Dagur - 03.05.2000, Síða 8

8 -MIDVIKUDAGV R 3. MAÍ 2000
Thgur
MIDVIKUDAGUR 3. MAÍ 2000 - 9
Tkytu-.
SAMANTEKT
Tvær vikiir í örvæiitiiigu
GUDMUNDUR
RÚNAR
HEBDARSSON
Kaupskipaflotiim að
stöðvast í 100 mauua
verkííilli. Möimun
áhafna í brennidepli.
Stefnir í vöruskort eft-
ir hálfan mánuð.
Reynt að hrjóta mark-
aða launastefnu
Verkfall um 100 háseta og báts-
manna í Sjómannafélagi Reykja-
víkur á kaupskipaflotanum sem
hófst í fyrradag getur víðtæk áhrif
um allt þjóðfélagið ef það verður
langvinnt. Talið er að hirgðastaða
verslana og þjónustufyrirtækja sé
ekki meiri en svo að skortur geti
orðið á einhverjum vörutegund-
um í landinu eftir hálfan mánuð
hafi ekki samist lyrir þann tíma.
Það snertir ekki aðeins heimilin í
landinu heldur og einnig vel flest-
ar greinar atvinnulífsins sem
þurfa á innfluttum aðföngum að
halda. Þá stöðvar verkfallið út-
flutning á sjávarafurðum sem get-
ur haft slæm áhrif á markaðs-
stöðu þeirra. A meðan munu
menn reyna að nýta allar frysti-
geymslur til hins ítrasta og sigla
jafnvel frystiskipum. Þótt verk-
fallið sé einkum tilkomið vegna
deilna um kaup og kjör með
áherslu á hækkun grunnlauna úr
78 þúsund krónum í 100 þúsund
á mánuði á tveimur árum, þá veg-
ur þungt í afstöðu farmanna það
sjónarmið þeirra að áhafnir kaup-
skipa sem stunda reglulegar sigl-
ingar til landsins séu mannaðar
fslenskum áhöfnum. Atvinnurek-
endur telja að heildarkröfur far-
manna hljóði uppá 44% kostnað-
arhækkun útgerða. Næsti sátta-
fundur í deilunni hefur verið
boðaður á morgun, fimmtudag
Áhersla á innlenda farmenn
Ahrifa verkfailsins er þegar farið
að gæta og hafa sex kaupskip
stöðvast. Fleiri munu bætast í
hópinn þegar líða tekur á vikuna
en alls tekur verkfallið til á annan
tug kaupskipa. Vegna mönnunar-
mála hafa forystumenn Sjó-
mannafélags Reykjavíkur gefið til
kynna að þeir munu skoða það já-
kvætt ef fram kemur beiðni um
undanþágu frá verkfallinu frá
Samskipum. Það skipafélag er
með aiíslenskar áhafnir á öllum
skipum sínum sem sigla reglulega
til landsins, öndvert við Eimskip.
Þá hefur Sjómannafélagið ritað
verkalýðsfélögum vítt og breitt
um landið ósk um samúðarverk-
fall til að koma í veg fyrir lósun úr
leiguskipum Eimskipa. Þær
beiðnir eru til skoðunar hjá félög-
unum. Þessi áhersla Sjómannafé-
Iagsins á mönnunarþáttinn á ekki
að koma óvart, enda hefur ís-
lenskum farmönnum fækkaðjafn
og þétt á undanförnum árum, eða
um nokkur hundruð. Það flækir
hinsvegar málið að mönnunar-
málið er ekki samningsatriði í
kjarasamningum. Þá hefur félag-
ið oft þurft að hafa afskipti af
kjaramálum erlendra áhafna á
kaupskipum sem hingað hafa
komið vegna þess að kjör þeirra
hafa ekki verið í neinu samræmi
við alþjóða samninga.
