Dagur - 29.07.2000, Blaðsíða 6

6 LAUtiAUDAGVK 2 9. J V 1.1 2 000
ÞJÓÐMÁL
U^ur
Útgáfufélag: dagsprent
Útgáfustjóri: eyjólfur sveinsson
Ritstjóri: elías snæland jónsson
Aðstoðarritstjóri: birgir guðmundsson
Framkvæmdastjóri: marteinn jónasson
Skrifstofur: strandgötu 3i, akureyri,
GARÐARSBRAUT 7, HÚSAVÍK
OG ÞVERHOLTI 14, REYKJAVÍK
Símar: 460 6ioo OG boo 7080
Netfang ritstjórnar: ritstjori@dagur.is
Áskriftargja/d m. vsk.: 1.900 kr. á mánuði
Lausasö/uverð: 150 kr. og 200 kr. helgarblað
Grænt númer: 800 7080
Netföng auglýsingadeildar: augl@dagur.is-gestur@ff.is
Simar auglýsingadeildar: (REYKJAVÍK)563-i6i5 Ámundi Amundason
(REYKJAVÍK)563-1642 Gestur Páll Reyniss.
(AKUREYRI)460-6192 Karen Grétarsdóttir.
Simbréf auglýsingadeildar: 460 6161
Símbréf ritstjórnar: 460 6171(AKUREYRI) 551 6270 (REYKJAVÍK)
Afellisdómur
í fyrsta lagi
Forsætisráðherra hefur farið mikinn síðustu dagana í herför
sinni gegn Kaupþingi. Þótt nokkuð hafi dregið úr þeim ofsa og
flaumi stóryrða, sem einkenndi árásir hans á fyrirtækið í fyrra
vegna viðskipta þess með hlutabréf í Fjárfestingarbankanum,
FBA, hefur hann notað greinargerð Fjármálaeftirlitsins til að
halda árásunum áfram. Væri þó mun eðlilegra að þessi æðsti
stjórnmálamaður landsins liti til framtíðar og tæki til efnislegr-
ar umræðu hvort niðurstaða Fjármálaeftirlitsins kalli ekki á
breytingar á lögum eða reglum um starfsemi verðbréfafyrir-
tækja.
1 öðru lagi
Össur Skarphéðinsson, formaður Samfylkingarinnar, mætti
vera forsætisráðherra til fyrirmyndar að þessu leyti. Flann vakti
athygli á því í viðtali við Dag í gær, að úrskurður Fjármálaeftir-
litsins sé fyrst og fremst alvarlegur áfellisdómur yfir gildandi
lögum um hvernig fyrirtæki sem höndla með verðbréf skuli
haga sér. Þessi opinbera stofnun sé í raun og veru að halda því
fram að þau lög, sem nú gilda, séu svo gölluð að hægt sé að
stunda óeðlilega og óheilbrigða viðskiptahætti án þess að bqóta
lögin. Þetta er hárrétt túlkun á úrskurði Fjármálaeftirlitsins og
niðurstaða sem forsætisráðherra ætti að hafa áhyggjur af, í stað
þess að einblína á ímyndaða fjandmenn sína hjá Kaupþingi.
Iþriðjalagi
Því hefur margoft verið haldið fram á þessum stað að íslensk-
ur fjármála- og verðbréfamarkaður sé enn á gelgjuskeiði og því
margt varðandi vinnubrögð og eftirlit sem þurfi að endurskoða
og herða tíl að tryggja hagsmuni almennings sem skiptir við
þau fyrirtæki. Skýrsla Fjármálaeftirlitsins er aðeins enn ein
staðfesting þess að þarna þarf að standa betur að verkí, þótt
enginn hafi reyndar enn sýnt fram á að vinnubrögð Kaupþings
hafi í þessu tilviki orðið til að skerða hag viðskiptavina fyrirtæk-
isins. Það er því fyllsta ástæða fyrir alþingismenn að taka nú-
gildandí Iöggjöf til rækilegrar endurskoðunar á haustþinginu.
Elías Snæland Jónsson
Augnablik!
Eins og svo margir aðrir skrif-
andi menn er Garri ekki mik-
ill afreksmaður í síma. Hann
svarar yfirleitt ekki í síma á
sínu heimili og Ieggur þá á við
fyrsta tækifæri. Og hann
hringir helst ekki nema tölvan
sé biluð og póstþjónustan í
ólestri. Garri er ekki einu
sinni í símaskránni, og geta
menn flett upp í G því til stað-
festingar. Og hann hefur þá
bjargföstu trú að 99% af þeim
samtölum sem fram fara í
gegnum síma séu þarflaust
þvaður um veður og meint
framhjáhöld af ýmsum toga.
Það gefur auga leið að mað-
ur sem hefur slíkan ímugust á
símanum, er hreinlega
ekki í sambandi við
þjóð sína, þjóð sem ör-
ugglega notar síma oft-
ar og lengur en aðrar í
henni veröld. Enginn
er maður með mönn-
um nema hann tali
helst í tvo tíma á dag í
sfma. Leikskólabörnin eru far-
in að sjást með farsíma. Sím-
inn er tekinn við af bílnum og
gítarnum sem manndóms-
tákn. Síminn er sexí.
