Dagur - 04.11.1998, Blaðsíða 11

1
Xk^MT'
Eiga Ijónin i Afríku meirí rétt á að lifa en maðurínn?
Umhverfisvemd
Mjótt á mimimiun
BANDARÍKIN - Samkvæmt skoðanakönnunum var talið að mjótt
yrði á mununum milli Demókrata og Repúblikana í þingkosningun-
um í Bandaríkjunum, sem fram fóru í gær. Greidd voru atkvæði um
öll þingsæti í fulltrúadeild og rúmlega þriðjung þingsæta í öldunga-
deild. Urslitanna var beðið með mikilli eftirvæntingu, enda talið að
þau muni skipta sköpum um framhaid ákærumála á hendur BiII
Clinton, forseta Bandaríkjanna.
Garzon krefst framsals Pinochets
SPÁNN - Rannsóknardómarinn Garzon fór í gær formlega fram á
framsal Augustos Pinochets, fyrrverandi einræðisherra í Chile, til
Spánar þar sem fara eiga fram réttarhöld yfir honum vegna mann-
réttindabrota. Reiknað var með að ríkisstjórn Spánar myndi taka
framsalsbeiðnina fyrir á fundi sfnum á föstudag, og hún yrði síðan
send áfram til Bretlands, þar sem Pinochet er enn í stofufangelsi á
sjúkrahúsi.
ísraelsstjóm dregur fram-
kvæmdir
ISRAEL - Palestínumenn brugðust ólcvæða við í
gær þegar ríkisstjórn Israels og Benjamin Netanja-
hu forsætisráðherra frestuðu enn að taka Wye-
samkomulagið til umræðu og samþykktar, en sam-
kvæmt samkomulaginu hefði það átt að gerast í
síðasta lagi í gær. Israelsmenn krefjast þess að 30
Palestínumenn, sem grunaðir eru um hryðjuverk,
verði handteknir áður en ríkisstjórn Israels sam-
þykkir samninginn.
Benjamin
Netanjahu.
Ríkisstjóm Spánar ræðir við ETA
SPÁNN - ' Iæpum tveimur mánuðum eftir að aðskilnaðarsamtök
Baska, ETA, Ivstu bví vfir að þau
í nýjum farvegi
myndu ekki beita ofbeldi framar,
hefur nkisstjóm Spánar nú ákveð-
ið að hefja könnunarviðræður við
samtökin. I þeim viðræðum ætlar
stjórnin sér að fá skýr svör við því
hvort ETA hafi endanlega lagt nið-
ur vopn og séu reiðubúin til að
hefja raunverulegar friðarviðræður
um stöðu Baskalands.
Óvíða eru umhverfísverndunar-
sinnar eins öflugir og hatrammir
eins og í Bandaríkjunum. Þeir
hafa tekið að sér að vera eins
konar umhverfíslögregla um all-
an heim og ráða og ráðskast með
lífshætti fólks og afkomumögu-
Ieika með fjármagni og hótun-
um. Hvalveiðibannið við Island
er glöggt dæmi um hvernig at-
vinnuvegir eru lagðir í rúst í
nafni náttúruverndar og er þjóð-
inni hótað viðskiptabönnum og
öðrum hremmingum sé ekki far-
ið í einu og öllu eftir trúarsetn-
ingum vel efnaðra náttúruunn-
enda, sem ekki átta sig á því að
maðurinn er hluti af náttúrunni,
en ekki einhver afgangsstærð,
sem engan rétt hefur til að nýta
sér gæði hennar.
Bandarískur prófessor, Robert
H. Nelson, hefur ritað bók um
Iand í opinberri eigu og réttindi
einstaklinga til að nýta það.
Hann hefur til að mynda rann-
sakað þau mistök sem gerð hafa
verið í Afríku, þar sem norður-
álfumenn tóku að sér að vernda
náttúruna að eigin hætti. Mikil
landflæmi voru vernduð sem
þjóðgarðar að bandarískum
hætti. Það gleymdst aðeins að
Bandaríkjamenn eru vel efnaðir
og framleiða miklu meiri mat en
þeir geta torgað. Afríkumenn eru
fátækir og svangir.
í Afríku eru miklar hjarðir
villtra dýra, sem stundum keppa
við mennina um að nýta gæði
landsins. Þarna eru fílahjarðir,
buffalóar, flóðhestar, krókódílar,
gasellur og fjöldi annarra dýra
sem eftirsótt er að veiða. Á 15
árum hefur veiðiþjófum nær tek-
ist að útrýma nashyrningum.
Asíumenn kaupa horn þeirra
dýrum dómum sem frygðarlyf.
Fleiri tegundir veiðidýra munu
hljóta sömu meðferð ef ekki
tekst að koma á jafnvægi milli
þarfa mannsins og hjarða veiði-
dýra.
