 1% áhættu,"
sagði Kristinn.
Ekkert aðhafst í tvo mánuði
Að sögn Arna Kristinssonar, yfir-
læknis á lyflækningadeild fyrir
hjartasjúklinga á Landspítalan-
um, hafa orðið tafir á aðgerðum í
sumar. „Þetta er vandræðaástand
sem stafar af sparnaði á spítalan-
um,“ sagði Arni. Aðeins bráðatil-
fellum hefur verið sinnt. Biðlistar
lengjast verulega og voru þó lang-
ir fyrir.
„Þetta er fyrsta sumarið sem
ekkert hefur verið hægt að gera
annað en að sinna því allra bráð-
asta. Venjan hefur verið sú að við
höfum getað unnið talsvert yfir
sumarið. I rúma tvo mánuði hef-
ur enginn farið í blásningu eða
aðgerð vegna þess að þrengslin
voru slík að ekki var hægt að kalla
nokkurn mann inn. Astandið
núna er miklu verra en það var
fyrir ári síðan og verður slæmt
fram eftir hausti. I vetur vonumst
við til að allt fari í eðlilegt horf,“
sagði Arni.
Opnuin lokuðu gangana!
Endurhæfing hjartasjúklinga á
Reykjalundi hefur nánast legið
niðri í sumar vegna skorts á sjúkl-
ingum úr aðgerð. Magnús B. Ein-
arsson yfirlæknir segir að rúm,
sem ætluð eru hjartasjúklingum í
fjögurra vikna endurhæfingu,
hafi meira og minna verið nýtt
fyrir aðra sjúklinga.
Magnús segir að það sé leitt að
sjá að hæfir læknar skuli ekki
geta læknað sjúklingana sem
bíða. Islenskir hjartaskurðlæknar
eru aðeins fjórir, mjög reynslurík-
ir og hæfir menn, sem hófu
hjartaskurðlækningar á Landspít-
alanum 14. júní 1986. Einn Is-
lendingur til viðbótar vinnur í
Svíþjóð og standa vonir til að
hann komi heim til vinnu áður en
Iangt um Iíður. Fljótlega kom í
ljós að íslenskir hjartaskurðlækn-
ar stóðu erlendum kollegum síst
að baki, þrátt fyrir efasemdaradd-
ir. Þeir eru í dag eftirsóttir í öðr-
um löndum. Til dæmis hafa þeir
unnið í Noregi fyrir samtök
hjartasjúklinga þar í landi, en þau
reka eigin hjartasjúkrahús.
Magnús sagði það ekki vafa að
réttu mennirnir, til dæmis margir
öflugir menn í samtökum íslenskra
hjartasjúklinga, gætu komið á lagg-
irnar slíkri skurðdeild. Hann sagð-
ist ennfremur ekki í vafa um að ís-
lenska læknaþjónustu mætti selja
úr landi. Til dæmis mætti hugsa sér
samninga við erlend tryggingafélög
sem þurfa að koma tryggingaþegum
í hjartaaðgerðir. „Það þarf að selja
inn á völlinn, eins og menn segja,
fá erlenda sjúklinga. En við þurfum
réttu mennina til að rótast í að
koma þessu á fót, gera kostnaðará-
ætlanir og markaðssetja," sagði
Magnús.
Arni Kristinsson hjartalæknir
var sammála Magnúsi um þessa
útflutningsleið:
„Ef opna mætti eitthvað af þess-
um lokuðu göngum hérna, þá væri
þetta ekkert mál,“ sagði Arni. „Það
er ráðið hingað starfsfólk og þá er
miðað við að starfsemin geti geng-
ið ótrufluð. Svo er skorið við nögl
og „sparað“ með því að loka göng-
um, borga fólki svo illa að starfs-
hóparnir eru alltaf á förum. Því
miður virkar kerfið aldrei almenni-
lega. I rauninni er alltaf of mikið
af fólki miðað við það að það
mætti afkasta miklu meiru. Núna
eru til dæmis hér til staðar hjarta-
læknar, meinatæknar, röntgen-
tæknar og svo framvegis, fólk sem
gæti unnið þessi störf. En svo
strandar allt á að hægt sé að koma
fólki inn á spítala til að fá þjónust-
una,“ sagði Arni Kristinsson.
Hagkvæmast að gera ekkert?
