Dagur - 29.07.2000, Blaðsíða 11

LAUGARDAGUR 29. JULÍ 2000 - 11
Ðagur
ERLENDAR FRÉTTIR
Umbótastefnan
gengur seint upp
Uppþot í Hong Kong, þar sem mótmaelt var þriggja ára valdaskeiði
Rauða-Kína í borgríkinu.
Leiðtogar flokks og
ríkis lifa í gömlum
tíma og eru ekki færir
um að leiða Kina
inniii í nýja öld
Margt bendir til að kommúnista-
flokkurinn í Klna sé að missa
tökin á þeim gríðarmildu völd-
um sem hann hefur haft. Flokk-
urinn hefur drottnað yfir öllu
þjóðlífi Kína, auðlindum, at-
vinnuvegum, menntun og jafn-
vel hugsunarhætti fólksins. Það
alræði er nú að láta undan. Þeir
sem gjörla fyrlgjast með málum
austur þar telja, að margt sé líkt
með þeim umbyltingum sem nú
eiga sér stað í Kína og voru í
Sovétríkjunum þegar kommún-
istaflokkurinn var að missa tökin
og endaði með því að allt sjórn-
kerfið hrundi. Þá reyndu leiðtog-
ar að koma til móts við nýja tíma
og nýjar kröfur, en og seint og af
takmörkuðum skilningi á þeim
umbreytingum sem voru að
verða í heiminum.
Öldungarnir sem ráða Kína
eru börn liðinar aldar og eru
búnir að missa stjórn á gangi
mála. Ljós vottur um það er her-
förin gegn hreyfingunni sem
kölluð er Falun Gong. Það er
ekki stjórnmálahreyfing og þeir
sem aðhyllast hugmyndafræði
Falun Gong eru ekki byltinga-
menn sem ætla að umbylta þjóð-
féllaginu. Hreyfingin er fremur
trúarlegs eðlis og boðaðar eru
vissar siðgæðishugmyndir innan
hennar, sem raunar eru gamal-
kunnar í Kína.
En alræðishyggja kommún-
ismans þolir ekki frjálsa hugsun
og enn síður innhverfa íhugun
og því leggur flokkurinn og
stjórnvöld til atlögu við Falun
Gong og eru þúsundir þeirra
sem aðhyllast hugmyndir hreyf-
ingarinnar og þögul mótmæli við
hugmyndafræðilega kúgun
stjórnvalda handtekir og ofsótt-
ir. En því meira sem stjórnvöld
hamast gegn hreyfingunni eflist
hún og áhangendum fjölgar.
Kommúnistaflokkur Kína tel-
ur 60 milljónir meðlima. For-
maður hans og forseti landsins,
Jiang Zemin, er 73 ára gamall og
varla fær um að leiða Kínaveldi
inn í nýja öld. Hann er einn af
gamlingunum í stjórnmálaráði
flokksins sem nam sín fræði í
Rússlandi Stalíns og var þar við
nám í stjórnmálum og bílafram-
leiðslu, en flestir Kínverjanna
sem mestu ráða í flokki og
stjórnmálaráði lærðu í verk-
smiðjum Sovétríkjanna þegar öll
áhersla var lögð á þungaiðnað-
inn með tilheyrandi áætlanabú-
skap. Það þykir ekki gott vega-
nesti inn í öld upplýsinga og há-
tækni.
Stjórnin í Beijing er á góðri
leið með að missa tökin á at-
vinnulífinu því að helmingur
allra fyrirtækja landsins eru
komin í einkaeign og lýtur rekst-
ur þeirra allt öðrum lögmálum
en gömlu stalínistarnir í ríkis-
stjórn og stjórnmálaráði þekkja.
Lífskjörin eru afar misjöfn. 1
sumum héruðum hafa þau farið
batnandi en annars staðar hrak-
ar þeim. Þetta leiðir til missætt-
is milli héraða og landshluta og
meiri fólksflutninga ráðið verð-
ur við.
Fólk trúir ekki lengur á
töfraformúlur kommúnismans
og veit að betri kjör bjóðast í
uppgangshéruðum á austur-
ströndinni en í sveitaþorpum og
samyrkjubúum inni í landi. Og í
útlöndum eru lífskjörin enn
betri og er flóttamannastraum-
urinn frá Rauða-Kína glöggur
vitnisburður um það. Bannað er
að flytja búferlum til Hong Kong
eða Taiwan þótt Beijingstjórnin
telji bæði löndin tilheyra Kína,
og rekur hótanastefnu gegn Tap-
eistjórnini, sem býr við sífellda
innrásarhættu.