Tvær vikur í örvæntingu
Enn sem komið er virðist hvorki
almenningur né fyrirtæki og
verslanir hafa gert neinar sérstak-
ar ráðstafanir af ótta við lang-
vinnt farmannaverkfall. Sigurður
Á. Sigurðsson framkvæmdastjóri
Búrs, sem sér um aðföng fyrir
margar verslanir á höfuðborgar-
svæðinu og á landsbyggðinni, tel-
ur að menn verði farnir að verða
örvæntingarfullir um miðjan
mánuðinn Ieysist deilan ekki fyrir
þann tíma. Þá sé viðbúið að
skortur verði á einhverjum vöru-
tegundum í verslunum lands-
manna. Enda sé það liðin tíð að
menn séu með miklar birgðir.
Undir þetta tekur Sigurður Jóns-
son framkvæmdastjóri Samtaka
verslunar og þjónustu sem telur
að langvinnt verkfall muni hægja
á öllum framkvæmdum í þjóðlíf-
inu með tilheyrandi kostnaði og
tjónum. Framkvæmdastjóri Búrs
segist ekki hafa orðið var við að
fólk sé byrjað að hamstra gegn yf-
irvofandi vöruskorti né heldur að
verslanir og önnur fyrirtæki hafi
gert einhverjar ráðstafanir í að-
drættum í aðdraganda verkfalls-
ins. Hann segist binda vonir við
að næsti samningafundur í deil-
unni muni bera einhvern árang-
ur. Í það minnsta segist hann ekki
vilja hugsa þá hugsun til enda ef
allt fer á versta veg með tilheyr-
andi vöruskorti og öðrum búsifj-
um fyrir almenning og atvinnulíf
landsmanna.
Eimskip í kuldanum
Þrátt fyrir kaupsldpin séu farin að
stöðvast hvert á fætur öðru sáu
verkfallsmenn ekki ástæðu til að
viðhafa neina sérstaka verk-
failsvakt vegna þeirra í gær hvað
sem síðar kann að verða. Birgir
Björgwnsson stjórnarmaður í Sjó-
mannafélagi Reykjavíkur segir að
farmennirnir í félaginu séu það
stéttvísir að enn sé ekki þörf á
verkfallsvakt. Það verði ekki brýnt
lyrr en leiguskip Emskipa í áætl-
unarsiglingum koma til hafnar.
Þessi skip Eimskipa eru þrjú og
mönnuð útlendingum. Áætlað er
að þau fyrstu komi til hafnar um
næstu helgi. Þá reynir á hvort
tekst að koma í veg fyrir losun
þeirra með aðstoð almennra
stéttarfélaga. Birgir segir að fé-
lagið sé einnig búið að óska eftir
aðstoð til að stöðva þessi leigu-
skip Eimskipa hjá Norræna flutn-
ingaverkamannasambandsins og
sömuleiðis hjá Alþjóða flutninga-
verkamannasambandinu. Hann
minnir á að þótt verkfallsmenn
séu ekki fjölmennir, eða um 100
manns, þá sé um öflugan hóp að
ræða. Þeir viti h'ka sem er að það
hjálpar þeim enginn nema þeir
sjálfir. Hann segir að félagið
muni taka góðfúslega til athug-
unar ef undanþágubeiðnir frá
verkfallinu koma frá Samskipum.
Ástæðan fyrir því sé sú að þeirra
skip séu alfarið mönnum islend-
ingum, öndvert við Eimskip.
„Deilan snýst dálítið um það,“
segir Birgir. Hann segir að ástæð-
an fyrir hörku félagsins gegn
Eimskipum sé einmitt vegna
mönnunarmála. I því sambandi
bendir hann á að í síðustu kjara-
Skip eru þegar bundin við bryggju vegna verkfalls farmanna. Hér sést Bakkafoss í Sundahöfn i gær.
samningum hefði Eimskipsmenn
sagt að íslenskum farmönnum
yrði ekki fækkað í þeirra skipum.
Birgir segir að félagið hafi ekki
staðið við þau fyrirheit. Þess í
stað hefði félagið fækkað íslend-
ingum í áhöfnum sínum sem
nemur tveimur áhöfnum á sl.
þremur árum.