„Við höfum ekki fengið hjúkrunar-
fræðinga til vinnu í þeim mæli
sem við vonuðumst til eftir samn-
ingana. Það hefur brugðist, ekki
bara í gjörgæslunni, heldur miklu
víðar. Samningarnir við hjúkrun-
arfræðinga voru greinilega ekki
meira aðlaðandi en það að þeir
hafa ekki tekið sig til og knúið
dyra hjá okkur,“ sagði Steinunn
Ingvarsdóttir, hjúkrunarfræðingur
í hjúkrunarframkvæmdastjórn.
„Hér ríkir mikil aðhaldsstefna.
Við erum með mikið af vel mennt-
uðu fólki og hér mætti ýmislegt
gera. En allt sem við gerum kostar
svo mikið. Ef við sitjum hérna og
gerum ekki neitt erum við talin
vera ódýrust. Þetta fyrirtæki er allt
öðru vísi en öll önnur. Því minni
afköst, þvi ódýrara. Þeir sem ráða
vilja að við drögum úr,“ sagði
Steinunn. Hún sagði að trúlega
væri dæmið ekki reiknað til enda
hjá stjórnmálamönnum, enda
kostar það þjóðfélagið mikið að
vera með þegna sína veika.
„Við hérna á spítalanum erum
nú ekki á sömu skoðun, við höld-
um endilega að það sé full þörf á
því sem við erum að gera, er það
ekki öllum augljóst?" sagði Stein-
unn að lokum.
Hjartasjúklingar ræða
vandaniáliii
„Við höfum af þessu verulegar
áhyggjur og umræðan um stór-
minnkandi aðgerðir er auðvitað
ofarlega á baugi í samtökum okk-
ar. Við teljum okkur hafa ástæðu
til að ætla að ástandið muni enn
snarversna frá því sem þegar er
orðið," sagði Vilhjálmur Vilhjálms-
son, forstjóri Islenskrar getspár.
Hann er formaður Reykjavíkur-
deildar Landssamtaka hjartasjúkl-
inga. Fækkun hjartaaðgerða verð-
ur meðal þeirra mála sem rædd
verða á þingi Landssamtakanna
eftir rúma viku.
Vilhjálmur segir að orð Magnús-
ar B. Einarssonar læknis um út-
flutning heilbrigðisþjónustunnar,
eða öllu heldur innflutning sjúk-
linga, til dæmis í hjartaaðgerðir,
séu orð eins og mælt úr munni
þeirra í Landssamtökunum. Hann
segist þekkja til hjartasjúkrahúss
norsku hjartasamtakanna. Sá
rekstur hafi gengið mjög vel, og nú
sé verið að stækka sjúkrahúsið.
„Það er engin spurning að það
er ástæða til að kanna þetta mál.
Það sagði við mig Iæknir að sér lit-
ist vel á þetta, en bætti við að þá
þyrftu fleiri en Iæknar að koma að
málinu. Sölustarfið og reksturinn
er auðvitað ekki endilega þeirra
sterka hlið. En það er engin
spurning að kunnátta og þekking
er hér til staðar, og þessa góðu
krafta mætti virkja, sagði Vilhjálm-
Útvarpsstjóri pantaði
ávirðingar á Helga
Útvarpsstjdri pantaði
að eigin frumkvæði
lista frá afleysinga-
fréttamanni yfir
ávirðingar á Helga H.
Jónsson. Búist við
stormasömum út-
varpsráðsfundi á
þriðjudag.
Markús Örn Antonsson útvarps-
stjóri bað Sigurð Þ. Ragnarsson,
afleysingafréttamann hjá Ríkis-
sjónvarpinu, að taka saman lista
yfir það sem ámælisvert kynni að
finnast í samskiptum við Helga
H. Jónsson fréttastjóra. Þetta
gerði útvarpsstjóri að eigin frum-
kvæði, því engin formleg kvörtun
lá að baki beiðni útvarpsstjóra.
I bréfi sem Markús ritaði Sig-
urði og vitnað er til í bréfi Mark-
úsar til Helga kemur fram að út-
varpsstjóri hafi falið Sigurði að
hann „skoði hvort eitthvað annað
í samskiptum... við Helga H.
Jónsson geti talist ámælisvert."
Bréftn og mnsóknimar fyrir
útvarpsráð
Eins og fram hefur komið í Degi
hefur Sigurður sakað Helga um
pólitíska ritstýringu í kosninga-
baráttunni í vor og um að beita
„óbærilegum þrýstingi“ vegna
greinargerðar sem útvarpsstjóri
bað um í tilefni af viðtali við
dómsmálaráðherra sem ekki birt-
ist. Dagur hefur öruggar heim-
ildir fyrir því að Markús Örn hafi
tekið málið upp án þess að
nokkur kvörtun lægi fyrir frá ráð-
herra. Síðan bað hann afleys-
ingafréttamann um að setja sam-
an lista um ámælisverða hluti hjá
fréttastjóranum.