Ungir Kínverjar eru vel með-
vitandi um þær breytingar sem
eru að verða í umheiminum. Al-
þjóðahyggja og upplýsingaþjóð-
félagið eru skammt undan en
valdahafarnir snúast gegn öllum
nýjum hugmyndum af hlindum
hroka, sem einkennir allar
kommúnistastjórnir fyrr og síðar.
Fleiri tugir bókatitla eru gerðir
upptækir og útgáfufyrirtækjum
lokað á ári hverju. Það eitt sýnir
að það eru hræddir og óöruggir
menn sem lifa í gömlum tíma,
sem stjórna Kínaveldi.
Fáum blandast hugur um að
enn meiri breytingar eiga eftir að
verða í Kína á næstu árum en
þær sam orðið hafa frá því að
Mao formaður féll frá og og gert
var upp við fjórmenningarklík-
una. En hvort það verður með
eins snöggum og dramatískum
hætti og þegar Sovétríkin leyst-
ust upp leiðir tíminn í ljós. Hitt
er nokkuð ljóst, að þótt flokks-
ræðinu linni og alræðinu verði
hnekkt munu Kínverjar eiga
langa þrautagöngu fyrir höndum
ef þeim á að takast að draga efn-
aðar velmegunarþjóðir uppi. OO
Mannlaus geimför til Mars
WASHINGTON: Bandaríska geimferðastofnunin NASA tilkynnti í
gær að fyrirhugað væri að senda eitt eða tvö mannlaus geimför til
Mars árið 2003.
Dekk á Concorde-þotuuni spruugu
PARIS: Sérfræðingar sem rannsaka flugslysið í París þegar Concor-
de-þota fórst í fyrsta sinn, telja nú að tvö dekkja vélarinnar hafi lík-
Iega sprungið rétt áður en þotan hóf sig á loft. Þá hefur fundist enn
eitt lík á slysstaðnum þannig að þeir sem fórust voru 114 talsins.
Aðild ekki á dagskrá fyrr eu 2005?
OSLO: Einn af leiðtogum Kristilega þjóðarflokksins í Noregi, Einar
Stennsnæs, lýsti þeirri skoðun sinni í gær að engin ástæða væri til að
helja umræðu um hugsanlega aðild Noregs að Evrópusambandinu
fyrr en árið 2005. Hann er formaður utanríkisnefndar Stórþingsins.
Flokkurinn mun heimta tvær þjóðaratkvæðagreiðslur um málið; þá
fyrri til að ákveða hvort sækja eigi um aðild að ESB en hina til að
taka afstöðu til samningsniðurstöðunnar.
Pitt og Auiston í hjónáband
HOLLYWOOD: Leikarnir frægu Brad Pitt og Jennifer Aniston ganga
í það heilaga nú um helgina í Malibu.
Ráudýr flokksþiug í Ameríku
WASHINGTON: Talið er að kostnaður við að halda flokksþing tveg-
gja stóru stjórnmálaflokkanna bandarísku muni nema hátt í tuttugu
milljörðum íslenskra króna. Flokkarnir þurfa að leita til bandarískra
stórfyrirtækja um fjárhagsaðstoð til að greiða þennan mikla kostnað.
Risabauki losar sig við 10.000
starfsmenn
NEWYORK: Bank of America, sem er stærsti banld Bandaríkjanna,
skýrði frá því í gær að hann myndi segja upp nærri tíu þúsund manns
á næsta ári til þess að draga úr reksturskostnaði. Fækkunin nær til
um sjö prósenta starfsmanna bankans.
Leitað að „Springer“ morðiugj a
FLORIDA: Lögreglan í Flórída Ieitar nú karlmanns sem grunaður er
um að hafa drepið fyrrverandi eiginkonu sína skömmu eftir að þau
komu saman fram í hinum alræmda sjónvarpsþætti Jerry Springer.
Maðurinn er á flótta ásamt núverandi eiginkonu sinni og telur lög-
reglan að hann muni reyna að komast úr landi.
Skdgareldar við kjaruorkuver
ÍDAHO: Miklir skógareldar geisa nú í Bandaríkjunum og hefur fjöldi
fólks þurft að yfirgefa heimili sín. Yfirvöld hafa mestar áhyggjur af
eldunum skammt frá kjarnorkuveri í Idaho, en einnig er mikið bál í
Sequoia þjóðgarðinum í Kaliforníu.