Ú1 úr launakví
í kröfugerð farmanna er farið
fram á að grunnlaun hækki úr 78
þúsund krónum á mánuði í 100
þúsund krónur á tveggja ára
samningatíma. Til samanburðar
má geta að lægstu laun í samn-
ingum Flóabandalagsins hækka í
91 þúsund og í 93 þúsund hjá
VMSI á mun Iengri samnings-
tíma. Heildarlaun farmanna eru
hinsvegar mun hærri en sem
nemur grunnlaunum vegna yfir-
tíðar. Lætur nærri að heildar-
launin séu einatt um 200 - 300
þúsund á mánuði, eða eftir því
hvað mikil vinna liggur að baki.
Birgir Björgvinsson segist per-
sónulega vera þeirrar skoðunar
að þessi krafa um 100 þúsund
króna grunnlaun á mánuði sé í
lægra lagi ef eitthvað sé. Hinsveg-
ar sé engin launung á því að
menn séu að reyna að komast út
úr þeim launaförum sem mörkuð
hafa verið í þeim samningum sem
gerðir hafa verið uppá síðkastið.
Aðspurður um viðbrögð annarra
launamanna við baráttu far-
manna segir Birgir að þau séu öll
jákvæð. Mikið sé hringt á skrif-
stofuna með baráttukveðjur.
Hinsvegar sé ekkert um gagnrýni
þess efnis að farmenn séu að
skemma fyrir öðrum með því að
fara fram á meira en aðrir hafa
fengið, nema síður sé. Máli sínu
til stuðnings bendir Birgir m.a. á
að almennt launafólk sé búið að
fá uppí háls af „talanda auð-
jöfrana" og fyrirtækja sem séu að
skila miljarða hagnaði en geta
ekki á sama tíma séð af krónu til
almennings. Hann segir að í síð-
asta tilboði atvinnurekenda hafi
einfaldlega verið vísað til baka
vegna þess að þar hefði ekki verið
neitt bitastætt að finna. Af þeim
sökum sé það ekki rétt það þeir
hafi ekki svarað tilboðinu eins og
atvinnurekendur hafa fullyrt.
Birgir segir að tilboð atvinnurek-
enda hafi hljóðað upp á hækkun
grunnlauna í 95 þúsund krónur á
3,5 ára samningstíma og það sé
einfaldlega ekki inni í kortunum
hjá farmönnum. Hann vill þó
ekki gefa upp hvað félagið á mik-
ið í verkfallsjóði, annað en að lít-
il félög eiga ekki stóra sjóði. Fé-
lagið og farmenn eigi hinsvegar
vini víða að sem munu eflaust
verða þeim innan handar ef á
þarf að halda.
Ósanngjamt
Olafur Olafsson forstjóri Sam-
skipa sagði um miðjan í dag í gær
að það lægi ekki fyrir hvort félag-
ið mundi sækja um undanþágu frá
vcrkfallinu og það mál sé í skoð-
un. Á hinn bóginn sé álitamál
hvort stéttarfélagið geti veitt und-
anþágu í allsherjarverkialli. Hann
bendir hinsvegar á að verkfall far-
manna sé að stórum hluta boðað
vegna mönnunarmála. Af þeim
sökum þykir Samskipsmönnum
það ákaflega hart og ósanngjarnt
að ætlunin sé að stöðva þeirra skip
sem öll séu mönnuð lslendingum.
Hann minnir á að fyrir nokkrum
árum hefði félagið kynnt þá stefnu
sína fyrir öllum stéttarfélögum
farmanna og síðan hrint henni í
framkvæmd með ærnum tilkostn-
aði. Þrátt íyrir það stefnir í að fé-
lagið verði einna harðast úti í
þessu verkfalli. Forstjóri Samskipa
segir það ekkert launungarmál að
verkfall farmanna sé fyrst og
fremst út af mönnunarþættinum
fremur en vegna deilna um kaup
og kjör. Hann segir að það sem af
er samningaviðræðum hafi menn
nánast ekkert rætt um launaliðina
í kröfugerð farmanna heldur sé
fýrst og fremst verið að reyna að
setja pressu á mönnunarmálin. Sá
þáttur sé hinsvegar ekki samn-
ingsatriði við kaupskipaútgerðir.
