Dagur - 05.03.1999, Blaðsíða 3

FÖSTUDAGUR 5. MARS 19 9 9 - 19
LÍFIÐ í LANDINU
Hlátuiinn geymir
bestu stundimar
Bjami Jónasson
læknir safnar bók-
um og myndum
með læknaskopi.
Sérlegt áhugamál
hans erteikni-
myndafígúran Hermann.
„Eg hef haft gaman af skoplegum hliðum
mannlífsins frá því ég man eftir mér. Eg átti
því láni að fagna að eiga föður sem var
læknir. A unglingsárum mínum gaukaði
hann að mér bókum og öðru slíku um þetta
efni. Hin seinni ár hef ég lagt mig eftir því
að safna myndum og keypt mér bækur, sér-
staklega myndabækur, þar sem er skopmynd
með texta undir. Eg hef aðallega Iagt mig
eftir teiknimyndafígúrunni Hermanni sem
birtist í Morgunblaðinu," segir Bjarni Jónas-
son, heimilislæknir í Garðabæ.
Ahugi lækna á skopi hefur ekki verið öll-
um Ijós en nú er það líklega að breytast.
Stofnuð hafa verið norræn samtök um
læknaskop og er kynningarfundur fyrir ís-
lenska Iækna í kvöld. Með þessum samtök-
um ætla læknarnir meðal annars að veita
sjálfum sér og öðrum ánægju og koma í veg
fyrir að menn taki sjálfa sig of hátíðlega. Til-
gangur samtakanna er til dæmis að stuðla
að því að skop sé notað innan heilbrigðis-
kerfisins til þess að laða fram „leikandi og
læknandi krafta lífsgleðinnar', bæta sam-
band lækna sín í milli og við aðra, stuðla að
vísindastarfsemi um læknaskop, sérstaklega
hvað varðar þýðingu skops fyrir heilsuna,
auka gleði og koma í veg fyrir að menn
brenni út í starfi.
Hinar norrænu þjóðirnar hafa sinnt
læknaskopi talsvert og hefur til að mynda
forseti nýstofnaðra norrænna samtaka um
Iæknaskop haldið úti hálfsmánaðarlegum
dálki með læknaskopi í norska læknablaðinu
í rúm tvö ár og birt þá sögur frá læknum. ís-
lenskir læknar hafa lítið sinnt læknaskopi og
erfitt er að finna innlendar bækur eða
myndir með slíku efni. Tvær bækur hafa þó
komið út, Geggjað grín um sjúkrahús og
bókin Læknabrandarar, sem Olafur Hall-
dórsson safnaði_____________________
Guðrún Helga
Sigurðardóttir
skrifar
og geymir frásagnir af samskiptum lækna við
sjúklinga.
Oftlega koma upp skemmtileg atvik í
læknisstarfinu og Bjarni Jónasson segist
finna fyrir því í vaxandi mæli að sjúklingar
segi skemmtisögur ef þeir viti að læknirinn
hefur gaman af slíku. í seinni tíð hefur
Bjarni farið að skrá niður þessar sögur og
vonast til að geta haldið því áfram.
EkM hægt að þegja...
„Hermann og höfundur hans, Jim Unger,
sem er Breti og býr í Bandaríkjunum, er al-
gjör snillingur í því að draga fram þessar
skoplegu kringumstæður í daglegu lífi fólks.
Hann er með svo meitlaðan einfaldan texta
að hann hittir yfirleitt beint í mark. Hann
hefur meðal annars teiknað kringumstæður
þar sem læknir og sjúklingur eiga í einhverj-
um samskiptum. Það koma fram svo bros-
legar hliðar á þeim samskiptum að það er
hreinlega ekki hægt að þegja yfir því. Maður
getur notað þetta til þess að draga fram og
miðla öðrum, reynt að opna augu fólks fyrir
því að það er hægt að hafa gaman af ýmsu í
lífinu, meðal annars samskiptum Iæknis og
sjúklings. Það hefur sýnt sig að ef maður
hleypir þessu inn í vinnuumhverfið þá hafa
bæði sjúklingur og læknir gagn af því,“ segir
Bjarni.
Hann telur að það séu oft á tíðum bestu
stundirnar sem læknir á þegar hann getur
hlegið með sjúklingi sínum að því „sem er
ekki endilega efni dagsins, ekki ástæðan fyr-
ir því að hann kemur. Eg hef orðið var við
það í seinni tíð þegar fólki hefur orðið ljóst
að ég hef gaman af fleiru en bara því að
sinna beinum læknisverkum, meðal annars
skopi, að þá framreiðir fólk spaug meir og
meir að fyrra. bragði,“ segir hann. „Ef sjúkl-
ingurinn veit að Iæknirinn er ekki síður
mannvinur og fagmaður sem hægt er að tala
við um annað en bara sjúkdóma þá er skop
eitt af því sem sjúklingurinn gjarnan opnar
á. Ef hann veit að læknirinn er einn af þeim
sem hefur gaman af að heyra skemmtilegar
sögur þá byrjar hann gjarnan samtalið á
„hefurðu heyrt söguna...“ og svo kemur sag-
an,“ segir Bjarni.