Sleppti flugstjórum
NEW YORK: Vopnaour maður sem hafði rænt farþegaþotu á Kenn-
edy-flugvelli gafst upp í gær. Farþegum og flugfreyjum hafði tekist að
komast út úr vélinni án þess að ræninginn tæki eftir því, en seinna
sleppti hann flugstjórum þotunnar og gaf sig fram við lögreglu.
Hryðjuverkamönnum sleppt
BELFAST: Tugir alræmdustu hryðjuverkamanna Norður-Irlands var
sleppt úr Maze-fangelsinu í Belfast í gær. Þessi umdeilda ákvörðun
ar tekin í samræmi við friðarsamkomulag deiluaðila. Margir þessara
byssumanna, bæði mótmælendur og kaþólikkar, hafa mörg mannslíf
á samviskunni.
■ FRÁ DEGI TIL DflGS
LAUGARDAGUR 29. JÚLÍ 2000,
211. DAGUR ÁRSINS.
Þau fæddust 29. julí
• 1214 - Sturla Þórðarson, sagnaritari og
lögmaður til forna.
•1871 - Grigori Rasputin, heimsfrægur
töfrakall síns tíma.
• 1903 - Guðmundur Frímann rithöfund-
ur.
• 1916 - Hildur Kalman Ieikkona.
• 1924 - Ingi R. Helgason, lögfræðingur
og fyrrum forstjóri Brunatryggingafé-
Iagsins og síðar stjórnarformaður VIS,
nýlega fallinn frá.
• 1936 - Elizabeth Dole, eiginkona Bobs
Dole, fyrrum kandidats repúblikana til
forsetakjörs í Bandaríkjunum.
• 1949 - Sigríður Stefánsdóttir, þjóðfé-
lagsfræðingur og fyrrum bæjarfulllrúi á
Akureyri.
• 1949 - Marilyn Quaylc, eiginkona fyrr-
um varaforseta Bandaríkjanna, Dan Qu-
ayle.
Þetta gerðist 29. júlí
• 1900 - Umberto I, konungur Italíu, var
skotinn til bana af ítalskættuðum og
bandarískum anarkista.
• 1934 - Ríkisstjórn Hermanns Jónasson-
ar, sú fyrsta undir hans stjórn, tók við
völdum. Stjórnin sat í tæp 5 ár.
• 1977 - Þýskur bankaræningi handtek-
inn í Reykjavík með 277 þúsund mörk.
Fé hafði verið lagt til höfuðs honum er-
lendis.
• 1979 - Minnisvarði um Kollabúðarfundi
afhjúpaður, en þar ræddu Vestfirðingar
helstu framfaramál þjóðarinnar frá
1849 til 1895.
• 1981 - Karl prins og Dfana prinsessa
gengu í það heilaga í St. Pauls kirkju,
sem 4 milljarðar manna í 64 löndum
horfðu á í beinni sjónvarpsútsendingu.
Fimmtán árum síðar voru þau skilin og
haustið 1997 lést Díana í hörmulegu
bílslysi.
• 1985 - Þorlákskirkja í Þorlákshöfn vígð
en þar hafði ekki verið guðshús frá
1770.
Afmælisbam dagsins
Peter Jenn-
ings, einhver
frægasti frétta-
þulur heims,
er 62 ára í dag.
Hann er með-
al stjórnenda
þáttarins
World News
Tonight á
ABC-sjón-
varpsstöðinni. Hann hefur verið að í
þessum bransa í 35 ár, t.d. flutt heimin-
um fréttir af risi Berlínar-múrsins og
falli og ýmsum öðrum stórviðburðum á
friðar- og stríðstímum um víða veröld,
alltaf á sömu stöðinni. Hefur fengið
fjölda verðlauna frá kollegum sínum.
Jennings hefur m.a. flutt fréttir frá Is-
landi, fýrir framan Alþingi og frá Bláa
lóninu.
Vísa dagsins
Sefur, sefur dúfan
og sefur hi'm enn,
ekki koma kóngsmenn
að vitja hennar enn.
Höf. ókunnur.
Heilabrot dagsins
Heimili mitt er dimmt og djúpt. Ég lifandi
er en hrærist ei. Augu ég hef en get ei séð.
Hvað er ég?
Svar við síðasta heilabroti: Tíminn.
Spakmæli dagsins
„Ég hef gert mörg heimskupör og ætla að
halda því áfram, því þau eru krydd tilvcr-
unnar."
Brigitte Bardot.
Veffang dagsins
Upplýsingavef um Reykjavík og borgarlífið
almennl er að finna á vefnum
www.reykjavik.com sem nýlega gerði
stóran samning við bandarísk vefsctur.