Dagur - Tíminn Reykjavík - 05.04.1997, Qupperneq 7

|Dbtgur-®mrám
MINNINGARGREINAR
Laugardagur 5. apríl 1997 - VII
Kristín Bergþóra Loftsdóttir
Framnesi, Ásahreppi
Þó missi ég heyrn, mál og róm
og máttinn ég þverra finni,
þá sofna ég hinst við dauðadóm,
ó, Drottinn gef sálu minni
að vakna við söngsins helga hljóm
í himnesku kirkju þinni.
Ólína Andrésdóttir
etta trúar- og bjartsýnisljóð
kemur upp í hugann um leið
og ég tek mér penna í hönd
til að láta á blað nokkur kveðjuorð
um kæra mágkonu, Kristínu Berg-
þóru Loftsdóttur, því þó hún væri
svipt sjón og tjáningarfrelsi
greindi maður lengst trúna um líf-
ið, sem myndi bíða, vissan fyrir því
að á móti henni yrði tekið er hún
færi yflr landamærin, er aðgreina
jarðbundið og eilíft líf. Með sama
hugarfari og er hún kom í þennan
heim send af Guði í elskulegan og
hlýjan móðurfaðm, síðan auga-
stein hjartkærra foreldra meðan
samvistar á jörðu naut. Nú er hún
að kveðja lífið hér á jörð eftir löng
og erfið lífslok. f þessu tilfelli mátti
því segja að dauðinn sem við erum
aldrei tilbúin að taka á móti komi
að þessu sinni eins og líknandi
engill af Guði sendur til að leysa
hana frá jarðneskri dvöl og bera
til betri heima.
Kristín var fædd að Klauf í
Vestur-Landeyjahreppi 3. febrúar
1914. Foreldrar hennar voru Þór-
unn Sigurðardóttir frá Ysta-Koti
og Loftur Þorvarðarson frá Klas-
barða, bæði komin af traustum
bændaættum. Þegar í æsku var
Loftur tekinn í fóstur af þeim hjón-
unum Jórunni Loftsdóttur og Bergi
Guðmundssyni, sem þá bjuggu að
Klasbarða. En um þetta leyti voru
vötnin tekin að gerast ágeng á
þessum slóðum. Svo að 1904 flutt-
ist Loftur með fósturforeldrum sín-
um að Klauf og þar átti Loftur síð-
an heima lengst af ævi sinni. í
júnfmánuði 1909 kvæntist hann
Þórunni Sigurðardóttur. Bjuggu
þau að Klauf á móti fósturforeldr-
um Lofts til 1914, að Bergur and-
aðist. Tóku þau Loftur og Þórunn
þá við allri jörðinni og bjuggu þar
alla sína búskapartíð. Þau hófu
búskap við lítil veraldleg efni, eins
og þá var títt hjá alþýðufólki en
með trú á landið, Guð, sjálfa sig og
framtíðina.
f Klauf bjuggu þau í 44 ár
fremur litlu, en vel hirtu búi. Enda
samhent og skilningsrík hvort við
annað. Þá var unnið hörðum
höndum með hand- og hestaflið
eitt að vopni. Þá var vinnutíminn
lítið miðaður við klukku og því síð-
ur hátt tímakaup. Aldrei talað um
frítíma, eða hvernig ætti að drepa
tímann. Aðeins hugsað um að
ljúka hverju verki sem fyrst, svo
að hægt væri að byrja á því næsta.
Frá upphafi og nokkuð fram á
fjórða áratuginn fór Loftur eins og
fleiri Landeyingar á vertíð til Vest-
mannaeyja til að afla meiri tekna
og bæta lífsafkomuna. Þá kom það
í hlut konunnar og barnanna, eftir
því sem þeim óx vinnuþrek að
taka að sér skepnuhirðingu ásamt
öðru sem kallaði að hverju sinni.
Þau hjón voru fulltúar hinna
hljóðu og hógværu í landinu, sem
af seiglu og óbugandi þolinmæði
og bjartsýni hafa svo oft lyft gretti-
stökum.
Þeim varð sex barna auðið. Oft
var stutt milli gleði og sorgar. Tvö
þeirra sótti dauðinn til þeirra
kornung. Seinna urðu þau að sjá á
bak 13 ára dreng, Karli Óskari,
efnismanni, sem framtíðarvonir
voru bundnar við, þá ríkti djúp
sorg á því heimili. Þau sem upp
komust voru Jóhann Bergur f.
