Dagur - 26.11.1999, Blaðsíða 7

FÖSTUDAGVR 2 6. NÓVEMBER 19 9 9 - 7
ttejwir.
ÞJOÐMAL
Menntamál eru
HERMANN
TÓMASSON
áfangastjóri í VMA
skrífar
byggðamál
Umræða um stöðugan fólksflótta
af landsbyggðinni hefur verið
óvenju hávær upp á síðkastið.
Ekki vegna þess að hér sé um
nýtt vandamál að ræða heldur
vegna hins að þjóðin virðist vera
að vakna upp við þennan vonda
draum, viðvarandi flutning fólks
til höfuðborgarsvæðisins.
Ymsar kenningar hafa verið
settar fram um ástæður þessarar
þróunar. Mikilvægi atvinnumála
er ótvírætt en jafnframt er ljóst
að önnur lífsskilyrði ráða miklu
um það að fólk flykkist í svo
miklum mæli til Stór-Reykjavík-
ursvæðisins. Málið snýst e.t.v.
einfaldlega um það að íbúum
landsbyggðarinnar og höfuðborg-
arsvæðisins eru ekki búin sam-
bærileg lífsskilyrði. Aðgangur að
framhaldsmenntun er dæmi um
þetta. Ibúar minni bæja og dreif-
býlis þurfa að sækja framhalds-
menntun barna sinna til stærstu
þéttbýliskjarnanna með ærnum
tilkostnaði og takmörkuðum
stuðningi samfélagsins.
I nýlegri þingsályktun þar sem
stefnu ríkisstjórnarinnar í
byggðamálum er lýst má lesa að
ráðamenn hafa áttað sig á mikil-
vægi menntunar sem áhrifavalds
í byggðaþróuninni. Þar er m.a. að
finna þessá viljayfirlýsingu:
Menntun á landsbyggðinni
verði stórefld, sérstaklega hvað
varðar verklegar greinar tengdar
atvinnulífinu og tölvunám. Jafn-
framt verði bætt skilyrði þess
fólks sem sækja verður nám utan
heimabyggðar sinnar. Námsráð-
gjöf verði aukin. Komið verði á
samstarfi atvinnulífs og skóla á
landsbyggðinni um endur- og sí-
menntun og stuðlað að því að all-
ir eigi tækifæri á að afla sér nýrr-
ar þekkingar, meðal annars í
samræmi við breytingar í at-
vinnuháttum. Möguleikar fjar-
kennslu verði að fullu nýttir.
(Þingsályktun um stefnu ríkis-
stjórnarinnar í byggðamálum
1999-2001.) Ríkisstjórnin boðar
sem sagt að efla skuli framhalds-
menntun á
landsbyggðinni
og aukna
áherslu á
símenntun.
Útvegssvið
VMAáDal
vík
Um nokkurt
skeið hefur ver-
ið boðið upp á
sjávarútvegs-
nám á Dalvík,
annars vegar 1.
og 2. stigs stýri-
mannanám og
hins vegar nám
fyrir fiskiðnað-
armenn. Jafn-
framt hefur ver-
ið boðið upp á
almennt bók-
nám sem sam-
svarar því námi
sem nemendur
ljúka á 1. ári bóknámsbrauta í
framhaldsskóla. Nemendur hafa
til þessa verið nægilega margir til
þess að hægt hafi verið að halda
náminu úti án þess að kostnaður
á nemanda væri mikið meiri en
gengur og gerist í framhaldsskól-
um. Nú hefur hins vegar orðið
breyting á. Nemendum í stýri-
mannanámi og á fiskvinnslu-
braut hefur fækkað mjög þannig
að af rúmlega 30 nemendum á
Dalvík eru e.t.v. fimm sem hyggj-
ast hefja undanfaranám stýri-
manna, fjórir eru á 2. ári í fisk-
vinnslunámi og þegar þetta er
skrifað er von á fjórum til sex
nemendum eftir áramót inn á 3.
ár.
Hér verður ekki fjölyrt um
ástæður þessarar nemendafæðar.
Hún hefur hins vegar orðið til
þess að stjórnendur VMA, sem
bera rekstrarlega og faglega
ábyrgð á útvegssviðinu, telja ekki
fært að halda þessari starfsemi
ins og það verður einungis gert
með því að fjölga nemendum.