Stóriöju-
kjaftæði
Tíminn við símann er sælu-
tími í lífi þjóðar. Menn og
konur fá einhverskonar rað-
fullnægingar með tólin í
höndunum. Bella símamær er
orðin helsta kyntákn Islands-
sögunnar. Dansinn kringum
símann verður sífellt trylltari.
Og nú ætla menn að fara að
flytja út 5 milljón íslensk
símanúmer og stórgræða á
öllu saman.
Landsmenn eru aldrei ham-
ingjusamari en þegar þeir
V
lyfta tóli að eyra. Og hámark
hamingjunnar hlýtur að vera
það að fá borgað fyrir að tala.
Vinna á skiptiborði. Það var
því ekki kyn að hugmyndir
kæmu fram um stóriðju-
kjaftæði, eða öllu heldur
kjaftæði í stóriðjuformi. A
þeim grunni byggir fyrirtækið
Islensk miðlun. Þar átti að
virkja taumlausa símafíkn
landsmanna. Borga fjölda
manns fyrir að hringja í aðra
og selja þeim ditten og datten.
Eða svara í símann til að full-
nægja talþörfum innhringj-
enda.
Á tali
Að sjálfsögðu töldu
allir, ekki síst ráða-
menn þjóðarinnar, að
hér væri verið að
virkja áður óbeislaða
auðlind þar sem eftir-
spurn væri margföld á
við framboð, líkt og
gildir á fíknaefna-
mörkuðum af öðrum toga. En
eitthvað fór úrskeiðis og nú er
verið að loka símasölufyrir-
tækjunum einu af öðru. Og
starfsfólkið sem eftir er situr
dapurt með hendur í skauti og
hefur engan til að hringja í og
enginn hringir í það.
Færustu sérfræðingar eru
komnir í málið en standa ráð-
þrota. Þetta átti sem sé að
vera jafn pottþétt og lax- og
Ioðdýraeldi. Símasölufyrir-
tækin áttu nánast sjálfkrafa að
vaxa og dafna og nærast á
óslökkvandi þorsta lands-
manna til að hringja, svara og
tala og tala.
En það náðist ekki í neinn.
Kannski hefur bara allsstaðar
verið á tali? GARRI
Forsætisráðherra hefur lyft fjár-
málaumræðunni á svo hátt plan,
að ekki dugir minna en að fá Sig-
urð Líndal og Jón Steinar til að
leiða almúgann í allan sannleika
um um hvað málin snúast. En
eftir því sem næst verður komist
eru þeir á öndverðum meiði um
hvort þeir hjá Kaupþingi eru stór-
glæpamenn eður snjallir fjársýslu-
menn sem græða vel fyrir við-
skiptavini sína. Er því erfitt að
henda reiður á hver er að gera
hverjum hvað f fjármálaheimin-
um.
Fjármálaeftirlitið er stofnun
sem vafin er þokumekki og sendir
frá sér loðna úrskurði um alls
kyns fjármálaumsvif sem hinir
mætustu menn túlka hver eftir
sínum þörfum og hagsmunum og
senda misvísandi skilaboð í gegn-
um það upplýsingaflæði seni
kallst fjölmiðlun. Hætt er við að
rnargur maðurinn verði skilnings-
vana þegar öll þau vísindi og boð-
skapur eru á borð borin og geti
Þokiunökkur
fj ármálaumsvifairna
tekið undir með Skugga-Sveini
þegar hann lýsti áhrifum trúboðs-
ins á sálarlíf sitt: „Biblían er sem
bögglað roð fyrir brjósti mínu.“
Orðaleppar peningamarkaðar-
ins eru í ætt við úrskurði
og athugasemdir fjár-
málaeftirlitsins. Þannig
er núna deilt um hvort
að fjárvörsluaðilar eigi að
græða á viðskiptavinum
sínum eða viðskiptavin-
irnir á fjárvörsluaðilun-
um.
Víkingar herja
Svipað var uppi á teningnum þeg-
ar nokkrir af æðstu mönnum
Búnaðarbankans auðguðu sjálfa
sig með peningabralli innan bank-
ans og ágreiningur kom upp um
hvort þeir hafi brotið einhverjar
verklagsreglur. Svoleiðis reglur
hafði cnginn utan bankanna heyrt
um áður. En verklagsrcgla er eitt-
hvað allt annað cn starfsregla og
snýst um að trúnaður í starfi sé
undanskilinn siðgæðiskröfum, ef
gróðabrallið innan banka heyrir
undir verklagsreglu. Eitthvað var
þusað um þetta á sínum tíma, en
féll síðan í gleymsku vegna þess
að fæstir skildu hvað
verklagsregla er og enn
síður hvað fólst í úr-
skuðum fjármáleftirlits-
ins um innhetjagróðann.