1911, d. 1985. Kona hans var
Ragnhildur Magnúsdóttir frá Hvoli
í Mýrdal. Þau áttu 3 börn. Karl bif-
vélavirki á Selfossi. Kona hans er
Erna Sigurjónsdóttir, þau eiga 4
börn. Þórey hjúkrunarfræðingur
býr á Akureyri. Maki er Jón Guð-
björn Tómasson bæjarstarfsmaður
og eiga þau 4 börn. Magnús raf-
virki, ógiftur og barnlaus, býr í
Vestmannaeyjum. Kristín, sem við
erum að kveðja, giftist ekki og var
barnlaus. Eftir lifir Margrét, gift
undirrituðum og eigum við tvær
tvíburadætur, Jónu og Þórunni.
Þegar ég lít til baka er mér efst
í huga þakklæti til þeirra hjóna
fyrir allar góðu viðtökurnar hlý-
hug og kærleika er þau sýndu mér
við fyrstu kynni. Þórunn með ljúfu
brosi, hressilegri framgöngu, með
framtíðarsýn og fagrar vonir. Hún
var orðvör, en ákveðin ef því var
að skipta. IJann hógvær, brosmild-
ur og hagsýnn, fylgdist með ný-
ungum sem þá voru að breyta
þúsund ára þjóðmenningu í tækni-
vætt þjóðfélag. Eflaust hefði hann
orðið virkur þátttakandi í þeirri
byltingu, ef aldur minnkandi
vinnuþrek og þverrandi sjón hefði
gripið inn í. Honum fylgdi lífsgleði,
heiðarleiki og ljúfmennska. Það
var hans lífsstíll. Það var mann-
bætandi að umgangast hann,
hvort sem ungir eða aldnir áttu í
hlut. Frá honum streymdi léttleiki
og kímnigáfa. Ekki hvað síst nutu
barnabörnin þess sem áttu þess
kost að leggjast fyrir ofan afa,
njóta hlýju í handarkrika hans, að
ógleymdri þeirri umræðu sem þar
fór fram um margvísleg efni á sér-
stæðan og skilningsríkan hátt.
Blessuð sé minning þeirra heið-
urshjóna.
Loftur missti Þórunni konu sína
haustið 1957. Við þann missi
ásamt öðrum ástæðum urðu bú-
skaparlok. Vorið 1958 flutti hann
ásamt Kristínu dóttur sinni að
Framnesi í Ásahreppi til Margrét-
ar dóttur sinnar, þar dvaldi hann
þar til hann andaðist 1. mars árið
1975. En Kristín til ársins 1992 að
Svo langt sem ég man hefur
Ragna á Steiná verið til staðár, ég
var heimagangur á Steiná með
og án foreldra minna, frá frum-
bernsku og er enn. Þar hef ég
dvalið lengri og skemmri tíma og
alltaf liðið jafn vel og þótt mér
finnist ég víða vera velkominn
hefur mér hvergi verið betur tek-
ið og af meiri hlýju en á þeim bæ
og vil ég því senda þessari elsku-
legu konu kveðju. Þetta verður
ekki nein upptalning á æviverki
hennar, það munu efalaust aðrir
verða til þess, heldur aðeins
kveðja og þökk.
Ragna eins og hún var alltaf köll-
uð var hin sívinnandi og glað-
sinna kona sem verður akkeri
hvers heimilis, hún var einstak-
lega barngóð og þess nutu ekki
síst aðkomukrakkarnir sem alltaf
voru nokkrir hjá henni og Stefáni
á sumrum, og flestir komu aftur
og aftur. Og þessir krakkar sem
þarna voru hafa haldið miklu
sambandi við heimilið alla tíð síð-
an, og það sem segir mest um
hún fór að Dvalarheimilinu Lundi
á Hellu, eftir áfall, sem smám
saman lamaði alla líkamlega starf-
semi og andlegan þrótt. Þar sem
henni var bæði varnað máls og að
njóta ljóss og birtu.
