Dagur - 12.08.2000, Síða 7

LAUGARDAGUR 12. ÁGÚST 2000 - 23
^LÍFJB I IAjJDJjJÍ/ j
inn á bak við hann. Hvað er til í
þessu?
„Þetta er ein af þeim goðsögn-
um sem verða til þegar fólk
verður þátttakendur í fjölmiðla-
umræðunni. Fjölmiðlar koma
sér oft upp goðsögnum, góðum
og slæmum, þar sem verið er að
fjalla fram og til baka um hluti
sem eiga sér lilla eða stundum
enga stoð í raunveruleikanum.
Sagan um þessi daglegu tengsl
er ekki rétt. Eg var hins vegar
stuðningsmaður Davíðs Odds-
sonar þegar hann var kosinn for-
maður Sjálfstæðisflokksins og
tel að sú niðurstaða hafi verið
afar farsæl fyrir (lokkinn. Við
Davíð tölum saman þegar við
höfum áhuga á og megum vera
að því en við eigum ekki daglega
fundi og forsætisráðneytinu er
ekki stjórnað frá Eimskip eins
og einhverjir virðast vilja trúa.
Það eru alls kyns sögur í gangi
um valdaspil í þjóðfélaginu og
ég átta mig stundum ekkert á
þeim, þær eru oft svo langsóttar
og óraunsæjar.
Stundum hvarllar að mér að
þessar sögur stafi af því hversu
hugsunin urn völd er mönnum
hugleikin. Hugmyndin um völd
er þá af pólitískum grunni og
tckur þá mið af þeim tíma þegar
stjórnmálamenn réðu öllum
mögulegum og ómögulegum
hlutum. Vinnudagar mínar
byggjast ekki á völdum og því að
drottna yfir umhverfinu. Við
sem erum f fórsvari í þessu fyrir-
tæki höfum um langa tíð sett
okkur ákveðin markmið og oft
og tíðum liggja þau markmið
mjög Ijós f)'rir og eru í aðalatrið-
um efnahagsleg. Við höfum
beitt þckkingu, reynslu og fjár-
magni til að ná sem bestum ár-
angi.“
- I DV stóð að þú hefðir stjórn-
að Eimskip „af festu, hörku og
framsýni". Eg rak augun í þetta
orðalag „afhörku".
„Það gerði ég líka. Ég áttaði
mig ekki á að það hefði verið
þannig. En þetta er auðvitað
bara einhver ímynd sem menn
hafa af mér. Það sem hefur verið
gert hér í Eimskip þann tíma
sem ég hef verið hérna er ekki
eitthvað sem ég hef gert upp á
eigin spýtur heldur verkefni
stórs samstæðs hóps karla og
kvenna. Ég hef verið í forsvari
fyrir því að móta fyrirtækið en
fyrst og fremst hefur jjessi upp-
bygging verið samstarfsverkefni.
Ég lít á mig sem lýðveldisbarn,
af fyrstu kynslóðinni sem lifði f
sjálfstæðu Islandi. Mér finnst sá
árangur sem lýðveldiskynslóðin
hefur náð vera ótrúlega mikill
og mér finnst að mörgu leyti að
á seinni árum þessa tímabils,
þegar miðstýring minnkaði, höf-
um við íslendingar verið Ieystir
úr fjötrum.
Að sumu leyti má segja að við
af minni kynslóð séum fyrsta
kynslóð af fólki sem hefur feng-
ið sérmenntun í fyrirtækja-
rekstri. Okkur gafst tækifæri til
að flytja þá þekkingu inn í land-
ið vegna þess að við höfðum
tækifæri til að stunda fram-
haldsnám erlendis. Það er þessi
þekking sem er einn af lyklun-
um að árangri en ekki valdabrölt
eða drottnunarstíll."
- En hvernig finnst þér að hafa
það orðspor að vera höfuð Kol-
krabbans?
„I opinberri umræðu skiptir
höfuð Kolbrabbans um ásjón
eftir því hvað hverjum hentar.
Það hafa ýmsir fengið það orð á
sig að vera höfuð svonefnds Kol-
brabba. Sjálfsagt hefur það
trullað mig á einhverjum tíma
hvernig þetta tal var notað í
pólitísku stríði eða fjölmiðla-
harki en ég cr meira og minna
orðinn ónæmur fyrir því. Það er
nú einu sinni þannig að þeir
sem lenda í forsvari einhvers
staðar, ekki síst ef hlutirnir
ganga bærilega, verða að sæta
umtali, oft með mjög ósann-
gjörnum hætti. Þetta er ekkert
einsdæmi hér á Iandi. Þetta ger-
ist alls staðar í löndunum í
kringum okkur. Oftast rís þetta
tal af öfund og vanþekkingu."