Framtíð framlialdsnáins við
utanverðan Eyjafjörð
Eg skora á íbúa og sveitarstjórn-
armenn við utanverðan Eyjafjörð
að taka frumkvæði og láta fara
fram ítarlega athugun á mögu-
legu samstarfi sveitarfélaganna
um uppbyggingu stofnunar sem
hefur almenna framhaldsmennt-
un íbúanna sem
viðfangsefni.
Ahersla yrði jafn-
framt lögð á það
að bjóða upp á
nám á þeim
starfsnámsbraut-
um sem mestu
skila fyrir at-
vinnulíf á svæð-
„Um nokkurt skeið hefur verið boðið upp á sjávarútvegsnám á Dalvík,
annars vegar 1. og 2. stigs stýrimannanám og hins vegar nám fyrir fiskiðn-
aðarmenn, “ segir Hermann m.a. í grein sinni. Myndin er frá Dalvík.
áfram að óbreyttu. Ástæður þess
eru bæði fjárhagslegar og fagleg-
ar. Kostnaður á hvern nemanda
er mun meiri en svo að fjárveit-
ingar dugi til að halda starfsem-
inni úti en jafnframt verður nem-
endafæðin til þess að erfitt er að
ráða fólk með fagþekkingu til
starfa þegar einungis hlutastörf
eru í boði. Að óbreyttum nem-
endafjölda Iiggur beint við að
hætta starfsemi Utvegssviðsins.
Ef halda á starfseminni áfram
verður að styrkja grundvöll náms-
inu.
I sveitarfélög-
unum fjórum á
svæðinu, þ.e.
Dalvíkurbyggð,
Hríseyjarhreppi
og Ólafsfirði og
Grímseyjarhreppi
búa u.þ.b. 3500
íbúar. Á næstu
árum munu 50-
70 nemendur
ljúka grunnskóla
á ári hverju á
þessu svæði sam-
kvæmt tölum
Hagstofunnar. Hluti, hugsanlega
stór hluti, þessara nemenda mun
sjá sér hag í því að stunda fram-
haldsnám í heimabyggð sinni, að
einhverju eða að öllu leyti. Þetta
er þó háð því að skólastarfið sé
metnaðarfullt og sambærilegt að
gæðum við það sem gerist í öfl-
ugum framhaldsskólum. Þetta er
jafnframt háð því að ungu fólki
séu sköpuð góð skilyrði til þess
að dvelja lengur í heimabyggð.
Þegar sjávarútvegsnámið
braggast munu þær námsbrautir
skila einhverjum nemendum af
landinu öllu inn á svæðið. Sjáv-
arútvegsbrautirnar gætu því orð-
ið mikilvæg þungamiðja þessa
skólastarfs þegar fram í sækir.
Hér er þó ástæða til að vara við
bjartsýni. Starfsnám í sjávarút-
vegi og vinnslu sjávarafurða er í
Iægð eins og þegar hefur komið
fram. Ekki er Ijóst á þessari
stundu hver þróunin mun verða
hvað það nám varðar.
Mikilvægi símenntunar og full-
orðinsfræðslu verður sífellt
meira. Um allt land hafa sí-
menntunarmiðstöðvar og far-
skólar orðið til sem þjóna þörfum
mismunandi landshluta. Ef sveit-
arstjórnarmenn ná samkomulagi
um eflingu framhaldsnáms á
svæðinu þá geta þeir jafnframt
horft til mikilvægis þess að
tryggja íbúum og atvinnulífi
greiðari aðgang að símenntunar-
tilboðum. Markmið framhalds-
deildar eða framhaldsskóla yrði
ekki bara að sjá íbúum svæðisins
fyrir framhaldsskólamenntun
heldur jafnframt að sinna eftir-
spurn íbúa og atvinnulífs eftir sí-
og endurmenntun.
Áður hefur verið vitnað í
þingsályktun ríkisstjórnarinnar
um stefnu í byggðamálum 1999-
2001. Þær yfirlýsingar scm þar er
að finna eru með þeim hætti að
ef einhverjar efndir eiga að fylgja
þeim orðum þá ætti að vera hægt
að skapa jákvæða afstöðu ríkis-
valdsins til málsins. Framhalds-
skólastarf skapar atvinnu, eykur
menntun og bætir lífsskilyrði.