Hún ólst upp við venjuleg sveit-
arstörf, fór fljótt að veita foreldr-
um sínum hjálparhönd. Bar alla
tíð hag þeirra fyrir brjósti. Þegar
hún var fullþroska fór hún í vist að
vetri til eins og títt var þá um ung-
ar stúlkur. Kom aftur heim í bú-
störfin þegar voraði. Hef ég grun
um að drjúgur hluti af því, sem
hún aflaði hafi gengið inn í heimil-
ið, því hún hugsaði ekki minna um
hag foreldra og systkina, en sinn
eigin. Hún var dugleg kona, hvort
sem hún handlék hrífu eða hey-
kvísl. Við garðyrkjustörfin,
skepnuhirðinguna og innanbæjar-
störfin. Allt var unnið af áhuga og
snyrtimennsku og góðum hug til
þeirra sem áttu að njóta. Fyrsti
áfangi hennar út á vinnumarkað
var að Holti í Stokkseyrarhreppi í
þrjá vetur. Þá var hún um tíma á
Eyrarbakka og einnig í Reykjavík.
Árið 1942 fór hún að vinna út í
Vestmannaeyjuin, fyrst sem vinnu-
kona en síðan vann hún í tuttugu
og átta vetur hjá Hraðfrystistöð
Vestmannaeyja eða fram að
Heimaeyjargosi árið 1973.
Heimili hafði hún alltaf hjá
bróður sínum og mágkonu og
börnum þeirra. Lagði hún því
heimili ómælda vinnu við heimilis-
störf og aðstoð við börnin þegar
þau voru að ganga sín fyrstu spor.
Þótt hún stofnaði aldrei sjálf heim-
ili og væri barnlaus höguðu atvikin
því þannig, að samvistir við börn
voru stór þáttur í lífi hennar, því
bróðir hennar og systir áttu bæði
tvíbura og þriðju tvíburana hjá
fjarskyldu fólki hampaði hún þeg-
ar þau voru að stíga fyrstu sporin.
Allt ber þetta fólk hlýjan hug og
þakkir til Stínu frænku eins og hún
var oftast ávörpuð af smáfólkinu.
Enda var hún alltaf tilbúin að
leysa vanda þess, sem gat birst í
mörgum myndum. Smá klögumál
hug þeirra til gömlu hjónanna er
að flest köfiuðu þau Stefán og
Rögnu mömmu og pabba er þau
dvöldu þar og sum gera það enn-
þá.
Uppeldið sem unglingarnir fengu
þarna var ekki lítils virði, þarna
upplifðu þau heimilislíf sem er
því miður alltof fátítt nú til dags
en það er að allir hjálpast að við
öll verk, þó voru þarna fjögur bú
þegar mest var. Þarna lærðu allir
að vinna, heimafólkið á Steiná
hefur alltaf verið hörkuduglegt
og gengið að verkum með
nokkrum ákafa - en það var líka
gaman að loknum góðum verkum
ekki síst þegar lagt var á hestana
og riðið fram á heiði til veiða með
nesti frá Rögnu í hnakktöskunni.
Á Steiná var virkilega metið ef
unglingarnir lögðu sig fram og
þeir fundu það.
Bakhjarlinn að þessu var ekki
síst húsmóðirin, sem sá um þetta
stóra heimili með þeim ágætum
sem var - og fyrir utan heimilið
var allur gestagangurinn sem
sem kölluðu fram tár í augun, sem
hlý hönd og hressandi orð þerruðu
og struku burt. Á sama hátt var
vandinn leystur þegar óhöpp
hentu, að komið var inn í blautum
sokkum eða með vota vettlinga þá
gat verið spennandi að halda í
hönd frænku, ganga um tún eða
móa, vatns eða lækjarbakka, setj-
ast í laut og virða fyrir sér sköpun-
arverk guðs. Eða að hlaupa í
kringum lömb og fjörug folöld, eða
káta kálfa. Ekki munu þau alveg
gleymd fallegu versin og sögurnar,
sem lesin voru fyrir svefninn. Þeg-
ar það dugði ekki var búin til fal-
leg saga um fallega litla stúlku á
næsta bæ, upp úr því fóru augna-
lok að þyngjast og svefn að loka
brá. Þjónusta sem þessi, sem unn-
in er af kærleika og hógværð,
verður ekki metin til verð á grund-
velli veraldlegs auðs, þar sem allt
er lagt fram öðrum til blessunar
og farsældar, en eigin hag vikið til
hliðar. Enda veit ég að systkina-
börnin og aðrir nákomnir bera
hlýjan hug til Stínu frænku og
þakka alla umönnun og elskuleg-
heit, sem hún sýndi þeim.