Aðspurð segir Guðrún Helga-
dóttir útvarpsráðsmaður að mál-
ið allt yrði að sjálfsögðu tekið
upp á útvarpsráðsfundi þriðju-
daginn nk. „Það hlýtur að teljast
afar athyglisvert ef útvarpsstjóri
er að biðja um ótilgreindar ávirð-
ingar á fréttastjóra sinn. Það sýn-
ir enn einu sinni að útvarpsstjóri
og aðrir yfirmenn RUV hafa ekki
staðið upp til að verja sitt fólk,
heldur þvert á móti gengið í
óvinahópinn sem ræðst á frétta-
stjórann," segir Guðrún. Fjallað
verður um bréfaskriftirnar vegna
Sigurðar-málsins auk þess sem
farið verður yfir 64 umsóknir um
fréttamannsstöður hjá Sjónvarp-
inu - er búist við stormasömum
fundi. Ekki náðist í útvarps-
stjóra, sem er erlendis. — FÞG
Ráðimeytið óttast ekki
málsókn öryrkja
Styrrinn á fréttastofu Sjónvarps hefur staðið um Helga H. Jónsson fréttastjóra.
Heilbrigðisráðimeytið
óttast ekki málsókn
Öryrkj abandalagsins.
Báðir aðilar vísa á
álit Umboðsmanns
Alþingis máli sínu tfl
stuðnings.
„Við höfum býsna hreina sam-
visku í þessum málum. Málið
hefur í tvígang verið til umfjöll-
unar hjá Umboðsmanni Alþingis
og hann hefur komist klárlega að
þeirri niðurstöðu að þessi mál
séu meðhöndluð með réttum
hætti,“ segir Jón Sæmundur Sig-
urjónsson, deildarstjóri í heil-
brigðisráðuneytinu, aðspurður
um undirbúning Öryrkjabanda-
lagsins að málsókn vegna skerð-
ingar örorkubóta.
Jón Sæmundur segir það hins
vegar rétt, að umboðsmaður
finni að því að lögin og lagatext-
inn mættu vera skýrari, að sér-
stök reglugerðarheimild hafí ver-
ið felld út úr lögum á sínum
tíma og að ráðherra hafi eftir
það stuðst við almenna reglu-
gerðarheimild.
Jón Sæmundur Sigurjónsson.
Gagnkvæm framfærslu-
skylda rauður þráður
„Umboðsmanni þykir rétt að
gera þetta skýrar. Rauður þráður
í gegnum aðra löggjöf er gagn-
kvæm framfærsluskylda hjóna.
Annað hjóna á alltaf heimtingu á
tekjum og eignum hins, ef ekki
er gerður sérstakur sáttmáli þar
um. Þetta prinsipp hefur fullt
gildi gagnvart tryggingalöggjöf-
inni þegar tillit er tekið til tekna
viðkomandi og þess vegna skerð-
ast bætur lífeyrisþega ef hans
maki hefur verulegar tekjur,"
segir Jón Sæmundur. Um að frí-
tekjumark hafi ekki hækkað í
samræmi við þróun Iaunavísi-
tölu segir Jón Sæmundur að ráð-
herra sé þar bundinn lögum, þar
sem byggt er á ASÍ-samningum.
Garðar Sverrisson, varafor-
maður Öryrkjabandalagsins,
segir að Umboðsmaður hafi ekki
unnið að ítarlegri greinargerð til
Alþingis ef honum hefur fundist
allt vera í himnalagi. „Allir sem
lesa greinargerðina sjá að um-
boðsmaður gerir mjög alvarlega
athugasemd við augljóst ósam-
ræmi milli texta laganna og
reglugerðar ráðherra. I áliti hans
kemur skýrt fram að lagaheim-
ildina, sem áður var fyrir hendi,
sé ekki lengur að finna. Þetta á
við sjálfa tryggingalöggjöfina, en
til viðbótar því viljum við fá úr
því skorið hvernig þessi skerð-
ingarákvæði samræmast t.d.
stjórnsýslulögunum, stjórnar-
skránni, alþjóðasamningum og
mannréttindasáttmálum," segir
Garðar Sverrisson, varaformað-
ur Öryrkjabandalagsins. — FÞG
jOn birgir
PETURSSON
Nánast hi artaaðge róastopp!