Það er ekki til mikið betri leið til
að efla byggð eins og dæmin
sanna. Þingmenn kjördæmisins
og stjórnarþingmenn allir hljóta
því að vera tilbúnir til að vinna að
þessu máli með sveitarstjórnar-
mönnum þar sem hér er á ferð-
inni réttlætismál og tækifæri til
að láta verkin tala í byggðamál-
Óheppilegar og ljótar
vegalagnir í óbyggðiun
HALLDÓR
EYJÓLFSSON
áhugamaður um
samgöngur og um-
hverfismál skrifar
Beygjubesefar nútímans láta sér
ekki segjast þótt hestvagnaöldin
sé Iiðin og skottur og mórar
horfnir úr sveitum. Bregður þeim
enn fyrir með sínar skýrsluskjóð-
ur f héruðum sem ráðgjafameist-
arar, svo sem þegar tengja þurfti
saman Þjórsárdalsveg og Sultar-
tangaveg, töldu þeir hagkvæmast
að brölta uppá og yfir Skelja-
fellið, en kunnugir töldu vcg-
stæði ekki álitlegt vegna veður-
hörku og snjóþyngsla, ásamt ís-
ingarhættu í bröttum S- og U-
beygjum, klúðrið var fullkomnað
í sumar. Aftur á móti liggur gamli
afréttarvegurinn (þjóðvegur á
tímabili) inn dalinn norðan fells-
ins um greiðfæra sanda og
brunnin hraun, svo um vægar
brekkur upp á Hafið sunnan
Sandafells en þar stendur stöðv-
arhús Sultartangavirkjunar. Með
ofangreindum vinnubrögðum er
búið að útiloka framtíðarsýn þá
um hálendisveg inn Þjórsárdal-
inn norðan Skeljafells sem vakn-
aði eftir breytingar á þjóðvegin-
um við Gaukshöfða og Bringur,
síðan eru nokkur ár. Landsvirkj-
un og ekki síður Vegagerðin,
ásamt öðrum þeim sem treysta á
ráðgjafastofur verða greinilega að
auka á hæfniskröfur s'ínar gagn-
vart ráðgjöfum sem eru lftt kunn-
ugir viðkomandi staðháttum.
Til frekari glöggvunar fylgir hér
tilvitnun úr Nýjum félagsritum
frá 1848, sem þeir Gísli Brynj-
úlfsson, Jón Sigurðsson, Magnús
Eiríksson, Oddgeir Stehensen og
Vilhjálmur Finsen gáfu út:
„Það fell heitir Skeljafell. Veg-
urinn Iiggur nú vestanvert við
endann á þessu felli, yfir háls
þann, sem tengir það við hið
næsta fell. En það fell heitir
Stangarfell, og liggur fyrir austan
Rauðukamba, norður með eim.
Hálsinn milli Skeljafells og
Stangarfells heitir Bolagrófar-
höfði.“ (Ný félagsrit, útg. 1848,
bls. 54).
Sagan endurtekin
Verið er að leggja veg að Vatns-
fellsvirkjun, frá Sigölduvegi
norðan Sporðöldu, að væntan-
legu stöðvarhúsi virkjunarinnar.
Ekki vildi betur til en svo að
alókunnugir beygjubesefar af
verkfræðistofu völdu vegstæðið,
án umsagnar starfsmanna við
Hrauneyjafoss, sem eru kunnug-
ir svæðinu vegna daglegra ferða
að Sigöldustöð og einstakra eftir-
litsferða að Vatnsfellslokum, en
þeir munu í framtíð annast dag-
lega umhirðu orkuversins frá
Hrauneyjafossstöð. Þykir mörg-
um vegstæðið víða undarlega val-
ið, snjóþungt og beygjufjöldi ill-
skiljanlegur, stefnu varla haldið
en þarna er u.þ.b. 30 ára greið-
fær slóð frá Vatnsfelli, vestur á
Þóristungur og Trippavað. Hefði
nú einhver úr verkfræðingastóð-
inu haft fyrir því að líta niður fyr-
ir sig áður en hafist var handa,
hefði mátt greina sendið og jafn-
Ient svæði, næstum beint að
væntanlegu stöðvarhúsi. Þarna
er að vísu ekki um fjölfarinn
þjóðveg að ræða, heldur veg sem
þjónar byggingarframkvæmdum
orkuvers við Vatnsfell og síðar til
rekstur þess.
P.s. Ferðalög á Veiðivatnasvæð-
ið fara að sjálfsögðu fram með
óbreyttum hætti þrátt fyrir \arkj-
anaframkvæmdir.