Kristín var ljóðelsk og minnug á
perlur þjóðskáldanna í bundnu
máli, trúár og veraldlegu. Hún
naut þess að hlusta á sígilda tón-
list. Hafði góða söngrödd og naut
alltaf hefur verið á Steiná. Það
hefur oft reynt á húsmóðurina,
en aldrei kvartaði Ragna. „Uss,
þetta er ekkert mál, auðvitað get-
ið þið elskurnar mínar" var hún
vön að segja, og þeir voru margir
sem sögðu já takk.
Húsakosturinn hennar Rögnu var
hvorki stór né auðveldur, en þar
skorti aldrei pláss og ég held að
segja megi að mörg sumrin svaf
heimafólkið í tjöldum og flestar
sumarhelgarnar dugðu rúmin
ekki til og sofið var á dýnum í
bænum. Ég hygg að margir hafi
ekki áttað sig á því hvað Ragna
vann mikið, vegna þess hvað hún
vann verkin af mikilli gleði, hún
raulaði og söng við verkin og.ef
hún kallaði til krakkanna eftir
hjálp eða snúningum þá var ekki
skipað fyrir heldur beðið „elskan
mín gerðu nú þetta“ eða „góði
minn hlauptu nú þangað“.
Þannig man ég þessa ágætu konu
síkáta og sívinnandi.
Þegar komið var í heimsókn kom
hún fram á hlaðið, kyssti mann
sín vel í góðra vina hópi. En hún
naut sín ekki alltaf sem skyldi
vegna skertrar heyrnar frá barn-
æsku, dró sig því oft í hló þegar
þau tímabil komu að heyrn næst-
um hvarf. Hún fylgdist vel með
störfum Alþingis. Hún var tals-
maður og studdi samvinnuhugsjón
og samhjálp. Fyrirleit stóra happ-
drættisvinninga og auðsöfnun á
fáar hendur. Þó hún gerði sér ekki
víðreist um landið, þá hreifst hún
af náttúru þess, litum og ijallasýn.
Mér er sérstaklega minnisstæð
ferð, sem við fórum nokkru áður
en hreyfigeta hennar þvarr með
öllu. Við fórum á fögrum síðsum-
ardegi hringferð um Rangárvelli,
meðal annars að Heklurótum. Við
gamla Næfurholt óskaði hún þess
að geta gengið þangað upp, sem
hafðist þó hægt væri farið. Það er
mér í minni er hún gekk um
kirkjugarðinn og grónar tóftir
gamla bæjarins, hve hugfangin
hún var er hún hugleiddi sögu
genginna kynslóða og lífsbaráttu,
hún horfði yfir hamfarir Ileklu fyr-
ir 140 árum og dásamaði kraft al-
mættisins að bjarga þessari gróð-
urvin í hraunjaðrinum. Hún dáðist
að hinu víðfeðma útsýni og list-
sköpun Heklu við gömlu heimreið-
ina. Oft var minnst á þessa ferð og
minni hennar ótrúlegt á það sem
fyrir augað bar.
Á kveðjustund vill hún færa öllu
skyldfólki og vinum kærar þakkir
fyrir góðar samverustundir, tryggð
og umhyggju sér til handa. Við
viljum færa öllu starfsfólki á Dval-
arheimilinu Lundi á Hellu hjartan-
legar þakkir fyrir hlýhug og kær-
leiksríka umönnun um árabil. Ég
og ijölskylda mín þökkum þér alla
þá vinnu, sem þú vannst í okkar
þágu launalaust um áratugaskeið.
Sömu óskir veit ég að bræðrabörn
þín bera í brjósti. Að lokum Stína
mín. Við biðjum þér blessunar og
farsæla ferð yfir haf framtíðarinn-
ar, þar sem vinir bíða í varpa.
Guðs englar vaki yfir þér.
Guðbjörn í. Jónsson,
Framnesi
og sagði: „Æ, hvað það er gott að
þið eruð komin.“ Hlýleiki þessara
gömlu hjóna verður aldrei þakk-
aður sem skyldi, og ég held að
ævina á enda muni sú tilfinning
alltaf verða að mér finnst ég vera
að koma heim þegar ég kem í
hlaðið á Steiná.
Við fráfall Rögnu sendi ég þér
Stebbi minn og öllu þínu fólki
innilegustu kveðjur frá fjölskyldu
minni sem öll saknar gamallar
konu með rósótta svuntu og bros
á vör.
Reynir Hjartarson
Ragnheiður Jónsdóttír
Steiná í Svartárdal