Jákvæð þróun í
viðskiptalífi
- Nií var talað um það hér áður
fyrr að tvær blokkir tækjust á í ís-
lensku viðskiptalífi, SIS veldið og
Kolkrabbinn. Var þetta einhvers
konar heilagt stríð?
„Þetta voru örugglega raun-
veruleg átök á þeim tíma þegar
staða, afkoma og möguleikar
fyrirtækja réðust mjög af stjórn-
málalegum tengslum. Þetta hef-
ur gjörbreyst eftir að miðstýring
minnkaði í landinu og markaðs-
stýring jókst og ég held að það
þurfi ekki að hafa mörg orð um
það hversu jákvæð sú þróun er.“
- Nú er SÍS hrunið og ný kyn-
slóð fjármálamanna komin til
skjalanna. Er hægt að tala um
það í dag að ein blokk sé stærst
og áhrifamest í atvinnulifinu?
„Það held ég ekki. Það má
finna ákveðnar leifar af gömlum
tíma en viðskiptaheimurinn hef-
ur stækkað og eflst og er mun
áhugaverðari en áður var. Það
eru ýmis önnur stór fyrirtæki en
Eimskip sem eru í sviðsljósinu
en það Ieiðir aftur til þess að
menn fá áhuga á því að gagn-
rýna þau og uppnefna og búa til
sögur."
- En hvað finust þér um þessa
ungu athafnamenn sem láta svo
mjög að sér kveða imt þessar
mundir?
„Ég er sáttur við það hversu
ungt fólk með góða menntun er
„Við Davíð tölum saman
þegar við höfum áhuga
á og megum vera að því
en við eigum ekki dag-
lega fundi og forsætis-
ráðneytinu er ekki
stjórnað frá Eimskip eins
og einhverjir virðast vilja
trúa. Það eru alls kyns
sögur í gangi um valda-
spil í þjóðfélaginu og ég
átta mig stundum
ekkert á þeim, þær eru
oft svo langsóttar og
óraunsæjar."
„Að sumu leyti má
segja að við af minni
kynslóð séum fýrsta
kynslóð af fólki sem
hefur fengið sérmennt-
un í fyrirtækjarekstri.
Okkur gafst tækifæri til
að flytja þá þekkingu
inn í landið vegna þess
að við höfðum tækifæri
til að stunda framhalds-
nám erlendis. Það er
þessi þekking sem er
einn af lyklunum að ár-
angri en ekki valdabrölt
eða drottnunarstíll.“
framtaksamt og beitir sinni
þekkingu óspart til að vinna nýj-
um hugmyndum brautargengi í
fyrirtækjum landsins. Ég held að
þessi endurnýjun sé óhjákvæmi-
leg og ég held einnig að sú
menntun sem menn búi hér yfir
í vaxandi mæli hafi Iyft
grettistaki. Mér finnst reyndar
stundum vera farið nokkuð hratt
yfir og að menn tefli stundum
óþarflega í tvísýnu. En það er
sennilega háttur ungs fólks að
taka áhættur og fara ekki ætíð
varlega meðan þeir eldri vilja
fara hægar í sakirna r."
- Það er oft talað um einokun
og fákeppni t samgöngugeiran-
um. Er þetta ekki bara satt?
„Það er einfaldlega þannig í
samgöngum og fjarskiptum að
eðli fyrirtækjanna er með þeim
hætti að í þau þarf mikið íjár-
magn. Þá er yfirleitt ekki mögu-
leiki á því eða skynsamlegt að
þar séu starfandi mjög mörg fyr-
irtæki, enda er reynslan sú að
þau finna alltaf Ieiðir til þess að
sameinast og fækka sjálfum sér.
Þetta er viðurkennt fýrirbrigði á
alþjóða vettvangi, hvert sem litið
er. Erlendis eru flugfélög eða
skipafélög ekki á sama markaði.
Það er einfaldlega dæmigerð
þróun alla þessa öld að fyrir-
tækjum af þessu tagi fari fækk-
andi. Síðan hafa verið sett sam-
keppnislög til að fylgjast með
hvernig fyrirtækin þróast á
markaði og þeim eru settar
ákveðnar leikreglur. Ég sé ekki
fyrir mér ótal fyrirtæki sem
keppa á samgöngumarkaði. Af
hverju hafa þau ekki komið?“
Peningar vandmeðfarið
fyrirbrigði
- Nú haja margir áhyggjur af
vaxandi gróðahyggju í þjóðfélg-
inu. Nú ert þii maður á góðum
launum, heldurðu að peningar
færifólki hamingju?