Landlireinsim
Afríkumenn sáu brátt að banda-
ríska aðferðin, að alfriða stóra
þjóðgarða, gekk ekki upp í svörtu
álfunni. Notuð var gamla ný-
lenduaðferðin, að ráða og
ráðskast með innfædda. Heilu
þjóðflokkarnir voru reknir út af
nýju þjóðgörðunum og var þetta
ekkert annað en landhreinsun í
sinni verstu mynd. Fólk sem
Baksvið
„Eína leiðin til að
bjarga náttúnmni er
að útrýma okkur
sjálfiini.*6
búið hafði á svæðum kynslóð
fram af kynslóð var rekið þaðan
með harðri hendi, af því að dýrin
höfðu allan forgang.
Að sjálfsögðu virtu innfæddir
ekki lög um veiðibann. Hungrað
fólk veigar sér ekki við að brjóta
lög til að útvega svöngum börn-
um sínum mat. Þá kemur það
einnig til sögu, að flest eða öll
hjarðdýrin flakka um og virða
ekki Iandamerki þjóðgarðanna.
Þau gera lítinn mun á bithaga
innan þjóðgarðs og ökrum fá-
tækra bænda hinumegin landa-
merkjanna.
Afríkumenn eru smám saman
að bijóta á bak aftur harðsvíraða
náttúrvernd, sem ríkir Amerík-
anar skammta þeim. I Zimbabwe
hafa yfírvöldin úthlutað veiði-
kvóta fyrir skotveiðimenn. Það
kostar 10.000 dollara að skjóta
fíl, ljón kostar 3.500 dollara, vís-
undur 2.000, impalahjörtur 300.
Veiðigjaldið rennur í sjóð, sem
skipt er á milli fbúa nærliggjandi
svæða og sveitarfélagsins. Með
þessari tilhögun njóta íbúar
veiðisvæðanna afraksturs af
dýrastofnunum og auðvelt er að
halda stofnunum í jafíivægi, svo
að þeim hvorki fjölgi né fækki
um of.
I Malawi hefur íbúum í
námunda við alfriðaðan þjóðgarð
verið leyft að sækja í hann sér-
staka grastegund, sem þarna er
notuð til húsbygginga. Þá standa
vonir til að fólk á svæðinu fái að
veiða físk innan þjóðgarðsins og
safna jurtum til Iyfjagerðar.
Trúarbrögð eða vísindi
Þess sjást merki að sums staðar
sé rétttrúnaður umhverfisvernd-
unarsinna á undanhaldi. Að
minnsta kosti eru sumir farnir að
átta sig á því að maðurinn er
hluti af náttúrunni og hefur
nokkurn rétt til að nýta gæði
hennar.
Harðsnúnir verndarsinnar
hafa yfirfært skilgreiningu trúar-
bragða á hinu góða og því illa.
Náttúran er eðlileg og góð og
þannig á hún að vera, en maður-
inn og hans margbrotnu þarfír
eru af hinu illa og því skal hann
víkja. Prófessor W. Cronon er
virtur sagnfræðingur og eru um-
hverfismál hans sérgrein. Kenn-
ingin um góðu náttúruna og
vonda manninn er frá honum
komin. Sé henni haldið til
streitu eins og öflug samtök gera
er niðurstaðan aðeins ein: „Eina
leiðin til að bjarga náttúrunni er
að útrýma okkur sjálfum."
í Afríku er verið að reyna að
finna leiðir til að sætta gagnstæð
sjónarmið og skapa jafnvægi
milli þarfa mannsins og að við-
halda eðlilegri endurnýjun nátt-
úrunnar. Hvernig til tekst leiðir
tíminn í ljós, en víst er að ekki
dugir að vernda náttúruna svo
harkalega að maðurinn lendi í
útrýmingarhættu, né láta nátt-
úrusóða komast upp með að
ofnýta og rányrkja þá miklu auð-
lind sem allt líf byggist á.
Deilt um þróimar-
lönd
ARGENTÍNA - Á fjórðu umhverf-
isráðstefnu Sameinuðu þjóðanna,
sem haldin er í Buenos Aires þessa
dagana, spruttu upp deilur um
þátttöku þróunarlanda í aðgerðum
til verndar andrúmsloftinu.
Argentína krafðist þess að þeim
þróunarlöndum, sem lengst væru á
veg komin í efnahagsþróun, yrði
gert skylt að taka þátt í þeim að-
gerðum sem samþykktar verði á
ráðstefnunni. Bandaríkin, Rúss-
Iand og Astralía tóku undir þetta,
en Kína, Indland og Brasilía voru
alfarið á móti. Ekki var unnt að
halda áfram dagskrá ráðstefnunnar
fyrr en Argentína hafði fallið frá
tillögu sinni.
VÖRUR MEÐ
ÞESSUMERKI
MENGA MINNA
Norræna umhverfismerkið
hjálpar þér að velja þær vörur
sem skaða síður umhverfið.
Þannig færum við verðmæti
til komandi kynslóða.
UMHVERFISMERKISRÁÐ ijfœ///
HOLLUSTUVERND RÍKISINS % V' ;
Upplýsingar hjá Hollustuvemd rfksins
í síma 568 8848, heimasíða: www.hollver.is
Reykvíkingar
■"■■■■ Munið
borgarstjórnarfundinn
á morgun kl. 17.00
sem útvarpað er á
l\lær
IfftlttEftc*
lH Reylqavíkurboi^
Skrifstofu borgarstjóru