En manni skilst að inn-
herji sé sá sem leggst í
víking og herji út fé úr
þeim fyrirtækjum sem
honum er trúað fyrir.
Siðgæðiskröfur for-
sætisráðherra á fjármálasviðinu
beinast einvörðungu að fyrir-
tækinu, Kaupþingi. Honum þótti
milliganga fyrirtækisins ámælis-
verð þegar Framkvæmdabanki at-
vinnulífsins var scldur. Hins vegar
er ekkert við það að athuga þegar
ríkisstjórnin selur banka og önnur
stórfyrirtæki lýrir slikk og bæði
milliliðir og kaupendur græða
stórfé á þeim viðskipt; liáttum
Hverjir mega græða?
Það sem nú fer fyrir brjóstið á
ráðherranum eru frjáls viðskipti
með gjaldeyri og hvort það var
fjárvörsluaðilinn sem græddi eða
þeir sem féð var passað fyrir. Rík-
isbankarnir ruku upp með fumi
og fáti þegar hreyfing komst á
gjaldeyrisviðskipti fyrir nokkru og
sýndu og sönnuðu að lítið fer fyr-
ir alvörufjármálaviti á þeim bæj-
um.
Kaupþingi var svo kennt um
óróleikann og síðan hefur ekki
Iinnt látunum og skýrslur og yfir-
lýsingar og túlkanir eftir hentug-
leikum eru gefnar á hverjir
græddu á viðskiptunum, ef ein-
hver voru, hverjir áttu að græða
og hverjir áttu ekki að græða og
hvort gróðinn er löglegur eða
andstæður gildri fjármunaum-
sýslu.
Annars er almúganum hollast
að fást ekki um það, en snúa sér
að alvöru lífsins og fara að kveikja
á grillinu.
Siðgæðið birtist í
talnarunum á skjá.
-Ð^ur
Er dóp að detta úr tísku?
(Niðurstöður skoðanakönnunar
meðal nemenda í efstu bekkjum
grunnskóla benda til að dregið hafí
úr neyslu ungmenna á áfengi, tóbaki
og ólöglegum vímefíium.)
Ómar Smári Ármaimsson
aðstyfirlögregluþjónn í Rvík.
„Eg vona það. Ef
tískan og afstaða
fólks til fíkniefna
er eitt og hið
sama og fólk tek-
ur afstöðu gegn
neyslu fíkniefna
þá er tískan á réttri leið. Unga
fólkið eru hinir fullorðnu fram-
tíðarinnar og ef dregur úr vímu-
efnaneyslu þess og afstaða þess
er klár, þá horfir vel fyrir framtíð-
inni.“
Karl Pétur Jónsson
sáfræðingur í almannatengslum.
„Mér virðist al-
mennt að heil-
brigt líferni sé nú
að vinna á. Fólk
er að átta sig á að
lífsgæðin aukast
ef það borðar
hollan mat, stundar líkamsrækt
og Iætur eiturlyf vera. Eiturlyfja-
neysla er niðurrifsstarfsemi og
vonandi eru krakkar nógu klárir
til að sjá það. Hinsvegar má ekki
gleyma sér í fagnaðarlátum yfir
því að neysla vímugjafa minnki
hjá yngra fólki. Samfélag okkar
býður ungu fólki upp á feiknar-
lega möguleika til að ná árangri í
lífi sínu, en því miður eru mögu-
leikarnir til að klúðra sínum mál-
um jafnframt fleiri og skilvirkari
en nokkru sinni fýrr. Eiturlyfja-
neysla er aðeins einn af þeim
möguleikum.“
Davíö Bergmaim Daviðsson
unglingaráðgjafi á Dalvík.
„Vissulega hefur
ástandið í þessum
efnum batnað á
síðustu árum.
Hinsvegar er rétt
að hafa í huga að
könnun sú sem
kynnt var í vikunni nær aðeins til
grunskólaaldursins en ekki þeirra
sem eldri eru. Og málefni þess
hóps þurfum við að nálgast með
öðru en því að horfa bara á pró-
sentutölur, spá verður í fólkið
sjálft og finna þannig út hverjir
séu í áhættuhópum. Ég tel að það
séu einkum unglingar sem hafa
glímt við námserfiðleika, lent í fé-
lagslegum árekstrum eða átt við
geðsjúkdóma að stríða. Og þess-
um unglingum þurfum við að
koma á rétta braut. En hvað
þessa könnun varðar þá er fagn-
aðarefni ef forvarnir síðustu ára
eru nú að skila sér, þó það þýði
ekki að við megum neitt slá af.“
Björgvin G. Sigurðsson
varaþingmaðurSamfylkingarinnar.
„Nei, því miður er
neysla eiturlyfja
að aukast ár frá
ári og sérstaklega
á meðal þeirra
sem yngri eru.
Forvarnastefna
stjórnvalda er í rúst og menn ráð-
þrota. Þessi mál þarf að taka til
endurskoðunar ef árgangur á að
nást. Það scm brýnast cr að gera
núna er stórefla forvarnir og
fjölga meðferðarúrræðum fyrir
unglinga.“