Til að skopið hitti í mark segir Bjarni að
yfirleitt þurfi að vera búið að vinna vissa for-
vinnu. Báðir aðilar, bæði læknir og sjúkling-
ur, þurfi að þekkja hvorn annan og vita ná-
kvæmlega um hvað hlutirnir snúast. Eitt það
versta sem geti gerst í samskiptum læknis og
sjúldings sé að það komi upp einhver mis-
skilningur þannig að sjúklingurinn fái á til-
finninguna að læknirinn sé að grínast á
kostnað sjúklings. Slíkt megi auðvitað ekki
gerast.
Fátt er dapurlegra...
Eins og áður hefur komið fram hefur Bjarni
safnað myndum þar sem samskipti læknis
og sjúklings koma fram og hann hefur hald-
ið fyrirlestra. Hann segir að það sé ótrúleg
upplifun að finna hve kærkomið það sé fólki
að hlæja og hefur komið sér upp ákveðinni
aðferðafræði til að boðskapurinn hitti í
mark. Hann byrjar á því að sýna mynd og
fara um hana nokkrum orðum þannig að all-
ir séu sér meðvitaðir um það sem er í vænd-
um. Síðan sviptir hann hulunni af textanum
og þannig verða allir samferða gegnum ferl-
ið, skynja skopið á sama sekúndubrotinu þ\í
að „fátt er dapurlegra en að sjá skopperlu
koma upp á tjaldið og skynja að fólk náði
ekki því sem það átti kost á að ná.“
Bókin Læknabrandarar kom
út á Akureyri 1984. I henni
birtast brandarar sem Olafur
Halldórsson hefur safnað,
ekki endilega dagsannir held-
ur jafnvel goðsagnir af ís-
lenskum læknum. Hér koma
nokkrir...
•••
Einhverju sinni höfðu pró-
fessor Jón Steffensen og Kristín
kona hans verið hoðin t hús að
kvöldlagi og voru að skilnaði
leyst út með gjöfum - sinni
bjórflöskunni hvort. Eftir að
heim var komið var prófessor-
inn eitthvað að hauka frammi
t eldhúsi en frúin dreif sig t
rúmið. Allt t einu heyrir hún
dynk og brothljóð úr eldhús-
inu. Hún luillar þú fram og
spyr hvað gangi á. Þá svarar
prófessor Jón: „M-m-m, þarfór
þín, kona!“
• ••
Eitt sinn var Ari læknir á
leið í vitjun. Hann sat á hesta-
sleða ásamt öðrum manni.
Kalsavindur var á móti og
sneri læknir baki i vindinn.
Ari sat þungt hugsi, drúpti
höfði langan tíma og hefur
trúlega runnið t brjóst. Allt í
einu leit hann upp, starði á
slóðina eftir sleðann og sagði:
„Hér hefur einhver verið á
ferðinni nýlega með hest og
sleða!"
• ••
Eitt sinn kom móðir nokk-
ur til Baldurs Jónssonar og
hafði með sér þriggja mánaða
gamlan son sinn. Þegar Baldur
hafði skoðað snáðann snýr
hann sér að konunni og segir:
„Og er þetta þitt yngsta barn?“
• ••
Eitt sinn sem oftar þurfti
Stefán Þorláksson að bregða
sér til Þýskalands. Hann bað
Magnús Ásmundsson sem þá
var læknir lyfjadeildar FSA að
lita eftir t'búð sinni meðan
hann væri t burtu, vökva blóm
og fleira þess háttar. Þegar
Magnús er t fyrstu eftirlitsferð-
inni hringir stminn og spurt er
eftir Stefáni. Magnús segir
sem er að Stefán sé erlendis.
„En hver ert þú?“ var þá spurt.
„Eg tek til hjá Stefáni," svaraði
Magnús.
•••
I þann mund setn „pillan"
svolutllaða var að ná vinsæld-
um hér á landi kvartaði frú
nokkur á Bíldudal yfir þvi að
hún væri dýr. „Dýr,“ sagði Ein-
ar, „dýr, nei heyrðu nú, ef
nokkurs staðar ætti að leggja á
skemmtanaskatt þá væri það á
pilluna!"
• ••
Hefðarfrú ein kom mjög
áhyggjufull með dóttur sína
sextán ára til læknis. Hannfer
nú með stúlkuna inn á lækn-
ingastofu stna en móðir henn-
ar bíður í biðstofunni á með-
an. Þegar stúlkan hafði fengið
að vita að hún væri barnshaf-
andi optiar hún hurðina, veif-
ar hendi til móður sinnar og
kallar: „Halló, amtna!"
• ••
Kona nokkur var skorin
upp á sjúkrahúsi og var svæfð
jyrir aðgerðina. Það ber oft við
að sjúklingar tala um áhuga-
mál st'n upp úr svefninum. Svo
var um konuna, hún kallaði
oft: „Lárus, Lárus, kysstu mig."
Þegar hún var orðin albata
kveður læknir hana og segist
biðja að heilsa Lárusi. „Lárusi,
þekkið þér hann?" spurði kon-
an. „Já, ég veit það muni vera
maðurinn yðarsvaraði lækn-
irinn. „Nei, það er vinnumað-
urinn okkar."