„Peningar eru mjög vandmeð-
farið fyrirbrigði. Ég held að
hamingja manna byggist f
grundvallaratriðum ekki á pen-
ingum. Hinsvegar er það svo að
með peningum má gera ýmsa
hluti sem menn ekki áður gátu,
þannig að peningar hjálpa fólki
almennt til að skapa sér um-
hverfi sem gerir það sáttara við
lífið en ella væri. En ég hef
margoft séð að peningar einir og
sér eru mjög fallvölt gæfa.“
- Hver heldurðu að sé lykillinn
aðfarsælu lífi?
„Hvað mig varðar er það að
eiga góða ljölskyldu.“
- Ertu trúaður?
„Ég hef mína barnatrú og hún
nægir mér.“
- Og nú ertu að kveðja Eim-
skip, hvað ætlarðu að gera næstu
árin?
„Ég er fyrir löngu búinn að
sannlæra mig um það að þótt ég
sitji ekki í þessurn stól þá muni
ég finna viðfangsefni til að
leysa, bæði fyrir sjálfan mig og
aðra. Að sumu leyti kveð ég
þetta starf með trega. Þetta hef-
ur verið viðburðaríkur tími og ég
hef haft mikla ánægju af starf-
inu. Samt hefur þetta verið
erfitt starf og það að vera for-
stjóri í fyrirtæki af þessari gerð
er vinna sem maður er í allan
sólarhringinn. Þannig að ég
kveð með vissri eftirsjá en líka
með tilhlökkun til þess að fá að
gera ýmsa þá hluti sem ég hef
ekki haft tíma til að gera fyrir
sjálfan mig og mína fjölskyldu.
Ég held líka að það sé gaman að
skipta um gír og takast á við ný
viðfangsefni. Þetta er dálítið
eins og að byrja upp á nýtt. Hins
vegar hef ég engin áform í það
að takast á við ný, sérstök meiri-
háttar verkefni. Kannski geri ég
ekkert annað en að nýta tímann
fyrir sjálfan mig og mína fjöl-
skyldu."
- Heldurðu í alvöru að þú sért
að setjast í helgan stein?
„Það er mjög algengt að menn
sem hafa verið í starfi eins og
þessu hætti eða séu hættir um
sextugt eða fljótlega þar á eftir.
Gjarnan eru þeir þá eftir það
þátttakendur í ráðgjafastörfum
eða stjórnum, og í mörgum til-
vikum held ég að á þessum aldri
sé mest gagn í þeim í slíkum
störfum. Hver mín verkcfni
verða í framtíðinni mun tíminn
leið í ljós.“
- Ef þú reynir að skyggnast tíu
ár fram í tímann hvemig held-
urðu þá að íslenskt viðskiptalíf
líti l'lt?
„Ég er sannfærður um að nýj-
ar kynslóðir með ferska mennt-
un og reynslu muni verða einkar
framsæknar og umskapa og
breyta íslensku þjóðfélagi. Sjáv-
arútvegurinn er enn grunngrein
í fslensku samfélagi og mun
verða það að einhverju marki
áfram, ekki einungis veiðarnar,
heldur í ríkara mæli úrvinnslan
úr aflanum og sala á honum. Þó
er líklegt að hlutur sjávarútvegs
fari hlutfallslega minnkandi og
önnur starfsemi verði fyrirferð-
armeiri. Ein af þeim greinum
sem hefur vaxið ört að unda-
förnu er ferðaþjónusta. Auk þess
tel ég að nýjar greinar eins og
upplýsingaþjónusta og erfða-
fræöirannsóknir muni skipta
afar miklu máli. Kannski verður
fyrri hluti þessarar aldar kennd-
ur við erfðafræðina.
Ég held að við séum að sigla
inn í framfaraskeið. En um Icið
skiptir afar miklu máli að í lor-
svari verði ötulir, sterkir og far-
sælir forystumenn, því farsæl
þróun byggir ekki síst á traustri
forystu."
„ Þannig að ég kveð með vissri eftirsjá en lika með tilhlökkun tiI þess að fá að gera ýmsa þá hluti sem ég hef ekki haft tíma til
að gera fyrir sjálfan mig og mína fjölskyldui'