Olafur segir að félagið verði fyrir
verulegum skakkaföllum eftir því
sem verkfallið dregst á langinn og
hvert skipið á l'ætur öðru stöðvast.
Fyrir vikið verður félagið af veru-
legum tekjum. Þá sé viðbúið að
ýmsar vörur verði fluttar inn með
ærnum tilkostnaði þegar þar kem-
ur vegna þess að skipin geta þá
ekki annað þeirri eftirspurn sem
þá verður í framhaldi af þeirri
stíflu sem verkfallið hefur á allan
inn- og útflutning. Hann telur
einnig að verkfallið sé afar ósann-
gjart gagnvart þeim hópum launa-
fólks sem þegar hafa samþykkt
samninga scm séu innan þess
launaramma sem samið hefur ver-
ið um. í þvf ljósi telur hann að það
verði fróðlegt að fylgjast með því
hvort t.d. Efling - stéttarfélag
muni fara í samúðarverkfall hafn-
arverkamanna til að brjóta niður
þá launastefnu sem félagið átti
stóran þátt í að móta í samningum
Flóabandalagsins við Samtök at-
vinnulífsins. Forstjóri Samskipa
segist ckki trúa þva' að Efling muni
hjálpa öðrum til að pína fram önn-
ur kjör en þeir sjálfir hafa sam-
þykkt.
í heljargreipum
Ari Edwald framkvæmdastjóri
Samtaka atvinnulífsins segir að í
tilboði þeirra til farmanna hafi
þeir reynt að teygja sig til hins
ítrasta eins og frekast sé mögulegt
gagnvart öðrum þeim samningum
sem gcrðir hafa verið. I síðasta til-
boði atvinnurekenda hefðu þeir
komið til móts við sjónarmið far-
manna um hækkun grunnlauna í
100 þúsund krónur á mánuði og
þvf ætti sú tala ekki að vera neinn
ásteytingarsteinn. Hann segir að
ef það getur ekki verið grundv'öll-
ur viðræðna og leitt til niðurstöðu
í þessari kjaradeilu, þá sé þessi
100 manna hópur farmanna að
lýsa því ylir að hann ætli sér að
brjóta á bak aftur þá kaupmáttar-
samninga sem gerðir hafa verið
við almennt launalólk í iandinu.
Það mundi valda miklu tjóni fyrir
Iífskjörin í landinu og því andstætt
hagsmunum Iaunafólks í landinu.
Hann segir að tregðan hjá Sjó-
mannafélaginu til að ræða efni
kjaradcilunnar við atvinnurekend-
ur sé ekkert eðlileg. Þá sé allt tal
þeirra um hugsanlega misbeitingu
verkfallsins með einhverjum hætti
til að vekja grunsemdir um að það
snúist um eitthvað allt annað en
knýja fram kröfurnar í kjaradeil-
unni eins og t.d. um mönnunar-
mál áhafna. Ari bendir hinsvegar á
þeir séu að vinna kjarasamningum
lýrir íslenskar kaupskipaútgerðir
en hafi ckki umboð fyrir erlendar
útgerðir né útgerðir tímaleigu-
skipa. Hann vekur jafnframt at-
hygli á því að samkvæmt upplýs-
ingum frá Eimskip þá stendur til
að fækka leiguskipum þess um eitt
þegar nýtt skip verður keypt. Eftir
það verður félagið aðeins með tvö
tímaleiguskip í notkun. Annað af
þeim sé danskt með þarlendum
kjarasamningum. Hitt leiguskipið
uppfyllir kröfur Alþjóða verka-
mannasambandsins og gott betur.
Þá séu tveir íslenskir hásetar um
borð í þessum tveimur skipum.
Hann telur því að mönnunarmál-
in séu ekki í því horfi að það gefi
ekki neitt tilefni til að halda þess-
ari kjaradeilu í heljargreipum.
Þaðan af síður að neita að koma
til viðræðna um efnisatriði henn-
Ari Edwald framkvæmdastjóri Sam-
taka atvinnulífsins: Ekkert tilefni til
að halda deilunni í heljargreipum.
Úlafur Ólafsson forstjóri Samskipa:
Verkall fyrst og fremst út afmönn-
unarþætti kaupskipa.
Birgir Björgvinsson stjórnarmaður i
Sjómannafélagi Reykjavíkur: Auð-
jöfrarnir græða en vilja ekki sjá af
krónu 1/7 almennings.
Sigurður Jónsson framkvæmdastjóri
Samtaka verslunar og þjónustu: Lið-
in tið að menn séu með miklar
birgðir.
FRETTIR
Karl Sigurbjörnsson bað Önfirðinga fyrirgefningar
Biskup baðst
fyrirgefiningar
Skömmu fyrir páska prédikaði
biskup Islands, berra Karl Sigur-
björnsson, í Flateyrarkirkju, en
ferð hans tengdist heimsókn til
sóknarbarna Holtsprestakalls og
til að ræða við málshefjendur í
máli þeirra gegn fráfarandi sókn-
arpresti í Holti, sr. Gunnari
Björnssyni.
Biskup bað söfnuðinn fyrir-
gefningar á því scm hann taldi
hafa farið miður i' Holtspresta-
kalli undanfarin misseri og á þvf
seinlæti sem hann viðurkenndi
að hefði átt sér stað hjá honum
sjálfum í tilraunum við að leysa
ágreininginn. Þess má geta að
nýstofnaður kirkjukór sóknanna
þriggja í Holtsprestakalli, Holts-
sóknar, Kirkjubólssóknar og
Flateyrarsóknar, söng við athöfn-
ina, en um alllanga hríð hefur
þar enginn kirkjukór verið starf-
andi vegna deilumálanna í söfn-
uðinum. - GG
Sendinefhd
í Seattle
Borgarstjórinn í Reykjavík, Ingi-
björg Sóirún Gísladóttir, fcr íýrir
sendinefnd sem stödd er í
Seattle í Bandaríkjunum og lýk-
ur heimsókn sinni í dag. Fulltrú-
arnir eru frá Reykjavíkurborg,
Landafundanefnd og fulltrúum
íýrirtækja á sviði sjávarútvegs,
hátækni, fjarskipta og sam-
gangna. Seattle er ein af vina-
horgum Reykjavíkur. Borgirnar
gerði með sér samkomulag árið
1986 sem kveður á um samstarf
á ýmsum sviðum, m.a. að efla
viðskipti og samstarf á sviði
menningar og menntunar.
Tilefni heimsóknarinnar er að
þess er minnst í Vesturheimi að
1000 ár eru liðin frá því að Leif-
ur Eiríksson nam land í Amerík-
ur fyrstur Evrópubúa. Heim-
sóknin er Iiður í dagskrá Landa-
fundanefndar sem víðast um
Ingibjörg Sólrún kemur heim í dag.
Bandaríkin og Kanada. Sérstök
kynning var á Reykjavík sem
einni af 9 menningarborgum
Evrópu árið 2000. - GG
Engin miskuim
í vaskmiun
Greiðandi virðisaukaskatts sem
stóð ekki skil á greiðslu á réttum
tíma kærði álag á skattinn. Bar
hann því við að vanskilin hafi
orðið vegna erils og vinnuálags á
skrifstofu sinni í tengslum við
endurnýjun tölvukosts um þær
mundir er standa bar skil á skatt-
inum. Vísaði kærandi einnig til
góðra skila sinna á virðisauka-
skatti á Iiðnum árum og fór þess
á leit að á grundvelli sanngirnis-
ástæðna að álagið yrði fcllt niður
eða lækkað. Yfirskattanefnd
sagði óumdeilt að kærandi
greiddi ekki skattinn í tæka tíð.
Gleymska vegna erils og vinnuá-
Iags sakir umbreytinga á skril-
stofu teljist ekki málsbætur sem
leyst geti kæranda undan
greiðslu álags og hann hafi held-
ur ekki fært fram neinar aðrar
skýringar sem leiða ættu til nið-
urfellingar. - HEI